Κάποτε ο Φεντερίκο Φελίνι σχολίασε: “Όταν εκφράζω την άποψή μου, αισθάνομαι ότι εκφράζω την άποψη όλων”.
Ήταν μια χαρακτηριστική περιαυτολογία ενός από τους πλέον εγωκεντρικούς σκηνοθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου.
Όμως αποτελεί και επιτομή της αισθητικής ενός ανθρώπου που χρησιμοποίησε τα προσωπικά του φετίχ, τα πάθη και τις προτιμήσεις του, όπως ένας ζωγράφος χρησιμοποιεί τα χρώματα, μετατρέποντάς τις προσωπικές του εμμονές σε κάποιες από τις πιο συναρπαστικές εικόνες που έχουν παρουσιαστεί ποτέ στην οθόνη.
Ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης της Ιταλίας γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1920, στο θέρετρο Ρίμινι.
Ήταν γιος πλανόδιου και ερωτύλου εμπόρου και μιας πολύς ευσεβούς μητέρας.
Εκπαιδεύτηκε σε καθολικά σχολεία, αλλά ποτέ δεν αποδέχθηκε τις διδαχές της Εκκλησίας, προτιμώντας τη συντροφιά των κλόουν και των καλλιτεχνών του τσίρκου από τους βλοσυρούς παπάδες.
Ένα από τα παλιότερα πάθη του Φελίνι ήταν η “Σαραγκίνα”, μια απίστευτα παχιά πόρνη που πρόσφερε το κορμί της στους ψαράδες και εκείνοι της έδιναν της απούλητες σαρδέλες τους.
Αυτός ο “φριχτός και θεσπέσιος δράκος”, όπως την αποκαλούσε ο Φελίνι, ήταν τυπικό δείγμα των παράξενων, πληθωρικών, βαριά σεξουαλικών μορφών που στοίχειωναν τα όνειρά του και θα εμφανίζονταν επανειλημμένα στις ταινίες του.
Στη φασιστική περίοδο, επί Μουσολίνι, ο Φεντερίκο και ο αδελφός του Ρικάρντο αναγκάστηκαν να μπουν στην οργάνωση “Avantguardista”, μια μορφή φαιοχιτώνων προσκόπων, αν και ο Φελίνι ουδέποτε προσχώρησε στη φασιστική ιδεολογία.
Μάλιστα, “ξεχνούσε” συνειδητά να φοράει ορισμένα εξαρτήματα της στολής του σε ένδειξη αντίστασης στην εξουσία.
Στα νιάτα του, ο Φελίνι δούλεψε σε διάφορες εφημερίδες ως αστυνομικός ρεπόρτερ κι αργότερα ως αρθρογράφος και γελοιογράφος. Απέφυγε την επιστράτευση κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και επέδειξε πολιτική απάθεια.
Λίγο πριν από το τέλος του πολέμου, παντρεύτηκε τη γυναίκα που θεωρούσε αδελφή ψυχή του, την Τζουλιέτα Μασίνα, που θα έμενε μαζί του για όλη του τη ζωή και για όλες τις ατέρμονες κινηματογραφικές αναδιφήσεις στις σεξουαλικές του εμμονές, αλλά και θα εμφανιζόταν σε αρκετές ταινίες του. Μια από τις πρώτες συνεργασίες του, η ταινία «Λα Στράντα», έκανε τον Φελίνι διεθνώς γνωστό.
Ακόμη πιο διάσημος έγινε με την “Ντόλσε Βίτα”, φαντασμαγορική διερεύνηση της μεταπολεμικής παρακμής, απ’ όπου προέκυψε ο όρος “παπαράτσι”, και το αυτοβιογραφικό “8 1/2”, που ονομάστηκε έτσι γιατί ήταν η υπ’ αριθμόν 8 1/2 σκηνοθεσία του Φελίνι, μετά από 7 ταινίες μεγάλου μήκους και 3 μικρού.
Βέβαια όλες οι ταινίες ήταν ως ένα βαθμό αυτοβιογραφικές. Ακόμη και η σχεδόν πορνογραφική ταινία “Σατυρικόν”, που τοποθετείται στην αρχαία Ρώμη, σχετίζεται περισσότερο με το ενδιαφέρον του Φελίνι για τους αμπίνους ερμαφρόδιτους και για άλλες ερωτικές ακρότητες, παρά με το αποσπασματικά σωζόμενο πρωτότυπο κείμενο του Πετρωνίου.
Επίσης, ο Φελίνι επηρεάστηκε πολύ από τον Καρλ Γιονγκ, του οποίου οι θεωρίες περί αρχετύπων και συλλογικού ασυνείδητου παρείχαν το θεωρητικό υπόβαθρο για τα ψυχο-σεξουαλικά ονειρικά τοπία του σκηνοθέτη.
Προς το τέλος της ζωής του, ο Φελίνι αποσύρθηκε σιγά-σιγά από τη σκηνοθεσία και ασχολιόταν περισσότερο με νουβέλες σε κόμικς και ανέμελες διαφημίσεις για το Καμπάρι ή για ζυμαρικά Μπαρίλα. Η τελευταία έπαιζε με τη χρήση της λέξης “ριγκατόνι” ως αργκό ονομασία του στοματικού σεξ και κατέληγε με τη διαβεβαίωση: “Η Μπαρίλα σας κάνει πάντα να το νιώθετε “al dente”.
Ο Φελίνι πέθανε από επιπλοκές πολλαπλών εγκεφαλικών, σε νοσοκομείο της Ρώμης τον Οκτώβριο του 1993. Ένας παπαράτσι τρύπωσε στο νοσοκομείο και τράβηξε μερικές μακάβριες φωτογραφίες του ετοιμοθάνατου σκηνοθέτη. Προς μεγάλη τιμή του ιταλικού Τύπου, σχεδόν κανένα έντυπο δεν τις δημοσίευσε.
Το μέντιουμ Πένους που τα ξέρει όλα
Αν και απέρριπτε τον καθολικισμό και οι ταινίες του υμνούν τη σάρκα, ο Φελίνι είχε μανία με τον κόσμο των πνευμάτων και ποτέ δεν έχανε ευκαιρία για συνάντηση με το αγαπημένο του μέντιουμ, που είχε το ενδιαφέρον όνομα «Πενούς».
Ο γηραιός αυτός μυστικιστής περιφερόταν στη Ρώμη περί τα τέλη της δεκαετίας του ’60 με λιμουζίνα και σοφέρ, συνοδευόμενος από τον νεαρό βοηθό του.
Σε μια συνεδρία όπου παρευρέθηκε ο Φελίνι, ο Πένους ρωτούσε διαρκώς και μυστηριωδώς: “Ρώτα με αν είναι εδώ τα λιοντάρια”.
“Είναι εδώ τα λιοντάρια”, ρώτησε συνεπαρμένος ο Φελίνι. “Όχι”, απάντησε ο Πένους. Λήξη της συνεδρίας.
Πριν από τον Πενούς, ο Φελίνι είχε καταφύγει σε μια σειρά από παράξενους “αγίους”, μεταξύ των οποίων έναν Γερμανό αστρολόγο, έναν Ιταλό θεραπευτή και ένα μάγο γνωστό ως “θείο Νάρντου”, που υποστήριζε ότι, αν ήθελε, μπορούσε να μεταμορφωθεί σε άλογο.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, ο Φελίνι έγινε πιστός του περίφημου ιταλού μάντη Γκουστάβο Αντόλφο Ρολ, για τον οποίο λεγόταν ότι μπορούσε να διαβάσει κλειστά βιβλία, να μετακινήσει αντικείμενα με τη δύναμη του νου και να προβλέψει το μέλλον.
Ο Φελίνι έλεγε ότι τον είχε δει να σκοτώνει έναν μπάμπουρα σε κάποιο πάρκο χρησιμοποιώντας τις τηλεκινητικές του ικανότητες.
“Στα σαράντα μέτρα, με μία κίνηση, τον διέλυσε!” θαύμαζε ο Φελίνι, “Μ’ έκανε να ανατριχιάσω”.
Ο Φελίνι επίσης βασιζόταν στα μέντιουμ για να μάθει πώς θα πάνε στα ταμεία οι ταινίες του.
Κάποτε, όταν ακούστηκε ότι του είχαν προβλέψει πως “οι δύο επόμενες ταινίες του θα πήγαιναν χάλια”, άρχισε να δέχεται αρνήσεις από ηθοποιούς, που ανησυχούσαν ότι αν συνεργάζονταν μαζί του θα ήταν το τέλος της καριέρας τους.
Τελικά, οι δύο επόμενες ταινίες του όντως πήγαν χάλια, παγιώνοντας δια παντός την πίστη του.
Απαγορεύεται η είσοδος στα γυρίσματα
Ο Φελίνι επέμενε να γίνονται τα γυρίσματα χωρίς την παρουσία τρίτων, αλλά όχι για να μη δημοσιοποιηθεί το θέμα της ταινίας: το έβλεπε απλώς ως θέμα που αφορούσε την ιδιωτική του ζωή.
“Οι κριτικοί λένε ότι οι ταινίες μου είναι κινηματογραφικός αυνανισμός”, εξηγούσε.
“Οι ταινίες μου είναι πραγματικός αυνανισμός. Οπότε κι εγώ θέλω να βρίσκονται παρόντες όσο το δυνατόν λιγότεροι”.
ΠΗΓΗ: «Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΙΩΡΑ
