Ο ΕΛΑΣ παραδίδει χιλιάδες όπλα στους Βρετανούς μετά από τη συμφωνία της Βάρκιζας. Όμως κρύβει τα πιο σύγχρονα που αρκούν για 30 χιλιάδες μαχητές. Είναι η ετοιμασία για τον «επόμενο γύρο»

2 Φεβρουαρίου 1945. Στην εξοχική κατοικία του πολιτικού Παναγιώτη Κανελλόπουλου στη Βάρκιζα οι αντιπροσωπείες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και της ελληνικής κυβέρνησης γράφουν τον επίλογο του αιματοκυλίσματος των Δεκεμβριανών.
Στο πλαίσιο της Βάρκιζας υπογράφηκε ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ των στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων, η οποία ρύθμιζε τα θέματα που σχετίζονταν με τη διαδικασία αποστράτευσης, αφοπλισμού και διάλυσης του ΕΛΑΣ. Σύμφωνα με αυτήν προβλεπόταν, ως ελάχιστο όριο, η παράδοση από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ 41.500 τυφεκίων,
1.050 οπλοπολυβόλων,
650 υποπολυβόλων,
315 πολυβόλων,
55 ομαδικών όλμων,
107 ατομικών όλμων,
32 πυροβόλων διαφόρων διαμετρημάτων
και 45 συσκευών ασυρμάτου.

Όταν η διαδικασία της παράδοσης του οπλισμού του ΕΛΑΣ ολοκληρώθηκε, οι Βρετανοί διαπίστωσαν  ότι ο αριθμός των παραδοθέντων όπλων ήταν μεγαλύτερος απ’ τον οριζόμενο στη συμφωνία.
Πιο συγκεκριμένα παραδόθηκαν 48.973 τυφέκια, 419 πολυβόλα, 1.412 οπλοπολυβόλα, 713 υποπολυβόλα, 81 ομαδικοί όλμοι, 183 ατομικοί και 100 πυροβόλα. Οι Βρετανοί υπέθεταν ότι ο παραληφθείς αριθμός όπλων ανταποκρινόταν απόλυτα στη δύναμη του ΕΛΑΣ.

Πιθανώς οι πληροφορίες τους, σχετικά με την αριθμητική δύναμη της οργάνωσης και τον διαθέσιμο οπλισμό της, ήταν λανθασμένες.
Η προθυμία του ΕΛΑΣ να υπερκαλύψει τα ελάχιστα όρια που του είχαν τεθεί, θεωρήθηκε από τους Βρετανούς ως απόδειξη ειλικρινών προθέσεων.
Όμως η τότε ηγεσία του ΚΚΕ απέκρυψε σημαντικές ποσότητες οπλισμού «για τον επόμενο γύρο», οπότε και αν γινόταν αυτός, παραδίδοντας κυρίως απενεργοποιημένα και πολύ παλαιά όπλα και κρατώντας τα πιο σύγχρονα, καθώς και μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών.
Η επιχείρηση απόκρυψης εκτελέστηκε με απόλυτη μυστικότητα και γι’ αυτήν γνώριζαν ελάχιστα άτομα.

Ο δεύτερος στην ιεραρχία του ΚΚΕ  την περίοδο των Δεκεμβριανών, Γιάννης Ιωαννίδης αποκάλυψε (το 1968 από το εξωτερικό και στις 5 Αυγούστου 1976 στην εφημερίδα «Αυγή») ότι σε κάθε μονάδα του ΕΛΑΣ επιλέχθηκαν δύο απολύτως έμπιστοι άνδρες, που ανέλαβαν να κρύψουν τον οπλισμό σε δυσπρόσιτες ορεινές τοποθεσίες.

Τα όπλα, κατάλληλα συσκευασμένα σε κιβώτια, μεταφέρονταν και τοποθετούνταν σε μυστικές κρύπτες.
Ο αξιωματικός του ΕΛΑΣ Μάνος Ιωαννίδης θυμάται: «Την προηγούμενη βραδιά της παράδοσης του οπλισμού μας, συσκευάζουμε με μεγάλη μυστικότητα το μπρέντα με τις δεσμίδες του, τα καλύτερα ντουφέκια μας και αυτόματα με μερικές χειροβομβίδες. Τα παραλαμβάνουν κάποιοι σταλμένοι από το σύνταγμα, τα φορτώνουν σε τρία-τέσσερα μουλάρια και με τη βοήθεια ενός υπεύθυνου από το χωριό, τα μεταφέρουν προς το κοντινό δάσος. Κάπου θα τα καταχωνιάσουν, μήπως μας χρειαστούν και πάλι. Η ηγεσία μας ή δεν έχει εμπιστοσύνη, ότι θα τηρηθούν από τους αντιπάλους μας αυτά που υπογράφτηκαν στη Βάρκιζα ή κάτι άλλο έχει στο νου της. Και καταχωνιάζεται τότε αρκετός οπλισμός σε όλα τα βουνά, όσος ήταν έξω από τις συμφωνίες και τα πρωτόκολλα. Από κανόνια μέχρι και ασύρματοι κρύφτηκαν σε μυστικές κρύπτες».
(Μάνος Ιωαννίδης, ΦΑΚΕΛΟΣ Νο 9745/Β, ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΓΩΝΑ, Εκδόσεις Μέδουσα, Αθήνα 2005).

Η επιχείρηση της απόκρυψης είχε αρχίσει ήδη από τις 10 Ιανουαρίου 1945 και συνεχίστηκε με έντονους ρυθμούς και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της Βάρκιζας, καθώς στις 28 Φεβρουαρίου 1945 προβλεπόταν με βάση τη συμφωνία να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αφοπλισμού του ΕΛΑΣ.

Σύμφωνα με τον Γιάννη Ιωαννίδη ο κρυμμένος οπλισμός του ΕΛΑΣ μπορούσε να εξοπλίσει πλήρως έναν στρατό 30.000 ανδρών!

Στο πλαίσιο αυτό μόνο τυχαία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί η δήλωση του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ και του ΕΑΜ Δημήτρη Παρτσαλίδη, ενός από αυτούς που η υπογραφή τους τέθηκε στη Συμφωνία της Βάρκιζας: «Η Συμφωνία της Βάρκιζας εθεωρείτο μέχρι τότε αναγκαίος ελιγμός για την ανασύνταξη των δημοκρατικών δυνάμεων…Η Βάρκιζα πρόσφερε την ευκαιρία για την πολιτική και οργανωτική του ανασυγκρότησή και για την καλύτερη προετοιμασία της νέας εξέγερσης του Δημοκρατικού Στρατού» (7^η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ).

Πάντως το ΚΚΕ την πρώτη περίοδο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας επιδίωξε την απόλυτη τήρηση των όρων χωρίς καμία παρέκκλιση. Δεν δίστασε μάλιστα να αφήσει ακάλυπτο τον Άρη Βελουχιώτη, όταν ο τελευταίος προσπάθησε να ηγηθεί μιας νέας ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ κομμουνιστών ανταρτών και εθνικής κυβέρνησης.
Ο επόμενος χρόνος μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας σημαδεύτηκε από την αδυναμία της κυβέρνησης να ελέγξει τη δράση των αντικομμουνιστικών ομάδων στην ύπαιθρο, την άρνηση του ΚΚΕ να συμμετάσχει στις εθνικές εκλογές και την προετοιμασία του για ένοπλη δράση.

Μέσα στις ταραγμένες αυτές συνθήκες δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για την έναρξη του «τρίτου γύρου», του εμφυλίου πολέμου, που δεν θα αργούσε να εκραγεί.

Νίκος Γιαννόπουλος
ιστορικός

Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Η έφοδος των ανταρτών του ΕΛΑΣ στις φυλακές Λειβαδιάς και η απελευθέρωση 80 πατριωτών. Ο αντάρτης που απελευθέρωσε τον πατέρα και τον αδελφό του από τα κελιά των κατακτητών…