Στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, σε ηλικία 69 ετών, ο Πάμπλο Νερούδα αφήνει την τελευταία του πνοή στην κλινική της Σάντα Μαρία στο Σαντιάγο της Χιλής. Η επίσημη αναφορά του θανάτου του κάνει λόγο για καρκίνο του προστάτη. Πολλοί όμως μιλούν για απόπειρα δολοφονίας από πράκτορες του δικτατορικού καθεστώτος του Πινοσέτ.
Πέθανε μία ημέρα προτού ξεφύγει από τον Πινοσέτ
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, ο Στρατηγός Αουγούστο Πινοσέτ ανατρέπει την κυβέρνηση του σοσιαλιστή Σαλβαδόρ Αλιέντε και με στρατιωτικό πραξικόπημα καταλαμβάνει την εξουσία.
Ο Πάμπλο Νερούδα, αγωνιστής και υπέρμαχος της ελευθερίας αποφασίζει να φύγει από την Χιλή μαζί με τη γυναίκα του, προτού ασκηθεί δίωξη στον ίδιο και τους φίλους του και έρθει αντιμέτωπος με την θανατική καταδίκη.
Μία μέρα πριν από την προγραμματισμένη του αναχώρηση, μεταφέρεται με ασθενοφόρο σε κλινική όπου παλαιότερα του είχαν δοθεί πρώτες βοήθειες για τον καρκίνο του προστάτη που αντιμετώπιζε.
Έξι ώρες και τριάντα λεπτά μετά την εισαγωγή του, πεθαίνει.
Εκταφή της σωρού και συνεχείς έρευνες
Μία επίσημη έρευνα για τον θάνατο του Πάμπλο Νερούδα άρχισε το 2011.
Μέχρι τότε πολλοί Χιλιανοί είχαν εκφράσει τις αμφιβολίες τους για τον θάνατο του ποιητή.
Στην πραγματικότητα πίστευαν ότι προκλήθηκε από έκχυση δηλητηρίου στον οργανισμό του.
Η κυβέρνηση της Χιλής δήλωσε ότι είναι «ξεκάθαρα δυνατό και εξαιρετικά πιθανό ένας τρίτος παράγοντας» να ευθύνεται για τον θάνατο του ποιητή και συγγραφέα.
Ο Μανουέλ Αράγια, για πολλά χρόνια οδηγός του Νερούδα, υποστήριξε ότι ο νομπελίστας ποιητής δεν πέθανε από φυσικά αίτια, αλλά ότι τον δηλητηρίασε ο στρατός.
Ο δικαστής, που ήταν υπεύθυνος για την έρευνα, ζήτησε την εκταφή της σορού του Πάμπλο Νερούδα το 2013.
Οι εξετάσεις που διενεργήθηκαν στη σορό δεν έδειξαν σημάδια ότι ο συγγραφέας είχε δηλητηριαστεί.
Τα αποτελέσματα δεν ικανοποίησαν τις προσδοκίες της οικογένειας του Νερούδα, η οποία ζήτησε και άλλες αποδείξεις.
Στις 25 Μαρτίου 2015, επίσημο κυβερνητικό έγγραφο που δημοσιοποιήθηκε στην εφημερίδα El Pais, ανέφερε μεταξύ άλλων πως «έγινε στον Νερούδα παυσίπονη ένεση που πιθανώς προκάλεσε καρδιακό επεισόδιο».
Κατά τη διάρκεια παραμονής του Νερούδα στην κλινική εντοπίστηκαν ορισμένες παρατυπίες.
Η ένεση δεν έγινε ενδοφλέβια-όπως ήταν το σύνηθες- αλλά στην κοιλιακή χώρα.
Επίσης, δεν έγινε ποτέ γνωστό τι ακριβώς περιείχε η παυσίπονη ένεση ούτε ποιος την έκανε.
Την ίδια χρονιά, ο δικαστής Καρόσα ζήτησε την επανενταφή της σορού του Νερούδα.
Παρόλα αυτά, οι έρευνες συνεχίζονται, καθώς ανακαλύφθηκαν ασυνήθιστα βακτήρια στα κόκαλα του ποιητή.
«Η ζωή μου στάθηκε η ίδια η ποίησή μου και η ποίησή μου υπήρξε το στήριγμα όλων των αγώνων μου»
Ο Ρικάρντο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1904 στην πόλη Παράλ της Χιλής.
Έχασε τη μητέρα σε μικρή ηλικία και βρήκε παρηγοριά στα λογοτεχνικά βιβλία.
Ήδη από τα 13 του, έγινε αντιληπτή η έφεσή του στη λογοτεχνία και την ποίηση όταν δημοσίευσε για πρώτη φορά τα ποιήματά του στην καθημερινή εφημερίδα La Mañana.
Στα 16 του έγινε γνωστός με το φιλολογικό ψευδώνυμο Πάμπλο Νερούδα.
Το χρησιμοποίησε ως φόρο τιμής προς τον Τσέχο ποιητή Γιαν Νερούδα.
Γνωστός επίσης για τις κομμουνιστικές του πεποιθήσεις γύρισε τον κόσμο με την ιδιότητα του διπλωμάτη.
Ήταν ένας από τους πολλούς λόγιους που κατέγραψε τις φρικαλεότητες του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, ανάμεσα στις οποίες ήταν και η εκτέλεση του καλού του φίλου, Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα.
Το 1945 προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής.
«Ο καλύτερος ποιητής του 20ου αιώνα»
Ο Κολομβιανός συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, αναφερόμενος στον Νερούδα , έλεγε πως είναι ο καλύτερος ποιητής του 20ου αιώνα.
Δύο χρόνια πριν τον θάνατό του, απονεμήθηκε στον Πάμπλο Νερούδα το Νόμπελ Λογοτεχνίας και προκλήθηκε θύελλα αντιδράσεων για την επιλογή της Σουηδικής Ακαδημίας.
Μπροστά στο ταλέντο του ποιητή δεν χωρούσε όμως καμία κομματική απόχρωση.
Μαχητικός, αλλά και βαθιά ρομαντικός ποιητής, ο Νερούδα βραβεύτηκε πολυάριθμες φορές.
Το 1950 του απονεμήθηκε το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης και τρία χρόνια αργότερα το Βραβείο Ειρήνης Λένιν και Στάλιν.
Μέχρι το 1990 είχε απαγορευτεί η κυκλοφορία των έργων του από το δικτατορικό καθεστώς του Πινοσέτ.
Ο ακροδεξιός δικτάτορας απαγόρευσε να γίνει δημόσια η κηδεία του αγωνιστή ποιητή.
Ο καταπιεσμένος λαός της Χιλής παράκουσε το αίτημα του Πινοσέτ και η κηδεία του Πάμπλο Νερούδα μετατράπηκε σε μια από τις πρώτες διαμαρτυρίες κατά του ολοκληρωτικού καθεστώτος της Χιλής.
