10 Μαίου 1956. O απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο, με στόχο την ένωση με τη μητέρα Ελλάδα, ήταν σε εξέλιξη.
Η Κύπρος ασφυκτιούσε κάτω από τα απάνθρωπα μέτρα των αγγλικών στρατευμάτων. Οι τηλεφωνικές επικοινωνίες είχαν κοπεί και είχε διακοπεί η κίνηση των οχημάτων στους δρόμους.
Το κλίμα ήταν τεταμένο, εξαιτίας της προγραμματισμένης εκτέλεσης των δύο στελεχών της Ε.Ο.Κ.Α. Οι αντιδράσεις των Κυπρίων και των Ελλήνων ήταν έντονες, αλλά ο σκληρός στρατάρχης Χάρντινγκ ήταν αμετακίνητος και ανελέητος.
Δεν ήταν διατεθειμένος να δώσει χάρη. Ο μελλοθάνατοι Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου, είχαν κοινωνήσει το προηγούμενο απόγευμα από τον ιερέα Παπαντώνη Ερωτοκρίτου.
Παρά τις εκκλήσεις και τα διαβήματα του Έλληνα πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Καραμανλή, προς τη βρετανική κυβέρνηση και τους διεθνείς οργανισμούς, η εκτέλεση των δύο αγωνιστών δεν ματαιώθηκε. Η εκτέλεση αυτών των Κυπρίων αγωνιστών προκάλεσε εντονότατο ρεύμα αγανάκτησης σ΄ολόκληρο τον κόσμο.
Την προηγούμενη ημέρα στην Αθήνα, ξέσπασαν αιματηρά επεισόδια μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας, κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 4 διαδηλωτές.
Ήταν δύο από τους αμέτρητους νέους, που είδαν την ένταξή τους στην Ε.Ο.Κ.Α ως κάτι φυσικό. Για αυτούς ο αγώνας εναντίον των Άγγλων για την ανεξαρτησία της Κύπρου ήταν αυτονόητος.
Και δεν δίστασαν να πεθάνουν για την ελευθερία τους. Υπήρξαν οι πρώτοι αγωνιστές του Κυπριακού Αγώνα, που καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν.
Οι συλλήψεις
Ο 23χρονος Μιχαλάκης Καραολής ανέλαβε μαζί με τον συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου, τη δολοφονία του προδότη αστυνομικού Ηρόδοτου Πουλλή.
Η απόπειρα πέτυχε. Η σφαίρα που σκότωσε τον Ελληνοκύπριο αστυνομικό ήταν από το όπλο του Παναγιώτου, ο οποίος όμως διέφυγε.
Ο Καραολής συνελήφθη σε ενέδρα από τις αγγλικές δυνάμεις, ενώ ετοιμαζόταν να ενωθεί με την αντάρτικη ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου.
Καταδικάστηκε σε θάνατο στις 28 Οκτωβρίου του 1955 και είχε αρνηθεί να ζητήσει χάρη από τον Άγγλο διοικητή.
Ο 21χρονος Ανδρέας Δημητρίου, που υπήρξε απο τα πιο ενεργά μέλη της οργάνωσης, κατηγορήθηκε ότι πυροβόλησε και τραυμάτισε στην Αμμόχωστο τον πράκτορα της «Ιντέλιτζενς Σέρβις», Σίντνεϊ Τέιλορ.
Καταδικάστηκε σχεδόν ένα μήνα μετά τον Καραολή. Και οι δύο βασανίζονται άγρια από τους ειδικευμένους βασανιστές της πολιτισμένης Αγγλίας. Δεν μιλούν.
Το δικαστήριο τους καταδικάζει με συνοπτικές διαδικασίες σε θάνατο δι΄απαγχονισμού.
Ο Δημητρίου ακούει την ποινή του και σχολιάζει:
«Λυπάμαι που δε θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη. Όμως δεν με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στη σκλαβιά. Γεια σας».
Όλες οι αιτήσεις χάριτος απορρίφτηκαν από τον Βρετανό διοικητή του νησιού.
Ούτε η βασίλισσα συγκινήθηκε. Οι δύο νέοι δεν γνωρίζουν ο ένας τον άλλον.
Συναντιούνται πρώτη φορά στη φυλακή.
Την παραμονή της εκτέλεσής τους, όλοι οι κρατούμενοι τους κάνουν συντροφιά, τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο. Το ξημέρωμα βαδίζουν στην κρεμάλα, τραγουδώντας το ίδιο άσμα. Μαζί.
Ο Καραολής λέει: «Εμένα δεν πρέπει να με λυπάστε, αφού εγώ δεν βρίσκω λόγο για να με κλαίω, ούτε οι συγγενείς μου πρέπει να με κλαίνε».
Λίγη ώρα μετά, τον ακολουθεί ο Δημητρίου.
Στους συγκρατούμενούς του λέει περήφανα:
«Τα Ελληνόπουλα δεν ξέρουν μόνο πώς πρέπει να ζουν. Ξέρουν και πώς να πεθαίνουν».
Ο Βρετανός εκτελεστής τραβάει τον μοχλό και η καταπακτή υποχωρεί. Τα σώματα των νεαρών κρέμονται στον αέρα από μια θηλιά. Για την πατρίδα.
Οι αρχές δεν έδωσαν τα άψυχα κορμιά των παιδιών στις οικογένειές τους – τους έθαψαν σ’ έναν χώρο της φυλακής.
Τα Φυλακισμένα Μνήματα ήταν το επισφράγισμα της βάναυσης και απάνθρωπης συμπεριφοράς των αγγλικών στρατευμάτων.
Μάταιος κόπος. Ο Καραολής και ο Δημητρίου βρίσκονται παντού. Σε δρόμους και πλατείες. Μόνο που πια, ελάχιστοι γνωρίζουν το γιατί.
Ο Μιχαλάκης ήταν 23 ετών και ο Αντρέας 22. Κανάλια δεν υπήρχαν για να κάνουν δηλώσεις οι γονείς τους.
Οι γείτονές τους είπαν πως έπρεπε να είναι περήφανοι για τα παιδιά τους. Η Κύπρος δεν τους ξέχασε ποτέ. Η Ελλάδα, για την οποία κρεμάστηκαν;
