«Δεν έχει υπάρξει άλλη εικόνα στην ιστορία που να προκαλεί τόση συγκίνηση σε όλο τον κόσμο», είχε σχολιάσει ο αμερικανός πρόεδρος Τζον Κέννεντυ, βλέποντας τη φωτογραφία του φλεγόμενου μοναχού. Το διάσημο κλικ, που αντικατοπτρίζει την ταραχώδη δεκαετία του ΄60, έγινε από τον φωτογράφο Μάλκομ Μπράουνι στη Σαϊγκόν, για το Associated Press.
Τον Ιούνιο του 1963 ο Βιετναμέζος μοναχός Τιχ Γκουάνγκ Ντουκ αυτοπυρπολήθηκε, σε μια πολυσύχναστη διασταύρωση στη Σαϊγκόν.
Πίστευε ότι πρέπει να γίνει μάρτυρας για να εκφράσει τη διαμαρτυρία του απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης, ακόμη σε αυτή που προερχόταν από τον Βουδισμό.
Ο μοναχός έχασε τη ζωή του.
Η αφορμή που οδηγήσε τον μοναχό στην έσχατη μορφή διαμαρτυρίας, ήταν η φιλοκαθολική πολιτική του καθεστώτος Ντιεμ στο Νότιο Βιετνάμ και οι διακρίσεις των βουδιστικών νόμων.
Η καθοριστική απόφαση του καθεστώτος, ήταν η απαγόρευση της βουδιστικής σημαίας στη γιορτή Βεζάκ, την ημέρα των γενεθλίων του Γκαουτάμα Βούδα.
Ένα μεγάλο πλήθος Βουδιστών διαμαρτυρήθηκε για την απαγόρευση, αψηφώντας την κυβέρνηση. Ύψωσαν βουδιστικές σημαίες και έκαναν πορεία προς τον ραδιοσταθμό της κρατικής ραδιοτηλεόρασης. Κυβερνητικές δυνάμεις πυροβόλησαν το πλήθος των διαδηλωτών, σκοτώνοντας εννέα ανθρώπους.
Μόλις δύο ημέρες πριν από το συμβάν του αυτοπυρπολισμού, ο Ντίεμ είχε εμφανιστεί με σταυρούς σε δημόσια τελετή, αφού είχε αφιερώσει το Βιετνάμ, στον Ιησού και την Καθολική Εκκλησία.
Η δυσαρέσκεια των Βουδιστών, οδήγησε τελικά σε πραξικόπημα στο Νότιο Βιετνάμ, υπέρ ενός ηγέτη που δεν θα αποξένωνε τους Βουδιστές, που αποτελούσαν το 70-90% του πληθυσμού της χώρας.
Ο αυτοπυρπολισμός του μοναχού
Στις 10 Ιουνίου 1963, οι Αμερικανοί ανταποκριτές ενημερώθηκαν, ότι «κάτι σημαντικό» θα συμβεί το επόμενο πρωί στο δρόμο έξω από την πρεσβεία της Καμπότζης στη Σαϊγκόν.
Οι περισσότεροι αγνόησαν το μήνυμα, με δεδομένο ότι η κρίση με τους βουδιστές συνεχιζόταν για περισσότερο από ένα μήνα κι έτσι μόνο λίγοι δημοσιογράφοι εμφανίστηκαν.
Ο Ντουκ έφτασε με μια πομπή που είχε ξεκινήσει από μία κοντινή παγόδα. Περίπου 350 μοναχοί και μοναχές έκαναν πορεία καταγγέλλοντας την κυβέρνηση Ντιέμ και την πολιτική της έναντι των Βουδιστών.
Η αυτοπυρπόληση έγινε σε μια διασταύρωση λίγα τετράγωνα νοτιοδυτικά του Προεδρικού Μεγάρου, το οποίο τώρα είναι το Παλάτι της Επανένωσης.
Ο Ντουκ βγήκε από το αμάξι με τους δύο μοναχούς. Ο ένας τοποθέτησε ένα μαξιλάρι στο δρόμο, ενώ ο δεύτερος άνοιξε το πορτ-μπαγκάζ και πήρε μπιτόνι με πέντε γαλόνια βενζίνη.
Οι διαδηλωτές σχημάτισαν ένα κύκλο γύρω του και ο Ντουκ πήρε με γαλήνη την θέση του λωτού.
Αυτή τη φορά όχι για να διαλογιστεί. Ένας μοναχός άδειασε το δοχείο βενζίνης πάνω από το κεφάλι του. Ο Ντουκ έκανε μια τελευταία προσευχή στον Βούδα γυρνώντας κάποιες ξύλινες χάντρες και στη συνέχεια άναψε ένα σπίρτο και το έριξε πάνω του.
Οι φλόγες άρχισαν να απλώνονται στα ράσα του και να καίνε τη σάρκα του. Μαύρος καπνός έβγαινε από την καύση του κορμιού του. Πριν από την πράξη αυτοθυσίας, ο Ντουκ έγραψε μια επιστολή:
«Προτού κλείσω τα μάτια και βαδίσω προς το όραμα του Βούδα απευθύνομαι με σεβασμό στον πρόεδρο Ντινχ Ντιέμ και τον καλώ να δείξει συμπόνια προς τους ανθρώπους του έθνους και να εφαρμόσει τη θρησκευτική ισότητα, ώστε να διατηρηθεί η δύναμη της πατρίδας αιώνια. Καλώ τα σεβάσμια και επίσημα μέλη της Σάνγκα και τους αμύητους Βουδιστές, να οργανώσουν την αλληλεγγύη και να κάνουν θυσίες για να προστατεύσει τον Βουδισμό.»
Ο ανταποκριτής Ντέιβιντ Χάλμπερσταμ από τους New York Times:
«…Οι φλόγες αναδύονόταν από ένα ανθρώπινο σώμα που σιγά – σιγά ζάρωνε και έλιωνε. Το κεφάλι του μαύριζε και απανθρακωνόταν και στον αέρα υπήρχε η μυρωδιά της ανθρώπινης σάρκας. Οι άνθρωποι καίγονται εντυπωσιακά γρήγορα! Πίσω μου άκουγα το κλάμα των Βιετναμέζων. Ξέσπασα σε κλάματα και ήμουν τόσο ταραγμένος που ήταν αδύνατον να κάνω ερωτήσεις ή να κρατήσω σημειώσεις. Σε αντίθεση με όλους τους ανθρώπους πουν ήταν μάρτυρες αυτού του τρομερού συμβάντος, ο μοναχός διατήρησε απόλυτα την ψυχραιμία του, δεν κουνήθηκε ούτε ένας μυς του, δεν έβγαλε ούτε έναν ψίθυρο!»
Οι περισσότεροι θεατές είχαν βυθιστεί στη σιωπή, κάποιοι ξέσπασαν σε λυγμούς και πολλοί άρχισαν να προσεύχονται.
Πολλοί από τους μοναχούς και τις μοναχές και ορισμένοι σοκαρισμένοι περαστικοί, υποκλίθηκαν μπροστά στον φλεγόμενο μοναχό.
Ένας μοναχός που κρατούσε μικρόφωνο επαναλάμβανε στα αγγλικά και τα βιετναμέζικα: «Ένας βουδιστής ιερέας καίει τον εαυτό του μέχρι θανάτου. Ένας βουδιστής ιερέας γίνεται μάρτυρας».
Μετά από περίπου δέκα λεπτά, το σώμα του Ντουκ ήταν πλήρως απανθρακωμένο και πεσμένο με την πλάτη στο οδόστρωμα. Μόλις η φωτιά καταλάγιασε, μια ομάδα μοναχών κάλυψε το καμένο του σώμα με κίτρινα ράσα και προσπάθησε να τον βάλει σε ένα φέρετρο. Δεν χωρούσαν όμως τα άκρα του που είχαν αγκυλώσει και ένας από τους βραχίονες εξείχε από το ξύλινο κουτί, καθώς τον μετέφεραν σε μια παγόδα στο κέντρο της Σαϊγκόν.
Το σώμα του Ντουκ αποτεφρώθηκε εκ νέου στην κηδεία του, αλλά η καρδιά του έμεινε ανέπαφη. Θεωρήθηκε ιερή και διατηρήθηκε σε ένα γυάλινο δοχείο στην παγόδα Χα Λόι, ως σύμβολο συμπόνιας.
Παρά το σοκ της Δύσης, η πρακτική της αυτοθυσίας των Βιετναμέζων μοναχών δεν ήταν άνευ προηγουμένου. Περιστατικά είχαν καταγραφεί εδώ και αιώνες, συνήθως ως ένδειξη τιμής προς τον Γκαουτάμα Βούδα.
Οι φωτογραφίες που τράβηξε ο Μάλκομ Μπράουνι, έγιναν πρωτοσέλιδα των εφημερίδων σε όλο τον κόσμο. Αργότερα, η θυσία του μοναχού θεωρήθηκε, σημείο καμπής στην πτώση του καθεστώτος Ντιέμ.
Ο Μπράουνι κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ για την ασπρόμαυρη φωτογραφία του.
«Νεκροί και τραυματίες κείτονταν παντού. Ανθρώπινα μέλη ήταν διασκορπισμένα γύρω μου». Ο φωτογράφος, που απαθανάτισε ένα μωρό μετά από βομβαρδισμό και επικηρύχτηκε από τους Ιάπωνες… 
