Ο Βαραββάς, ο ληστής που επιλέχθηκε να αφεθεί ελεύθερος αντί για τον Χριστό, μπορεί και να μην υπήρξε ποτέ, υποστηρίζουν κάποιοι μελετητές από τους αρκετούς που κατά καιρούς εμφανίζονται να αμφισβητούν τους ευαγγελιστές.
Το όνομα «Βαραββάς» στα αραμαϊκά, σημαίνει «γιος του Θεού».
Ολόκληρο το όνομά του ήταν Ιησούς Βαραββάς, αλλά ένας από τους πρώτους μελετητές τους χριστιανισμού, ο Ωριγένης Αδαμάντιος, αφαίρεσε το «Ιησούς» για να μην προσβληθεί η ιερότητα του ονόματος από τον εγκληματία Βαραββά.
Οι ερευνητές βασίστηκαν στην ομοιότητα του ονόματος για να αναπτύξουν τη θεωρία ότι ο Βαραββάς και ο Χριστός ήταν στην πραγματικότητα το ίδιο πρόσωπο.
Ο συγγραφέας του βιβλίου «Το Μυστήριο του Βαραββά», Μ. Ν. Ματζί, υποστηρίζει ότι ο όχλος δεν επέλεξε ποτέ μεταξύ των δύο θανατοποινιτών.
Δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι πράγματι ίσχυε το έθιμο που περιγράφεται στα Ευαγγέλια, όπου δίνεται χάρη σε έναν εγκληματία εξαιτίας της γιορτής του Πάσχα.
Σύμφωνα με τον Ματζί, ο εγκληματίας Βαραββάς και το έθιμο της «απονομής χάριτος» δημιουργήθηκαν από τους Ευαγγελιστές για να τονίσουν την αντίθεση με τον πανάγαθο Χριστό και την άδικη μεταχείρισή του από τον όχλο.
Ληστής ή επαναστάτης;
Ήταν πράγματι ένας αδίστακτος ληστής και δολοφόνος ο Βαραββάς;
Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη, ο Βαραββάς αποκαλείται «ληστής», αλλά πολλοί μελετητές σημειώνουν ότι η λέξη χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει και τους επαναστάτες.
Οι Ευαγγελιστές Μάρκος και Λουκάς γράφουν ότι φυλακίστηκε επειδή συμμετείχε σε μία εξέγερση εναντίον των Ρωμαίων. Άρα για τους Ρωμαίους ήταν εγκληματίας, σε αντίθεση με τον Χριστό που δεν είχε παραβιάσει κανένα ρωμαϊκό νόμο.
Ένας απ’ τους λόγους που ο όχλος επέλεξε να απελευθερωθεί ο Βαραββάς ήταν το μίσος του απλού λαού για τους Ρωμαίους, το οποίο εξέφρασε ο Βαραββάς με την επαναστατική του δράση.
Ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Κλέρμοντ στην Καλιφόρνια, Ντένις Μακντόναλντ, υποθέτει ότι πηγή έμπνευσης για τον Ευαγγελιστή Μάρκο ήταν τα ομηρικά έπη και συγκεκριμένα η Οδύσσεια.
Ο Οδυσσέας μπήκε στο παλάτι του ντυμένος σαν ζητιάνος, για να εξοντώσει τους μνηστήρες της Πηνελόπης.
Η μεταμόρφωση του Οδυσσέα, λέει ο Μακντόναλντ, ήταν ένας τρόπος να κορυφωθεί η ένταση της ιστορίας και με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποιήθηκε και το δίλημμα του Βαραββά και του Χριστού από τον Μάρκο στο Ευαγγέλιο.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για εικασίες και συμπεράσματα που βασίζονται σε ανίσχυρες ενδείξεις.
