Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Κύπρο, η δυναστεία των Λουζινιάν ήθελε να εδραιώσει την Καθολική Εκκλησία.
Πίστευαν έτσι πως θα μπορούσαν να επιβάλουν τη γλώσσα και τους θεσμούς στο νησί και με αυτόν τον τρόπο θα το διοικούσαν πιο εύκολα.
Ήταν όμως σχεδόν αδύνατο να τα καταφέρουν, αφού στο νησί επικρατούσαν οι έλληνες ορθόδοξοι, οι οποίοι δεν δέχονταν να αλλάξουν θρήσκευμα. Κι όσο οι κάτοικοι του νησιού αντιστέκονταν τόσο πιο πιεστικά και σκληρά ήταν τα μέτρα εναντίον του από τον λατινικό κλήρο.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα βασανισμού ήταν το μαρτύριο των 13 μονάχων της μονής Κανταριωτίσσης στον Πενταδάκτυλο.
Οι 13 Μάρτυρες
Το 1228 έφτασαν στο νησί δύο μοναχοί από ένα μοναστήρι του Καλού Όρους το οποίο βρίσκεται στην Παμφυλία τους Μικράς Ασίας, ο Ιωάννης και ο Κόννων, οι οποίοι βρήκαν μοναστικό καταφύγιο στον Μαχαιρά.
Από εκεί κίνησαν όμως να αναζητήσουν ένα άλλο ησυχαστήριο και κατέληξαν στη Μονή Παναγίας Κανταριώτισσας στον Πενταδάκτυλο, κοντά στο Κάστρο της Καντάρας.
Στη Μονή έφτασαν άλλοι 9 μοναχοί: οι Ιερεμίας, Μάρκος, Θεόκτιστος, Κύριλλος, Βαρνάβας, Μάξιμος, Ιωσήφ, Γερμανός.
Η εξέταση του μοναστηριού
Όταν ο Φράγκος Αρχιεπίσκοπος σφετερίστηκε τον θρόνο και έδιωξε τον ορθόδοξο Άγιο Νικόλαο της Στέγης στη Σολέα, έστειλε δύο εκπροσώπους του να «εξετάσουν» το μοναστήρι της Καντάρας. Ήταν ο Ανδρέας και Ηλιέρμος.
Οι μοναχοί δέχτηκαν τους δύο λατίνους ιεροκήρυκες με τιμές.
Οι δύο άντρες ξεκίνησαν μαζί με την «εξέταση» και την ανάκριση, ρωτώντας τους ποιοι είναι, από πού ήρθαν και πως κατοίκησαν το μοναστήρι. Επιπλέον, τους έκαναν ερωτήσεις σχετικές με τη χριστιανοσύνη.
Μην μπορώντας να εντοπίσουν κάποιο λάθος στις απαντήσεις των δεκατριών, τους ρώτησαν «και για εμάς που τελούμε τη Θεία Λειτουργία με άζυμα, τι πιστεύετε;».
Οι μοναχοί του απάντησαν πως οι ίδιοι ακολουθούν επακριβώς τα λόγια του Ιησού Χριστού:
«Τελούμε τη Θεία Λειτουργία που έχουμε παραλάβει από τον Κύριον, τους Αποστόλους και τους πατέρες της Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας με το άγιο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας με ένζυμο άρτο. Όσον αφορά τώρα το δικό σας φρόνημα για τον άζυμο άρτο, δεν γνωρίζουμε, γιατί ούτε από τους κήρυκες του Χριστού, ούτε από τις άγιες και οικουμενικές συνόδους το παραλάβαμε. Γι’ αυτό και όσοι τελούν τις ιερές μυσταγωγίες με άζυμο άρτο, ξεπέφτουν από την αλήθεια και παρερμηνεύουν τις γραφές»
Συνεχίζοντας την ανάλυσή τους, πρότειναν στους δύο ιεροκήρυκες να τελέσουν δύο Θείες Λειτουργίες, μία με ένζυμο άρτο και μία με άζυμο και ακολούθως να μπουν στη φωτιά. Όποιος έβγαινε άθικτος σημαίνει πως αυτόν προστάτεψε η Θεία Λειτουργία.
Ο Ανδρέας, φανερά εκνευρισμένος, τους έδωσε εντολή να κατέβουν στη Λευκωσία και να επαναλάβουν όσα είπαν μπροστά στον Φράγκο Αρχιεπίσκοπο.
Όπως και έκαναν. Οι 11 μοναχοί της Καντάρας ενώθηκαν με δύο μοναχούς από τον Μαχαιρά, οι Γεράσιμος και Γεννάδιος και έτσι οι 13 μοναχοί εμφανίστηκαν μπροστά στον Φράγκο Αρχιεπίσκοπο, όπου επανέλαβαν όσα υποστήριξαν.
Ο λατίνος αρχιεπίσκοπος διέταξε την τριετή φυλάκισή τους. Κατά τη διάρκεια αυτής, πέθανε ο πρώτος μοναχός, ο Θεόγνωστος.
Μετά τον θάνατο του πρώτου, οι υπόλοιποι οδηγήθηκαν για πολλοστή φορά μπροστά στον εκπρόσωπο της λατινικής εκκλησίας, όπου και πάλι υποστήριξαν όσα είπαν.
Τότε, το δυτικό ιερατείο διέταξε τον βασανισμό και θανάτωσή τους.
Αφού τους αφαίρεσαν τα μοναχικά σχήματα, έδεσαν τα πόδια τους πάνω σε άλογα και τους άφησαν να συρθούν γυμνοί πάνω στις κοφτερές πέτρες του Πεδιαίου ποταμού.
Ταυτόχρονα, οι Φράγκοι τους λιθοβολούσαν και τους χτυπούσαν με ξύλα.
Όταν τελείωσε το βασανιστήριο, πήραν τα κομματιασμένα σώματά τους και τα έκαψαν στην πυρά.
Οι μοναχοί πέθαναν στις 19 Μαΐου 1231.
Πληροφορίες: Χρίστος Αγαθοκλέους, Το μαρτύριο των δεκατριών μοναχών της Μονής Κανταριωτίσσης
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Αγία Φιλοθέη, το πλουσιοκόριτσο που έγινε καλόγρια. Δείτε το πoλυτελέστατο σπίτι που γεννήθηκε και σήμερα θεωρείται το παλαιότερο της Αθήνας. Μοίρασε την περιουσία της και πέθανε από τα βασανιστήρια των Τούρκων
