της Ζαχαρένιας Σημαντηράκη από Αρχειοθήκη Κρήτης
Το νησί Θοδωρού, απέναντι από την παραλία της Αγίας Μαρίνας στα Χανιά, είναι βραχώδες, με έκταση 697 στρεμμάτων, ενώ το μέγιστο μήκος του φτάνει τα 3.800 μ. Εκτός από το μεγάλο νησί υπάρχει και ένας μεγάλος βράχος δίπλα του, το νησί Γλαράκι και οι κάτοικοι αναφέρονται και στα δύο νησιά με το όνομα «τα Θοδωρού».
Στη νότια πλευρά του νησιού υπάρχει μια μεγάλη τοξωτή σπηλιά, η οποία κάνει το νησί από μακρυά να θυμίζει τέρας που έχει ανοιχτό το στόμα του.
Το νησί αρχικά λεγόταν Άκυτος ή Ακοίτιον, δηλαδή ακατάλληλο για κατοικία. Το συναντάμε καταγεγράμμενο και ως Λητώα ή Τούλλουρος. Οφείλει το σημερινό του όνομα στο τρίκλιτο εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων, του οποίου δυστυχώς σώζονται μόνο ερείπια σήμερα. Ο Ναός ήταν πρωτοχριστιανικός και ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Θεόδωρο τον στρατηλάτη.
Από πολύ νωρίς, κατά τη Μινωική περίοδο το νησί αποτέλεσε ιερό άσυλο.
Τα φρούρια των Ενετών
Πολύ αργότερα, το 1574, οι Ενετοί έχτισαν ένα μεγάλο φρούριο, για να προστατεύει όλη την περιοχή απέναντι από ενδεχόμενη εχθρική εισβολή. Την ίδια χρονιά, οι Ενετοί κατάφεραν να χτίσουν ένα πολυγωνικό φρούριο στην κορυφή του νησιού (το ονόμασαν Turluru) κι ένα δεύτερο χαμηλότερα (το ονόμασαν Αγ. Θεόδωρος ή S. Francesco, από τον εκεί ναό).
Τα φρούρια στοίχισαν το μεγάλο ποσό για την εποχή (21.500 δουκάτα), ενώ αρκετοί ήταν και όσοι βοήθησαν και με την μορφή αγγαρειών. Οι Ενετοί σχεδίαζαν να χτίσουν ένα τρίτο φρούριο στα βόρεια της νησίδας, σύντομα όμως εγκατέλειψαν την ιδέα.
Το 1645 οι Τούρκοι εξαπέλυσαν επίθεση κατά της νησίδας και την κατέλαβαν, ύστερα από ηρωϊκή μάχη των 70 αμυνομένων ανδρών. Μη θέλοντας να παραδοθούν στα χέρια των Τούρκων, ο επικεφαλής της φρουράς του κάστρου, Βλάσιος, έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη και ανατίναξε όλη τη φρουρά και τους Τούρκους που είχαν μπει στο φρούριο.
Το 1650 η νησίδα επανήλθε στην κυριαρχία των Ενετών ως το 1699, οπότε παραδόθηκε στους Τούρκους, 30 χρόνια μετά την άλωση του Χάνδακα.
Το 1897, δύναμη του ελληνικού στρατού με αρχηγό τον Τιμολέοντα Βάσσο, ανέβηκε στο νησί, παρά την απειλητική παρουσία των πολεμικών πλοίων των Μεγάλων Δυνάμεων.
Σήμερα, έχουν δυστυχώς απομείνει ελάχιστα ερείπια από τα δύο κάστρα και το ναό των Αγίων Θεοδώρων.
Ας σημειωθεί ότι προκειμένου να προστατευθεί ο Κρητικός Αίγαγρος, το κράτος κήρυξε τα Θοδωρού ως προστατευμένη περιοχή και μεταφέρθηκαν εκεί αρκετά ζώα για να μπορέσουν να αναπαραχθούν μακριά από λαθροθήρες και άλλους κινδύνους. Συγχρόνως, απαγορεύτηκε οποιαδήποτε ανθρώπινη παρουσία και δραστηριότητα στο νησί πλην (τελευταία) της εορτής των Αγίων Θεοδώρων, οπότε η νησίδα είναι προσπελάσιμη, μόνο γι΄ αυτήν την ημέρα.
Υπολογίζεται σήμερα ότι περίπου 80 αίγαγροι κατοικούν στο νησί και φυλάσσονται από ειδικευμένο φύλακα.
Ο θρύλος για τη δημιουργία των Θοδωρού
Η σπηλιά στη νότια πλευρά της νησίδας κάνει τα Θοδωρού να μοιάζουν με τέρας που απειλητικά πλησιάζει τη στεριά με ανοιχτό το στόμα. Άλλωστε οι ντόπιοι συχνά αναφέρουν τον νησί κι ως «θεριό». Ο πιο διαδεδομένος θρύλος για το νησάκι αναφέρει ότι στα πρώτα χριστιανικά χρόνια το νησί δεν υπήρχε καθόλου.
Μια μέρα λοιπόν, οι κάτοικοι είδαν ένα τεράστιο τέρας και το μικρό του, να πλησιάζουν απειλητικά προς την Κρήτη. Τότε άρχισαν να του πετάνε δόρατα και βέλη από μακρυά για να το σκοτώσουν, αλλά αυτό συνέχιζε την πορεία του μανιασμένο προς την ακτή. Τρομοκρατημένες οι γυναίκες από την περιοχή, άρχισαν να προσεύχονται στην Αγία Μαρίνα και τον Άγιο Γεώργιο για να σωθούν.
Οι προσευχές στους Αγίους εισακούστηκαν και τα δύο τέρατα πέτρωσαν και δημιουργήθηκαν τα νησιά των Αγίων Θεοδώρων, η μεγάλη Θοδωρού και το Γλαράκι. Το τέρας πέτρωσε ενώ είχε ανοιχτό το στόμα του, απειλώντας να καταβροχθίσει τους κατοίκους.
