Ο Ευάγγελος Ζάππας, που είναι σήμερα γνωστός από το ομώνυμο (Ζάππειο) μέγαρο στο κέντρο της Αθήνας, ήταν αγωνιστής του 1821 και εθνικός ευεργέτης.
Εκτός από τις φιλανθρωπίες και τις δωρεές προς το ελληνικό κράτος, έμεινε στην ιστορία ως ο υπεύθυνος για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.
Ο Ευάγγελος ή Ευαγγέλης Ζάππας γεννήθηκε το 1800 στο χωριό Λάμποβο στη Βόρεια Ήπειρο που βρίσκεται μεταξύ Αργυρόκαστρου και Τεπελενίου.
Ανήκε σε ευκατάστατη οικογένεια, μιας και ο πατέρας του, Βασίλης, ήταν γνωστός έμπορος της περιοχής.
Είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό τον Αναστάσιο.
Ο Ευάγγελος, έχοντας λάβει στοιχειώδη μόρφωση, σε ηλικία 13 ετών κατατάχτηκε στον στρατό του Αλή- πασά, όπου παρέμεινε έως τα 20 του.
Τότε τον έστειλαν φρουρό λίγο έξω από τα Γιάννενα.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, ο Ζάππας πολέμησε στο πλευρό του Μάρκου Μπότσαρη με το βαθμό του υπασπιστή.
Αρχικά είχε ενταχθεί στην ομάδα του Αλή πασά την περίοδο που είχε συμμαχήσει με τους Σουλιώτες και αργότερα βρέθηκε στην ομάδα του Μπότσαρη.
Η πολεμική ικανότητα του Ζάππα έγινε γνωστή στους Τούρκους, οι οποίοι τον στοχοποίησαν.
Για να τον εκδικηθούν, αιχμαλώτισαν τη μητέρα του, Σωτηρία, στη λίμνη Παμβώτιδα των Ιωαννίνων και άρπαξαν όλη την περιουσία της οικογένειας.
Όταν ο Μπότσαρης πέθανε, ο Ζάππας δεν σταμάτησε να αγωνίζεται. Συνέχισε με τον αδελφό του αρχηγού του, Κωνσταντίνο Μπότσαρη και κατά καιρούς πολέμησε μαζί με τον Νικόλαο Ζέρβα, τον Γκούρα τον Πανουργιά και άλλους σημαντικούς αγωνιστές.
Υπάρχουν και πηγές που υποστηρίζουν ότι κάποια στιγμή βρέθηκε στις ομάδες των Καραΐσκάκη, Ανδρούτσο και Κολοκοτρώνη, αλλά δεν είναι επιβεβαιωμένες.
Το σίγουρο είναι ότι ο Ζάππας αφιερώθηκε στον αγώνα ανιδιοτελώς, γεγονός που απέδειξε, μετά το τέλος της επανάστασης, με την άρνηση του να λάβει την αποζημίωση των ηρώων.
Συγκεκριμένα, του προσφέρθηκαν εθνικά κτήματα προς εκμετάλλευση, αλλά δεν τα δέχτηκε.
Ο Ζάππας στο Βουκουρέστι «χτίζει» την περιουσία του
Όταν ο αγώνας ολοκληρώθηκε, ο Ζάππας έφυγε μόνιμα για το Βουκουρέστι, όπου υπήρχε ήδη έντονο το ελληνικό στοιχείο.
Αρχικά ήταν πρακτικός γιατρός, μέχρι που απέκτησε κάποια χρήματα και άρχισε να νοικιάζει κτήματα, τα οποία υπενοικίαζε βγάζοντας ικανοποιητικά κέρδη.
Μέσα σε τρεις δεκαετίες κατάφερε να πλουτίσει και να γίνει ένας από τους πιο σημαντικούς γαιοκτήμονες της περιοχής.
Εκτός από τα κτήματα που είχε στην κατοχή του, απέκτησε δικό του ξενοδοχείο, ατμοπλοϊκή εταιρία, μύλους και μεγάλη ακίνητη περιουσία.
Στις δραστηριότητές του στα κτήματα, όπου δημιούργησε νερόμυλους οινοπνευματοποιείο και άλλους χώρους, δούλευε μαζί με τον ξάδελφο του Κωνσταντίνο.
Οι ευεργεσίες και η αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων
Παράλληλα με την αύξηση της περιουσίας του, ο Ζάππας ξεκίνησε τις ευεργεσίες προς την Ελλάδα, αλλά και τη Ρουμανία.
Η μεγαλύτερη εκδήλωση της αγάπης του για την Ελλάδα και τον πολιτισμό της ήταν η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.
Η ανησυχία του ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1850, οπότε άρχισε να αλληλογραφεί με τον βασιλιά Όθωνα.
Το 1857 ο υπουργός εξωτερικών Αλέξανδρος Ρίζος- Ραγκαβής πρότεινε μια μεικτή εκδήλωση με έκθεση γεωργικών προϊόντων και διεξαγωγή αγώνων, την οποία ο Ζάππας δέχτηκε και χρηματοδότησε.
Το 1859 κατάφερε να αναβιώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αθήνα, σε μια διεθνή διοργάνωση που είναι γνωστή μέχρι σήμερα ως Ζάππειοι αγώνες.
Οι αγώνες επανελήφθησαν το 1870 και 1875, παρόλο που ο Ευάγγελος Ζάππας είχε φύγει από τη ζωή, με αποτέλεσμα να μείνει στην ιστορία σαν «πρόγονος» του Πιερ Ντε Κουμπερτέν.
Από το 1859 ο Ευάγγελος και ο Κωνσταντίνος Ζάππας τιμούνται ως εθνικοί ευεργέτες.
Το τέλος του και η χρηματοδότηση του Ζάππειου Μεγάρου
Το 1863 ο Ευάγγελος προσβλήθηκε από ψυχική νόσο, που καταγράφηκε από τον Έλληνα πρόξενο στο Βουκουρέστι, ως φρενιτίαση.
Δυο χρόνια μετά στις 18 Ιουνίου (κάποιες πηγές αναφέρουν και τις 19) ο Ζάππας έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας σαν διαχειριστή της περιουσίας του, τον ξάδελφό του.
Σύμφωνα με τη διαθήκη του, που είχε συνταχθεί το 1860 και την οποία τήρησε ο Κωνσταντίνος, χρηματοδοτήθηκε η ανέγερση ενός μεγάρου που θα χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Είναι το γνωστό σήμερα Ζάππειο Μέγαρο, η κατασκευή του οποίου ολοκληρώθηκε το 1888.
«…υποχρεούται (ενν. ο Κων/νος) να κτίσει το κατάστημα των Ολυμπίων μετά του σταδίου αυτού αξιοπρεπές και ευρύχωρον κατά το σχέδιον όπου έχω στείλει του κ. Ραγκαβή», έγραφε η διαθήκη.
Ο Ευάγγελος Ζάππας είχε ζητήσει επίσης, η χρηματική του περιουσία, που έφτανε τα 6 εκατομμύρια δραχμές, μετά τον θάνατο του ξαδέλφου του να περάσει στην Επιτροπή Ολυμπίων, αλλά τελικά μόνο ένα μικρό μέρος της έφτασε στην Ελλάδα.
