Σε έναν λόφο που περιβάλλεται από μια εύφορη κοιλάδα, δεσπόζει ο μεγαλύτερος γνωστός πρωτοκυκλαδικός οικισμός. Βρίσκεται στη δυτική πλευρά της Ίου, σε κοντινή απόσταση με το λιμάνι του νησιού. Καλύπτει το πλάτωμα του λόφου και σε χαμηλότερο επίπεδο υπάρχουν αλλεπάλληλες ξερολιθιές. Χρονολογείται από τα μέσα της πρώιμης εποχής του χαλκού και είναι παλαιότερος κατά μια χιλιετία από το Ακρωτήρι της Σαντορίνης.
Στην αρχαιότητα αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Αιγαίου, καθώς από το ύψος του οι κάτοικοι είχαν πανοραμική θέα στους εμπορικούς δρόμους και μπορούσαν να επιβλέπουν τον κάμπο και το λιμάνι. Από τα ευρήματα που ανακαλύφτηκαν, φαίνεται πως ο οικισμός, την περίοδο ακμής του, είχε εμπορικές σχέσεις με τη Μήλο, τη Σαντορίνη αλλά και την Ηπειρωτική Ελλάδα.
Αποτελούνταν από οργανωμένο πολεοδομικό σύστημα με πλατείες και τείχη, που έφταναν σε ύψος τα τρία μέτρα ενώ οι δρόμοι είχαν πλάτος δύο μέτρα.
Τα κτίρια ήταν διώροφα και είχαν πλακόστρωτα δάπεδα, λιθόκτιστες κλίμακες και περιφραγμένες αυλές. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και τη βοσκή αιγοπροβάτων.
Από τα οστά τους έφτιαχναν εργαλεία, βελόνες και οπείς, ενώ χρησιμοποιούσαν το μαλλί τους για να φτιάξουν υφάσματα.
Οι αρχαιολόγοι έφτασαν στην περιοχή πρώτη φορά το 1896, ενώ μέχρι σήμερα συνεχίζονται οι ανασκαφές. Η αρχαιολόγος κ. Μαρθάρη έκανε ανασκαφές το 1985, και αργότερα πραγματοποίησε συστηματικές ανασκαφές, οι οποίες διήρκεσαν έως το 1997. Όπως ανέφερε, ο οικισμός βοήθησε τους αρχαιολόγους να καλύψουν ένα κενό γνώσης που υπήρχε σχετικά με τις δομές των κοινωνιών που δημιουργήθηκαν στο Αιγαίο τους προϊστορικούς χρόνους.
Μέχρι τότε είχαν αποσπασματικές γνώσεις, κυρίως από τα νεκροταφεία που ανακαλύφτηκαν συλημένα και τα ευρήματα, εκ των οποίων πολλά εξαφανίστηκαν λόγω της αρχαιοκαπηλίας.
Στον οικισμό του Σκάρκου ανακαλύφτηκαν πήλινα σκεύη ύψους 1,30 μ., μαρμάρινα αγγεία και ειδώλια σε διάφορα σχήματα. Ανάμεσα στα ευρήματα υπήρχαν σφραγίδες και εγχάρακτα σύμβολα, που υποδηλώνουν ότι οι κάτοικοι τα χρησιμοποιούσαν για να δηλώσουν την ατομική τους ταυτότητα.
Πολλά από τα κινητά ευρήματα στεγάζονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας. Μέχρι σήμερα ο οικισμός διατηρείται σε καλή κατάσταση. Το 2009 βραβεύτηκε με το βραβείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αξιοσημείωτη ποιότητα διαμόρφωσης του χώρου και για τις ελάχιστες παρεμβάσεις που δεν αλλοίωσαν το τοπίο.
Δείτε βίντεο του συνεργάτη μας fabdroneπου πέταξε με drone πάνω από την Ιο και διακρίνεται και ο οικισμός του Σκάρκου από ψηλά:
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πτήση πάνω το ξεχασμένο οχυρό του Μπράλου. Χτίστηκε μετά την επίθεση των ανταρτών σε αμαξοστοιχία. Πως έκαναν έφοδο και αποσυνέδεσαν τη μηχανή απ’ τα βαγόνια (βίντεο drone)…
