Επιμέλεια: Ιλιάνα Κουλαφέτη
Χαράλαμπος Πεττεμερίδης και Σάββας Ζάνος
Το 1922, στο χωριό Λευκόνοικο της Κύπρου, γεννήθηκε ένας από τους πεσόντες αγωνιστές της ΕΟΚΑ, ο Σάββας Ζάνος. Δώδεκα χρόνια αργότερα, στο χωριό Καννάβια της επαρχίας Λευκωσίας, γεννήθηκε ο Χαράλαμπος Πεττεμερίδης. Και οι δύο άφησαν την τελευταία τους πνοή στις 6 Οκτωβρίου 1958, ως αγωνιστές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ.
Η δράση
Ο Σάββας Ζάνου αποτελούσε μέλος της πολιτοφυλακής του Λευκόνοικου.
Ο Χαράλαμπος Πεττεμερίδης, εντάχθηκε στο αντάρτικο της ΕΟΚΑ ήδη από το ξεκίνημα του αγώνα, το 1955 μαζί με τον φίλο και συγχωριανό του Ανδρέα Πατσαλίδη, όταν βρισκόταν στην Κερύνεια όπου και εργαζόταν. Η δράση του λάμβανε χώρα κυρίως στις περιοχές Πιτσιλιάς-Σπηλιών-Αμιάντου ενώ παράλληλα είχε δημιουργήσει κρυσφήγετο στο σπίτι του, στο οποίο έκρυβε και φιλοξενούσε αντάρτες της περιοχής. Επιπλέον, είχε σημαντική δράση ως σύνδεσμος και τροφοδότης των ανταρτών.
Το 1958 και κατόπιν προδοσίας, οδηγήθηκε στα ανακριτήτρια Πλατρών, όπου και κρατήθηκε 35 ημέρες. Παρ’ όλα τα βασανιστήρια που υπέρστη δεν ομολόγησε τίποτα. όταν αφέθηκε ελεύθερος, έλαβε το ψευδώνυμο Ξέρξης και συνέχισε τη δράση του για Ελευθερία και Ένωση ακάθεκτος, όπως όταν είχε πρωτοξεκινήσει.
Καθώς, οι Άγγλοι δεν είχαν επαναπαυτεί συνέχιζαν την αναζήτηση του νεαρού αντάρτη, μάταια όμως αφού ο ίδιος πλέον είχε εγκαταλείψει το χωριό του και είχε ενωθεί με τις υπόλοιπες αντάρτικες ομάδες στο βουνό, όπου είχε δημιουργήσει και κρησφύγετο.
Οι νάρκες και οι βόμβες που τους «πρόδωσαν»
Ο νεαρός Πεττεμερίδης, κατόπιν εντολής, έστησε ενέδρα εναντίον των Άγγλων με τους αντάρτες της ομάδας τους στην τοποθεσία Μούττη του Σαράντι, μεταξύ των χωριών Σπήλια και Λαγουδερά νοτιοδυτικά των Κανναβιών. Τοποθέτησαν στο δρόμο νάρκη, την οποία είχαν συνδέσει με όλμο που στερέωσαν σε δένδρο, ώστε με την έκρηξη της νάρκης να κτυπηθεί το
αυτοκίνητο των Άγγλων, ενώ με την έκρηξη του όλμου να ακινητοποιηθούν όσα αυτοκίνητα θα το ακολουθούσαν. Οι αντάρτες ήταν τέσσερις και διέθεταν, εκτός από τη νάρκη και τον όλμο, ένα πιστόλι, ένα όπλο μπρεν, ένα αυτόματο όπλο Μ3 και χειροβομβίδες. Κατά την επίθεσή τους κτυπήθηκαν δυο αυτοκίνητα πλήρη στρατιωτών, τα οποία πλησίασαν τον τόπο της ενέδρας με σβησμένα τα φώτα. Στην υποχώρηση ο Χαράλαμπος Πεττεμερίδης κτυπήθηκε θανάσιμα, ενώ διασταύρωνε το δρόμο, από στρατιώτες τρίτου αυτοκινήτου, που πλησίαζε και αυτό με σβησμένα τα φώτα. Το σώμα του βρέθηκε την επόμενη μέρα από Άγλλους στρατιώτες, οι οποίε εξέταζαν την περιοχή και τάφηκε μετά τιμών στα Καννάβια, όπου σήμερα στέκει αδριάντας προς τιμήν του, δίπλα στον αδριάντα του φίλου και συναγωνιστή του Αντρέα Πατσαλίδη.
Την ίδια μέρα, στην Κυρά της Μόρφου, ο Σάββας Ζάνου, έτρεξε προς το δρόμο των Γουφών για να δει το σημείο στο οποίο προγραμματιζόταν έκρηξη βόμβας εναντίον Άγγλων στρατιωτών. Όπως είχε νωρίτερα πει στη γυναίκα του, ανησυχούσε για τα «κοπέλια» της ΕΟΚΑ καθώς η επιχείρηση είχε πάρει διαφορετική τροπή από αυτήν που είχαν προγραμματίσει. Την ώρα της έκρηξης, ο κουρέας τού διηγείται πως τον ξύριζε, παρ’ όλα αυτά ο εκκωφαντικός ήχος ήταν αρκετός για να κινητοποιήσει τον ανήσυχο αγωνιστή ο οποίος κατευθύνηθηκε προς το σημείο. Ο κουρέας και γείτονάς του πήρε άλλο δρόμο. Μόνος του καθώς πορευόταν ο Σάββας, εντοπίστηκε από Άγγλους στρατιώτες, οι οποίοι τον συνέλαβαν και τον κατακρεούργησαν, αναδεικνύοντας το πραγματικό πρόσωπο της αποικιοκρατίας.
Η κηδεία του Σάββα Ζάνου έγινε σε ατμόσφαιρα συγκλονισμού, αλλά και εθνικής έξαρσης και θαυμασμού. Η κηδεία του Χαράλαμπου Πεττεμερίδη, στο ίδιο κλίμα υμνήθηκε από τη σύζυγό του, η οποία συνέχισε την προσφορά της μέχρι το τέλος του αγώνα.
