9 Μαΐου 1956. Χιλιάδες κόσμου συρρέουν στην πλατεία Ομονοίας μετά από προτροπή της ΠΕΕΚ (Πανελλήνια Επιτροπή Ενώσεως Κύπρου). Διαδηλώνουν κατά των σκληρών βρετανικών μέτρων που έλαβε ο πρώην στρατάρχης Χάρτινγκ στην Κύπρο και κατά της απόφασης να σταλθούν στην αγχόνη ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου.
Κρατάνε πανό και πλακάτ με συνθήματα. «Χάρτινγκ θα πεθάνεις», «Ελλάς-Κύπρος-Ένωση», «Όλοι οι Έλληνες, είμεθα ΕΟΚΑ», «Αμερικάνοι είναι η τελευταία σας ευκαιρία».
Αυτή δεν ήταν η πρώτη διαδήλωση υπέρ της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα.
Είχαν ήδη ξεκινήσει από τον Νοέμβριο του ’51. Ωστόσο αυτή ήταν η πρώτη με τραυματίες και νεκρούς.
Το σπάσιμο του κλοιού
Ο κόσμος φώναζε συνθήματα κατά των Βρετανών και η κατάσταση ήταν τεταμένη. Ενθουσιασμός και έκρηξη ταυτόχρονα. Οι συγκεντρωμένοι πίστευαν ότι όσο πιο δυνατές ήταν οι φωνές τους τόσο πιο πολλές ήταν οι πιθανότητες να δοθεί χάρη στους δύο νεαρούς αγωνιστές. Αν δεν τα κατάφερναν η επόμενη μέρα θα ήταν η τελευταία για τα δυο παλλικάρια.
Μόλις τελείωσε την ομιλία του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Δωρόθεος, το πλήθος αποφάσισε να κινηθεί προς τη Βρετανική Πρεσβεία στο Κολωνάκι.
Λίγο πριν στην πλατεία Κλαυθμώνος, ισχυρή αστυνομική δύναμη ανέκοψε την πορεία. Οι αστυνόμοι είχαν ξεκάθαρες οδηγίες: να κοπεί η πορεία προς την πρεσβεία και να διαλυθεί πάση θυσία το πλήθος.
Στη συμβολή Πεσμαζόγλου και Σταδίου ξεκίνησαν οι συγκρούσεις. Οι διαδηλωτές χτυπούσαν τους αστυνόμους με ό,τι είχαν: καδρόνια, πλακάτ, πέτρες.
Οι σφαίρες
Η κατάσταση βρισκόταν εκτός ελέγχου. Κάποια στιγμή, ομάδα διαδηλωτών ξέφυγε από τον έλεγχο των δυνάμεων ασφαλείας και κατάφερε να επιτεθεί στα γραφεία της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Οι αστυνομικοί έβγαλαν τα όπλα τους.
Κανείς δεν πίστεψε πως θα πυροβολήσουν διαδηλωτές. Ήλπιζαν ότι στόχος ήταν ο εκφοβισμός. Όμως οι αστυφύλακες, είχαν άλλες οδηγίες.
Ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής νωρίτερα είχε δηλώσει: «Η Κυβέρνησις είναι αποφασισμένη να πατάξη πάσαν αναρχικήν εκδήλωσιν, η οποία υπό το πρόσχημα του πατριωτισμού αποβλέπει ευθέως εις αντεθνικούς σκοπούς».
Τα όπλα στράφηκαν κατά των διαδηλωτών. Τρεις από αυτούς έχασαν τη ζωή τους, ενώ άλλοι 265 μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο, σοβαρά τραυματισμένοι. Οι 165 έφεραν τραύματα από τις σφαίρες. Οι υπόλοιποι 100 είχαν τραυματιστεί από χτυπήματα με γκλοπ.
Οι τρεις νέοι που έχασαν τη ζωή τους ήταν ο 21χρονος Ιωάννης Κωσταντόπουλος, ο 23χρονος Φραγκίσκος Νικολάου, ο 28 χρονος Ευάγγελος Γερόντης και ο αστυφύλακας ο Κώστας Γιαννακούρης.
«Πράκτορες ή κομμουνισταί;»
Τα δημοσιεύματα της εποχής σε κάποιες εφημερίδες ξεπέρασαν σε φαντασία και σενάρια του κινηματογράφου. Κάποια ρεπορτάζ απέδιδαν τους πυροβολισμούς είτε στη διείσδυση ξένων πρακτόρων είτε κομμουνιστών, οι οποίοι ήθελαν να ματώσουν τη διαδήλωση.
«δεν είναι απίθανον να ήσαν πράκτορες ξένης Δυνάμεως ή και κομμουνισταί, οι οποίοι είχον συμφέρον να αιματοκυλήσουν την διαδήλωσιν»!
Την επομένη απαγορεύτηκαν όλες οι διαδηλώσεις για το Κυπριακό.
Δύο χρόνια μετά, η Πανσπουδαστική κίνηση εν όψει της τελευταίας άκαρπης απόπειρας διαδήλωσης, υπενθύμιζε: «Συλλαλητήριο έχει να γίνει από το 1956».
Οι δύο νέοι απαγχονίστηκαν και πέρασαν οριστικά στο πάνθεον των ηρώων.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: «Το Ελληνόπουλο». Το άρθρο που έγραψε ο Άλμπερ Καμύ για τον απαγχονισμό του Καραολή. Στη δίκη του κατήγορος ήταν ο Ραούφ Ντενκτάς
