Ποιον χωματόδρομο κατηφορίζει ο κύριος με το λευκό κουστούμι. Η παραδοσιακή γειτονιά που γλύτωσε από την καταστροφική πυρκαγιά που αφάνισε πριν από εκατό χρόνια τη Θεσσαλονίκη

Στην φωτογραφία εποχής ο κύριος με το ολόλευκο κουστούμι του κατηφορίζει τον χωματόδρομο από την Άνω Πόλη. Όμορφη λήψη αν λάβουμε υπόψη μας ότι η φωτογραφία έρχεται από το μακρινό 1930. Η περιοχή άρχιζε ουσιαστικά από τη βόρεια πλευρά της οδού Αγίου Δημητρίου και περικλειόταν, στις άλλες πλευρές, από τα βυζαντινά τείχη της πόλης που σώζονται σχεδόν ολόκληρα στην περιοχή αυτή.

Ακόμα και σήμερα παραμένουν ζωντανά στοιχεία εκείνης της εποχής. Όπως, εννιά παλιές κρήνες, ένας μουσουλμανικός «τουρμπές» (τάφος) στην πλατεία Τερψιθέας, τέσσερις βυζαντινές «κινστέρνες» (δεξαμενές ύδατος) καθώς και τμήματα βυζαντινού αγωγού ύδατος κατά μήκος της οδού Ακροπόλεως.

Δύο κοριτσάκια ποζάρουν από το μακρινό 1916. Στο βάθος η παλιά Θεσσαλονίκη. Την επομενη χρονιά όλα είχαν γίνει στάχτη…

Στην παλαιότερη φωτογραφία του 1916 που ακολουθεί, ο κόσμος κάθεται γύρω από τη βρύση και περιμένει να γεμίσει τις στάμνες του με νερό. Είναι μια χρονιά πριν από την πυρκαγιά που κατέστρεψε την Θεσσαλονίκη. H περιοχή της Άνω πόλης όμως που βρίσκεται βόρεια διασώθηκε.

βρύση επί της σημερινης οδου Επταπυργίου διπλα απο την πυλη των Αγίων Αναργύρων — 1916. Βρύση επί της σημερινής οδού Επταπυργίου δίπλα από την πύλη των Αγίων Αναργύρων

Πάρα το γεγονός ότι η περιοχή δεν ερευνήθηκε συστηματικά με αρχαιολογικές ανασκαφές, είναι σχεδόν βέβαιο πως στην Ελληνιστική και Βυζαντινή περίοδο δεν είχε κατοικηθεί. Γειτονιές (μαχαλάδες), δημιουργήθηκαν μετά την Τουρκοκρατία, για να πυκνώσουν περισσότερο τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα, καθώς εκτιμήθηκαν οι κλιματολογικές συνθήκες και η σπουδαία θέα που προσφέρει ο τόπος.

Η αμφιθεατρική διάταξη, προσφέρει μοναδική θέα προς τον ήρεμο Θερμαϊκό και τον Χορτιάτη προς τα νοτιανατολικά

Στην περιοχή της Άνω πόλης, περιλαμβάνονται μερικά από τα πιο σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως: τα τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο, ο Όσιος Δαυίδ, η Μονή Βλατάδων και ο βυζαντινός λουτρώνας της πλατείας Κρίσπου.

Saloniki kastra 1916 b — Τα τείχη της Ακρόπολης και του Επταπυργίου αποτελούσαν τη δεύτερη και τρίτη γραμμή άμυνας σε περίπτωση κατάληψης της «κάτω πόλης» από επιδρομείς

Ακόμα και σήμερα διασώζεται ο σε μερικές περιοχής της Άνω πόλης ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους (καλντερίμια), τα αδιέξοδα, τις μικρές πλατείες και τα ξέφωτα.

Μερικοί δρόμοι δίνουν ακόμα την εικόνα της παλιάς μεσαιωνικής πόλης.

Τα κτήρια δεν έχουν τίποτα το πομπώδες και το πολυτελές, είναι φτιαγμένα με φθηνά υλικά. Κτίσματα και αυλές, «χαγιάτια» και «σαχνίσια» (προεξοχές), δρόμοι και ξέφωτα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της περιοχής.

Οι τριγωνικές προεξοχές , δημιουργήθηκαν με βάση του βυζαντινού»ηλιακού» και του ρωμαϊκού σολάριου , που ήταν τα αντίστοιχα χαγιάτια εκείνης της εποχής. Ο σχεδιασμός χαγιατιών με κατάλληλο προσανατολισμό στα κτίρια, ήταν ουσιαστική βιοκλιματική επιλογή, καθώς παρείχε δυνατότητα ευχάριστης και υγιεινής διαβίωσης

Περιοχές με παραδοσιακή πολεοδομία και με χαρακτηριστικά κτήρια λαϊκής αρχιτεκτονικής σώζονται μέχρι σήμερα. Η ‘Ανω πόλη με σχετικό Διάταγμα αναγνωρίστηκε ως «παραδοσιακός οικισμός» και πολλά κτίσματα έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα.

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟ: Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης – Old Photos of Thessaloniki

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ποιος θυμάται την πλατεία Αριστοτέλους όταν ήταν δρόμος με αυτοκίνητα και κυκλοφοριακό; Ποιος εμπνεύστηκε τις περίφημες καμάρες στις προσόψεις των κτιρίων της (φωτο)…