Το 1207 εγκαθιδρύθηκε η φράγκικη κυριαρχία στο Αιγαίο. Ο Ενετός Μάρκος Β’ Σανούδος ίδρυσε το κάστρο της Χώρας Νάξου με 12 περιμετρικούς πύργους, ένας από τους οποίους, ο μοναδικός που έχει διασωθεί, είναι ο εικονιζόμενος, όπως φωτογραφήθηκε το 1955 πριν αναστηλωθεί.
Το Κάστρο λειτούργησε με τρεις πύλες. Το Παραπόρτι ήταν η νότια πύλη, που είναι η βασική είσοδος των επισκεπτών στο Κάστρο, η βόρεια είσοδος, η περίφημη Τρανή Πόρτα και μια ακόμα νοτιοανατολική πύλη, το Πίσω Παραπόρτι, που σήμερα δεν σώζεται. Μπαίνοντας στην καστροπολιτεία από την Τρανή Πόρτα, στα δεξιά φαίνεται το αρχοντικό Della Rocca Barozzi. Είναι από τα παλαιότερα στο κάστρο και σήμερα φιλοξενεί το Ενετικό και Λαογραφικό Μουσείο.
Ο πύργος που διασώθηκε
Δίπλα στο Ενετικό Μουσείο βρίσκεται ο Πύργος των Κρίσπι (Crispi), ο μόνος που σώζεται από τους δώδεκα πύργους – προμαχώνες του Κάστρου που έχτισε ο Μάρκος Σανούδος στους μεσαιωνικούς χρόνους. Αρχικά ο πύργος ήταν το ανάκτορο της δυναστείας των Κρίσπι, όμως στην πραγματικότητα το οικοδόμησε ο νόθος γιος του Δούκα Γουλιέλμου του Β΄ μετά το 1453, ο οποίος όμως δεν είχε δικαιώματα στον θρόνο της ηγεμονίας.
Η μεγάλη σάλα του πύργου είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή, ενώ οι πύλες της οδηγούν στην ταράτσα του κτίσματος, απ΄ όπου η θέα προς τη θάλασσα είναι μοναδική. Εδώ, οι δούκες επόπτευαν τη θάλασσα για πλοία κουρσάρων κι αν εντόπιζαν κίνδυνο, έσπευδαν οι φύλακες στην ταράτσα για να υπερασπίσουν την Τρανή Πύλη, τη βασικότερη είσοδο στο κάστρο.
Από εκεί προέρχεται και η φράση: «πιο εύκολο είναι να διαβείς μέσα από τη φωτιά, παρά από την Τρανή Πόρτα».
Ο πύργος από τους Κρίσπι που φέρει και το οικόσημό τους (τρεις ρόμβοι, διακοσμημένοι με φύλλα αμπέλου) πέρασε επί Τουρκοκρατίας στην ιδιοκτησία του διοικητή της Βλαχίας Φραγκόπουλου ή Αγά.
Μετά, ήρθε στα χέρια του αναφερόμενου ως Μεγάλου Διερμηνέα της Υψηλής Πύλης, Ιωσήφ Μπαρότση, του οίκου Barozzi των βενετών φεουδαρχών της Κρήτης. Μάλιστα στο υπέρθυρο της εισόδου του πύργου υπάρχει το οικόσημό του, που δείχνει ένα στέμμα, ένα ξίφος, φτερά και παράσημα.
Η έρευνα για την ακριβή ιδιότητα του Μπαρότση που έκανε ο ιστορικός και Διευθυντής Ερευνών του ΕΙΕ Λεωνίδας Καλλιβρετάκης έφερε στο φως ένα ανέλπιστο εύρημα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Νάξο: τη βεβαίωση του δημάρχου Νάξου Αλέξανδρου Φάμπα προς την Θηρεσία χήρα Ιωσήφ Βαρότση, όπου σημειώνεται ημερομηνία θανάτου του «πρώην διερμηνέως πρώτου της εν Κωνσταντινουπόλει Βασιλικής ελληνικής πρεσβείας».
Ο πύργος από τους κληρονόμους Μπαρότση περιήλθε στον Πέτρο Στεφ. Μπαρότση, δικηγόρο στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος τον πούλησε στο ζεύγος Γλέζου.
Σήμερα ο πύργος λειτουργεί σαν Βυζαντινό Μουσείο Νάξου, κατά την επιθυμία των δωρητών του στο κράτος, της οικογένειας Π. Γλέζου. Γι’ αυτό κι είναι γνωστός και ως πύργος του Γλέζου ή της Απεραθίτισσας, εξαιτίας της καταγωγής της οικογένειας.
Με πληροφορίες από τον Καστρολόγο
