Τα περίφημα «bains mixtes», δηλαδή τα μικτά λουτρά, επέτρεψαν για πρώτη φορά άνδρες και γυναίκες να συναντηθούν στις οργανωμένες παραλίες. Μέχρι τότε υπήρχε απαγόρευση, καθώς τα ήθη της εποχής διαχώριζαν τις ακτές ανάλογα με το φύλο.
Τόσο στην Ελλάδα όσο και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η συνύπαρξη των δύο φύλων με μαγιώ στην ίδια ακτή γινόταν μετ΄εμποδίων. Συχνά επέμβαιναν οι αστυνομικοί που έκαναν συστάσεις, ακόμα και συλλήψεις. Ενδεικτική είναι η αρχική φωτογραφία του 1921 με τον Ολλανδό εκπρόσωπο του νόμου να ελέγχει ζευγάρι για ακατάλληλη ενδυμασία…
Το 1927 τα αθηναϊκά μπάνια απέκτησαν άλλη «αξία» και οι επιχειρηματίες της θάλασσας έκαναν τα πάντα για να προσελκύσουν το κοινό στις επιχειρήσεις τους. Προσέφεραν ακόμα και βόλτες με κανό και υπόσχονταν αξέχαστες διασκεδάσεις. Γρήγορα τα μπεν μιξτ επεκτάθηκαν και από το Φάληρο έφτασαν στο Καλαμάκι και στον Άλιμο.
Πολλοί ερωτεύθηκαν και παντρεύτηκαν στα μπεν μιξτ, τα οποία υπήρξαν μια αληθινή επανάσταση την κοινωνία.
Όπως γράφει και ο Ελευθέριος Σκιαδάς στον «Μικρό Ρωμηό» τα μπεν μιξτ καθιερώθηκαν στη ζωή των Ελλήνων, ως μορφή νεωτερισμού που προκαλούσαν όμως, σφοδρές αντιδράσεις από τους συντηρητικούς της εποχής.
«Χαρά και αγαλλίασις εις τους θαυμαστάς των μικτών λουτρών», έγραφαν οι εφημερίδες το 1916, δημοσιεύοντας την είδηση ότι «οι αστυνόμοι Πειραιώς αντικαθίστανται και συνεπώς θ’ αφεθούν πιθανώς ελεύθερα τα “μπεν-μιξτ”». Συμπλήρωναν δε ότι «οι Ατθοί και αι Ατθίδες το σιγοψιθύριζαν, χωρίς να το πολυελπίζουν»!
Η υπόθεση των «μπεν μιξτ» παρακολούθησε στενά το κίνημα της γυναικείας απελευθέρωσης, υπήρξε το αγαπημένο θέμα των χρονογράφων, των αθηναϊκών επιθεωρήσεων και των στιχουργών. Το 1917 μάλιστα δεσποινίς που κρυβόταν από τα αρχικά Σ.Α.Μ. δημοσίευε σε απογευματινή εφημερίδα πρόσκληση να της στείλουν τα στοιχεία τους -σε ποστ ρεστάντ- όσοι επιθυμούσαν να λάβουν μέρος στο νέο κίνημα.
Δηλαδή, ούτε λίγο, ούτε πολύ συστήθηκε «κρυφός» Σύλλογος!
Οι αντιδράσεις ήταν σφοδρές. «Η κρυπτομένη υπό τα τρία ψηφία του αλφαβήτου δεσποινίς εννοεί να εφαρμόση και εφέτος την αμαρτίαν αυτήν, την οποίαν τόσον κατεδίωξαν αι Αρχαί πέρυσι. Πολύ καλά… Να ιδούμε όμως τι λέγει και η Αστυνομία, η οποία, ως γνωστόν, θέλει τα ερίφια με τα ερίφια και τα πρόβατα με τα πρόβατα», έγραφε μεγάλη αθηναϊκή εφημερίδα προαναγγέλοντας τις σκληρές διώξεις που θα ακολουθούσαν την καθιέρωση της νέας μόδας!
Μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1920, ακόμη και η συνάντηση άνδρα και γυναίκας στα ανοιχτά της θάλασσας, θεωρούνταν μέγα σκάνδαλο. Κυριολεκτικά σηκωνόταν ο κόσμος στο πόδι, οι αμύντορες της ηθικής κραύγαζαν με ιερή αγανάκτηση, οι αρχές συγκινούνταν και οι χωροφύλακες τάσσονταν άγρυπνοι φρουροί της ηθικής στις φαληρικές ακτές. Αρκετοί «τολμηροί» θιασώτες της νέας μόδας συλλαμβάνονταν και καταδικάζονταν από το Πταισματοδικείο Πειραιώς.
Ωστόσο, όπως όλες οι μόδες, έτσι και τα «μπεν μιξτ», παρά τις αντιδράσεις διαδίδονταν όλο και περισσότερο. Στην αρχή κατέκτησαν τις λουτροπόλεις της εποχής. Στη συνέχεια εμφανίσθηκαν σε απομακρυσμένα σημεία των ακτών της Αττικής, όπως θεωρούνταν τότε οι ακτές του Σκαραμαγκά, της Βουλιαγμένη και άλλες, πάντοτε με αρκετές προφυλάξεις.
Το 1925 μάλιστα, επίκεντρο του ενδιαφέροντος για τις παρέες ήταν το Καλαμάκι, όπου κατέβαιναν τη νύχτα και έκαναν μπάνιο στην ίδια παραλία άνδρες και γυναίκες. Το 1926 άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και την ημέρα. Το 1927 πια, τα «μπαιν μιξτ» γίνονταν εν πλήρη μεσημβρία και χωρίς καμιά προφύλαξη. Από τις ακτές του Καλαμακίου μέχρι τη Βουλιαγμένη λούονταν κάθε μέρα μαζί, χιλιάδες άνδρες, γυναίκες, γέροντες και παιδιά.
«Δεν είναι απίθανον να εύρη κανείς και αυτόν τον πταισματοδίκην του Πειραιώς, ο οποίος προ μερικών ετών κατεδίκασε τους κολυμβητάς του Φαλήρου διότι εσυνάντησαν εις τα ανοιχτά με γυναίκες…», έγραφαν οι εφημερίδες.
Γλυφάδα, Βούλα, Βουλιαγμένη
Το 1927 λοιπόν πρέπει να θεωρηθεί ως έτος καθιέρωσης των μικτών μπάνιων στην Αθήνα. Τα «Φάληρα», παρέμεναν ο αγαπημένος θερινός προορισμός των Αθηναίων, αλλά εκεί τα «μπεν μιξτ» άργησαν να καθιερωθούν. Τρεις ήταν οι πιο πολυσύχναστες και κοσμικές παραλίες για τους οπαδούς τους. Η Γλυφάδα, η Βούλα και η Βουλιαγμένη, που συγκέντρωναν εκατοντάδες λουόμενους, οι οποίοι ανέρχονταν σε χιλιάδες τις Κυριακές. Τα ρεπορτάζ της εποχής είναι απολαυστικά…
«Βλέπει κανείς ένα γκρουπ από άνδρες και γυναίκες –νέους όλους― να παίζουν με μια μπάλα φουτ μπωλ μέσα στη θάλασσα. Πιο πέρα μερικοί νέοι και κορίτσια, εκτελούν, χωριστά, αγώνας δρόμου εις την αμμουδιά. Καμιά φορά παρεκκλίνουν από τον δρόμο τους και κυνηγιούνται μέσα στη θάλασσα…».
Ο παππούς και τα γυμνά…
Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί έναν σεβάσμιο παππού, με ένα παντελονάκι, να μην κοκκινίζει από αγανάκτηση για το κύμα διαφθοράς, βλέποντας γύρω του να λυσσομανάνε τα κοριτσόπουλα, φορώντας μονάχα μαγιό και αφήνοντας ακάλυπτο μεγάλο μέρος του σώματός τους;
Γυναίκες περνούσαν αδιάφορες μπροστά από τον ξαπλωμένο πρεσβύτη, ο οποίος αφημένος στη θαλπωρή του ήλιου βρισκόταν σε στάση που δεν ήταν εντελώς «κορέκτ», σύμφωνα με δημοσιογράφο της εποχής!
Ξεκάλτσωτες…
Δεν ήταν λίγες οι γυναίκες που έκαναν τη βόλτα τους στην παραλία «αν τουαλέτ», σύμφωνα με τη γλώσσα της εποχής, δηλαδή με φόρεμα από ύφασμα «κασσά» και με λαμέ ομπρέλα για να προστατεύονται από τις ηλιακές ακτίνες.
Σα να βρίσκονταν στην πλατεία Συντάγματος! Διότι και στην πλατεία Συντάγματος είχε εμφανιστεί η μόδα να κυκλοφορούν οι κυρίες ξεκάλτσωτες.
Η κάλτσα, σύμβολο της γυναικείας θηλυκότητας και σεμνότητας άργισε να «υποχωρήσει» ως αξεσουάρ που προστάτευε και την ηθική της υπόσταση. Άρα, η μόνη διαφορά των γυναικών που εκμεταλλεύονταν την παραλία για να προβάλουν τα ρούχα τους ήταν ότι περπατούσαν ξυπόλητες στην ακροθαλασσιά!
Το σεντόνι και η υπηρέτρια
Όσο για τις επώνυμες κυρίες, συζύγους βουλευτών, ανωτάτων αξιωματικών, καθηγητών,αυτές εμφανίζονταν στην παραλία συνοδευόμενες από τις υπηρέτριές τους.
Επελέγαν μεν τα «μπεν μιξτ», αλλά έπαιρναν και τις προφυλάξεις τους για να αποφύγουν τις «κακές γλώσσες» και τα «κουτσομπολιά» που μπορούσαν να εκθέσουν τις ίδιες και ακόμη περισσότερο τους συζύγους τους.
Oι κυρίες ετοιμάζονταν να πέσουν στη θάλασσα, ενώ οι υπηρέτριες κρατούσαν το προστατευτικό σεντόνι. Εννοείται ότι το μαγιό είχε φορεθεί εκ των προτέρων, αλλά με τον τρόπο αυτό δεν επιτρεπόταν στα αδιάκριτα όμματα να θωρούν τη σκανδαλιστική για την εποχή διαδικασία του «γδυσίματος»!
Προσποιητή αφέλεια
Δεν ήταν βεβαίως λίγες οι περιπτώσεις εκείνων που επιδίωκαν να προκαλέσουν την προσοχή.
Η μεταβατική περίοδος των «μπαιν μιξτ» είχε και τις αρνητικές πλευρές της… Μπορεί το χαλινάρι της σεμνοτυφίας να αποτινασσόταν σιγά-σιγά, αλλά οι γυναίκες δεν έχαναν την ευκαιρία ―πως ήταν δυνατόν άλλωστε― να «εκμεταλλευθούν» τα κάλλη τους προκαλώντας τους παρευρισκόμενους.
Πάντως, η Γλυφάδα με λαϊκότερο χαρακτήρα από τη Bούλα και τη Bουλιαγμένη ήταν εκείνη που προσέλκυε τον περισσότερο κόσμο. Kαι δεν ήταν λίγες οι φορές που θύμιζε το… Ζάππειο των ηλιόλουστων χειμωνιάτικων απογευμάτων.
«Καθιερώθηκαν οριστικώς»
Aυτό διαπίστωναν οι δημοσιογράφοι της εποχής, οι οποίοι αφενός επιβεβαίωναν ότι τα «μπαιν μιξτ» καθιερώθηκαν οριστικά, ενώ δεν απέκλειαν ότι το 1928 ίσως να έβλεπαν το ίδιο θέαμα ακόμη και στο Φάληρο. «Ασφαλώς του χρόνου (δηλ. το 1928) η διάδοσίς των θα παρουσιάζη τόσην διαφοράν και ίσως η εξέλιξις να δυσαρεστήση τους υπερμάχους των αυστηρών ηθών, αλλά δυστυχώς κανείς δεν μπορεί να αντισταθή εις την δύναμιν της εξελίξεως».
Τ. Μωραϊτίνης «Τα μπαιν μιξτ είνε πολιτισμός»
Μπορεί να καθιερώθηκαν και να εξασφάλισαν το ακαταδίωκτο τα «μπαιν μιξτ» αλλά οι συζητήσεις συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια. «Εις την θάλασσαν, όπου λούονται αντιπρόσωποι και των δύο φύλων, πνίγεται η σεμνοτυφία», έγραφε σε ένα χρονογράφημά του (1936) ο Τίμος Μωραϊτίνης, ο οποίος ωστόσο τόνιζε ότι «τα μπαιν μιξτ λέγουν ότι είνε πολιτισμός».
Ο σοφός αθηναιο-χρονογράφος προχώρησε ένα βήμα παραπάνω, κάνοντας λόγο για «προμπαινμιξτικήν» και «μεταμπαινμιξτικήν» εποχή! Τίποτε πλέον δεν ήταν ίδιο. Οι συναντήσεις των δύο φύλων στις παραλίες της Αττικής σηματοδοτούσαν την «αλλαγή εποχής». Τα μπαιν μιξτ δεν είνε απόλαυσις δροσιάς, καθαριότητος και υγείας. Είνε είδος κοσμικής κινήσεως και ελευθέρας συναντήσεως των δύο φύλων που εξημερώνει τα ήθη», διαπίστωνε ο Μωραϊτίνης.
Διαβάστε επίσης: Σε ποια περιοχή της Ελλάδας, το 1930, ένα πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα διέθετε δικό του αεροδρόμιο για τους VIP πελάτες;…
