Ο οικισμός δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1860 και για πολλά χρόνια ήταν παράνομος, καθώς από την αρχαιότητα απαγορευόταν το χτίσιμο σε αυτή την περιοχή.
Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας η περιοχή αυτή, ονομαζόταν «Μαύρες Πέτρες», γιατί εκεί κατοικούσαν σκλάβοι από την Αφρική.
Το χαρακτηριστικό του οικισμού είναι τα πολύ στενά δρομάκια και το ότι τα μικρά σπίτια είναι χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο και θυμίζουν παλιά πόλη, κάποιου νησιού.
Κι όμως ο οικισμός, που σήμερα αριθμεί περίπου 45 σπίτια, βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας.
Η δημιουργία του οικισμού
Τη δεκαετία του 1830 μετά την έλευση του Όθωνα, η Αθήνα είχε γίνει πρωτεύουσα του κράτους και άρχισε να αναπτύσσεται.
Για τις ανάγκες της ανέγερσης των δημόσιων κτιρίων και κυρίως του παλατιού, επιστρατεύτηκαν οι καλύτεροι κτίστες από όλη την Ελλάδα.
Την καλύτερη φήμη είχαν οι νησιώτες και οι ειδικά οι κάτοικοι της Ανάφης, επειδή ήταν εκπαιδευμένοι να κατασκευάζουν τα δικά τους πέτρινα σπίτια πάνω στα βράχια του νησιού τους.
Όταν τελείωσαν τα πρώτα έργα που είχαν αναλάβει οι εργάτες, θέλησαν να παραμείνουν στην Αθήνα με την προοπτική να απασχοληθούν και σε άλλες δουλειές.
Τα νόμιμα οικόπεδα είχαν αποκτήσει μεγάλη οικονομική αξία, που οι κτίστες δεν μπορούσαν να καλύψουν και έτσι αναγκάστηκαν να αναζητήσουν γη εκτός σχεδίου.
Το 1860, ένας ξυλουργός ονόματι Γεώργιος Δαμίγος και ένας χτίστης ονόματι Μάρκος Σιγάλας, ήταν οι πρώτοι που έχτισαν δύο μικρά σπιτάκια στην απαγορευμένη περιοχή στη βόρεια πλευρά της Ακροπόλεως.
Την απαγόρευση είχαν παραβεί αρχικά οι πρόσφυγες του Πελοποννησιακού πολέμου, ωστόσο δεν είχε απομείνει τίποτα, από τον αρχαίο οικισμό.
Οι δύο μάστορες, που κατάγονταν από την Ανάφη, έχτιζαν κατά τη διάρκεια της νύχτας για να περάσουν απαρατήρητοι από τις αρχές.
Λόγω της πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής εκείνης της περιόδου, οι κτίστες, οι οποίοι δούλευαν πολύ γρήγορα, δεν έγιναν αντιληπτοί παρά μόνο όταν ολοκλήρωσαν το έργο τους.
Τους δύο Αναφιώτες μιμήθηκαν και άλλοι συντοπίτες τους, που αναζητούσαν στέγη και έτσι τα σπίτια άρχισαν να πολλαπλασιάζονται, μέχρι που δημιουργήθηκε ολόκληρος οικισμός. Τα Αναφιώτικα.
Η συνοικία οριοθετούνταν από δύο εκκλησίες που αναστηλώθηκαν από τους κατοίκους.
Τον Άγιο Γεώργιο που βρίσκεται στα ανατολικά και τον Άγιο Συμεών στα δυτικά.
Οι αρχές φυσικά, είχαν πλέον παρατηρήσει την παράνομη συνοικία, αλλά ο Όθωνας έκανε τα στραβά μάτια.
Είχε μείνει πολύ ευχαριστημένος από τους Αναφιώτες εργάτες και ήθελε να τους κρατήσει στην Αθήνα για την ανοικοδόμηση.
Η ζωή στα Αναφιώτικα
Για χρόνια η κοινωνία των Αναφιώτικων ήταν κλειστή. Οι κάτοικοι του οικισμού δεν αναμείχθηκαν με τον υπόλοιπο πληθυσμό της πόλης.
Λέγεται μάλιστα ότι οι Αναφιώτες είχαν κόντρα με τους Πλακιώτες και οι μεν δεν επέτρεπαν στους δε να κάνουν βόλτες στις πλατείες τους.
Στην παράνομη συνοικία έμεναν μόνο τεχνίτες από την Ανάφη με τις οικογένειές τους.
Το μεγάλο πρόβλημα του οικισμού ήταν η λειψυδρία.
Οι κάτοικοι αναγκάζονταν να προμηθεύονται νερό από την περιοχή των Αέρηδων.
Η σύνθεση των Αναφιώτικων άλλαξε μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την έλευση προσφύγων.
Οι πρώτες αντιδράσεις για την παρανομία του οικισμού ήρθαν στα τέλη του 19ου αιώνα
Τότε οι αρχές προσπάθησαν να απομακρύνουν τους κατοίκους, με το πρόσχημα ότι η κατοίκηση στα Αναφιώτικα ήταν επικίνδυνη λόγω πιθανής πτώσης βράχων από την Ακρόπολη.
Οι Αναφιώτες όμως ζήτησαν μεγάλες αποζημιώσεις , που ήταν αδύνατον να καλυφθούν και έτσι η μετακίνησή τους σε άλλη περιοχή, ναυάγησε.
Η συνοικία θεωρούνταν ότι αλλοίωνε αισθητικά τη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης και γίνονταν συστάσεις στους τουρίστες να απολαμβάνουν τον Παρθενώνα από τον λόφο του Φιλοπάππου.
Το ίδιο συνέβη και στις αρχές του 1900 όταν ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Μερκούρης προσπάθησε να κατεδαφίσει τα σπίτια της συνοικίας για να φέρει στο φως τους αρχαιολογικούς θησαυρούς, που πίστευε ότι ήταν θαμμένοι κάτω από τα θεμέλια τους.
Ο Δήμος δεν μπορούσε να αποζημιώσει τους κατοίκους και τα Αναφιώτικα έμειναν και πάλι αλώβητα.
Τελικά ένα τμήμα του οικισμού κατεδαφίστηκε το 1950 λόγω ανασκαφών.
Η επόμενη κατεδάφιση έγινε κατά την περίοδο της χούντας με την απόφαση για αναγκαστική απαλλοτρίωση που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Οι συνταγματάρχες ήθελαν να εξαφανίσουν τα φτωχικά παραπήγματα από το κέντρο της Αθήνας.
Τα τελευταία σπίτια που κατεδαφίστηκαν ήταν το 1977 όταν η Κυβέρνηση Καραμανλή αποφάσισε να αναπλάσει την περιοχή κάτω από την Ακρόπολη και να δημιουργήσει δρόμο κατάλληλο για περίπατο.
Ο οικισμός είναι πλέον διατηρητέος, διάσημος και πολυφωτογραφημένος.
Σύμφωνα με πρόσφατη καταγραφή οι κάτοικοι είναι 65 με 4 παιδιά ανάμεσα τους.
Μια βόλτα στα Αναφιώτικα σήμερα ταξιδεύει τουρίστες και ντόπιους σε κάποιο νησί του Αιγαίου.
Τα στενά δρομάκια, τα άσπρα μικρά σπίτια με τις βουκαμβίλιες και τα γεράνια δίνουν ιδιαίτερο χρώμα στην περιοχή.
Αυτό που οι παλιότεροι θεωρούσαν «φτωχικό παράπηγμα» που χαλούσε την αισθητική της πόλης, είναι σήμερα ένα ρομαντικό σημείο στην καρδιά της.
Πώς αλλάζουν οι εποχές…
