Στις 15 Νοεμβρίου 1967, ο Γεώργιος Γρίβας – Διγενής με διαταγές του Αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Μακαρίου Γ΄, έβαλε σε εφαρμογή την «Επιχείρηση Γρόνθος» για να αποκαταστήσει την τάξη στο χωριό της Κοφίνου. Η αιματηρή σύγκρουση μεταξύ δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς και Τουρκοκυπρίων στον τουρκοκυπριακό θύλακα της επαρχίας Λάρνακας, αποτέλεσε τον πρόλογο της τουρκικής εισβολής που ακολούθησε εφτά χρόνια αργότερα.
Το χωριό της Κοφίνου βρίσκεται στην επαρχία Λάρνακας και ήδη από το 1960, κατοικείτο αποκλειστικά από Τουρκοκύπριους. Μετά την τουρκανταρσία του 1963, το χωριό μετετράπη σε στρατιωτικό προπύργιο των Τουρκοκυπρίων και από τότε αποτελούσε εστία επεισοδίων. Όπως και στους υπόλοιπους θύλακες των γύρω περιοχών, πολλοί Τουρκοκύπριοι κυκλοφορούσαν οπλισμένοι και μεταξύ άλλων απέκοπταν τους δρόμους των χωριών απαγορεύοντας τη διέλευση σε ελληνοκυπριακά οχήματα μέσω των θυλάκων.
Ο «προβληματικός» Mehmet και η αλλαγή της Κοφίνου σε Geçitkale
Το 1966 ορίζεται ως τοπικός διοικητής της TMT στην Κοφίνου, ο Τούρκος Mehmet, γνωστός με το ψευδώνυμο Tcshetin. Ο «προβληματικός» του χαρακτήρας, όπως παραδεχόταν ο Michael Harbottle και η UNFYCIP, η παρορμητικότητά του, καθώς και η ανωριμότητά του, ήταν οι λόγοι για τους οποίους καθημερινά η περιοχή αντιμετώπιζε προβλήματα και η ένταση δυνάμωνε. Τον Ιανουάριο του 1967, υπό τις διαταγές του, αλλάζει το όνομα της Κοφίνου και η νέα πινακίδα του χωριού έγραφε πλέον Geçitkale.
Οι προειδοποιήσεις και η ανησυχία
Η κατάσταση ήταν έκρυθμη και έμοιαζε να βγαίνει εκτός ελέγχου. Τα περιστατικά βίας, οι πυροβολισμοί και οι διαμάχες αποτελούσαν την καθημερινότητα των κατοίκων σε Κοφίνου,
Άγιο Θεόδωρο, Σκαρίνου και Μαρί. Ελληνοκύπριοι πολιτικοί, ο Πρόεδρος Μακάριος Γ΄, καθώς και ο Γρίβας τονίζουν σε διάφορα τηλεγραφήματα προς την UNFYCIP ή σε εκθέσεις την ανησυχία τους για την έκρυθμη κατάσταση και την ανάγκη άμεσης επέμβασης της ειρηνευτικής δύναμης για αποκατάσταση της τάξης. Η απάντηση που λάμβανε όμως ήταν η σιωπή.
Η «Επιχείρηση Γρόνθος»
Η κατάσταση έβγαινε εκτός ελέγχου και ο Πρόεδρος Μακάριος Γ΄ απευθύνθηκε στις δυνάμεις του ΟΗΕ για βοήθεια και επέμβαση. Η ειρηνευτική δύναμη όμως καθυστερούσε να απαντήσει, καθώς δίσταζε να επέμβει στην περιοχή. Η συμβουλή της ήταν να παραμείνει η Κυβέρνηση υπομονετική και καρτερική για να αποφευχθεί η αιματηρή κατάληξη. Η κυβέρνηση Μακαρίου όμως, δεν μπορούσε να μείνει άλλο με σταυρωμένα χέρια.
Στις 15 Νοεμβρίου 1967, ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής ανέλαβε με την Εθνική Φρουρά, υπό τις διαταγές του Μακαρίου Γ’, να αποκαταστήσει την τάξη.
Η επιχείρηση ονομάστηκε «Γρόνθος» και ο Γρίβας κινητοποίησε πολλές δυνάμεις μετατρέποντας τον χαρακτήρα της από αστυνομικό σε στρατιωτικό. Με την Εθνική Φρουρά, άρματα μάχης, τεθωρακισμένα και πυροβολικό, επενέβη αρχικά στο μεικτό χωριό Άγιοι Θεόδωροι, το οποίο κατέλαβε σχεδόν αμαχητί. Στη συνέχεια στράφηκε προς την Κοφίνου, όπου έλαβαν μέρος τα αιματηρά γεγονότα.
Στις μάχες που ακολούθησαν σκοτώθηκαν 24 Τουρκοκύπριοι και τραυματίστηκαν άλλοι 9, ενώ οι απώλειες της Εθνικής Φρουράς ήταν ένας νεκρός και δύο τραυματίες.
Οι απειλές της Τουρκίας για πόλεμο και οι προετοιμασίες της τουρκοκυπριακής πλευράς
Τα αποτελέσματα της κρίσης της Κοφίνου ήταν τρομακτικά. Η Τουρκία βρίσκοντας την αφορμή που γύρευε χαρακτήρισε την επιχείρηση «στυγερή πρόκληση» και έκανε λόγο για γενοκτονία, ενώ ο Αμερικανός Πρέσβης στην Τουρκία, Parker T. Hart, τόνισε στο State Deparment πως «η υπομονή και η αυτοσυγκράτηση που επιδεικνύει η Τουρκία δεν μπορεί να συνεχιστεί».
Δύο εβδομάδες αργότερα, ο αμερικανός Σάιρους Βανς διευθέτησε την κρίση με την αποχώρηση της ελληνικής μεραρχίας από το νησί, καθώς και την ανάκληση του στρατηγού Γρίβα από τη χούντα της Ελλάδος. Η Κύπρος πλέον ήταν πέρα για πέρα έκθετη σε μία ενδεχόμενη τουρκική εισβολή.
Η δημιουργία της «Τουρκοκυπριακής Προσωρινής Διοίκησης»
Στις 28 Δεκεμβρίου 1968, οι Τουρκοκύπριοι εκμεταλλευόμενοι την άρση περιοριστικών μέτρων για διακίνηση ανθρώπων και αγαθών, καθώς και την ανάκληση της ελληνικής μεραρχίας και του στρατηγού Γρίβα στην Ελλάδα, ανακοίνωσαν τη δημιουργία της «Τουρκοκυπριακής Προσωρινής Διοίκησης».
Επικεφαλής του διοικητικού μορφώματος ήταν ο Δρ. Fazil Küçük και αντιπρόεδρος ο Rauf Denktaș. Έτσι για πρώτη φορά οι Τουρκοκύπριοι παρουσιάστηκαν ως αυτόνομη πολιτική οντότητα.
Η πολεμική εισβολή ήταν πιο κοντά από ποτέ.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ:
Η δολοφονία του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, από την χούντα. Συνεργάστηκε με τον Παναγούλη που προσπάθησε να δολοφονήσει τον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο. Θεωρήθηκε ύποπτος και για την απόπειρα κατά του Μακαρίου…
