Σεπτέμβριος 1916, μάχη του Κουρσελέτ στη Γαλλία
Το βλέμμα του στρατιώτη στα αγγλικά περιγράφετε ως “the thousand yard stare”, δηλαδή η ματιά των χιλίων μέτρων.
Δεν είναι ο επίσημος ιατρικός όρος, αλλά είναι η έκφραση που χρησιμοποιούσαν οι στρατιώτες για να περιγράψουν το αχανές, περιπλανώμενο βλέμμα των ανδρών, που είχαν χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα.
Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουν το χάος και την καταστροφή που επικρατούσε γύρω τους, ήταν να αποκοπούν τελείως από τα συναισθήματα και τη λογική τους.
Λειτουργούσαν σαν μηχανές, ενώ το “τρελό” βλέμμα τους στοίχειωνε όσους τους έβλεπαν σε αυτή την κατάσταση.
Κατά τη διάρκεια του Ά Παγκοσμίου Πολέμου, πάρα πολλοί στρατιώτες υπέφεραν από τραυματικά σοκ.
Ακόμα και ο πιο πειθαρχημένος και γενναίος στρατιώτης τα έχανε όταν για μέρες δεχόταν από παντού επιθέσεις, και κυρίως εξ αποστάσεως βομβαρδισμούς, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει.
Ήταν ένα νέο είδος πολέμου για τον οποίο δεν υπήρχε ακόμη καμία ικανοποιητική εκπαίδευση.
Συνήθως, όσοι υπέφεραν από το πολεμικό σοκ, έτρεμαν, έβλεπαν εφιάλτες, αδυνατούσαν να σκεφτούν λογικά και πάθαιναν κρίσεις υστερίας και πανικού.
Όπως και στις περιπτώσεις του μετατραυματικού σοκ, το μυαλό δεν μπορούσε να αποδεχτεί αυτό που έβλεπε και προσπαθούσε να το αποβάλει με κάθε τρόπο.
Πολλοί απ’ τους στρατιώτες που υπέφεραν δικάστηκαν, όταν τελείωσε ο πόλεμος, για λιποταξία.
Αν και οι στρατοδίκες δέχονταν ως ελαφρυντικό το ψυχολογικό σοκ, θεωρούσαν ότι για να φτάσει ένας στρατιώτης να λιποτακτήσει, σήμαινε ότι είχε αδύναμο χαρακτήρα.
Το ίδιο αλλόκοτο βλέμμα παρατηρήθηκε σε πολλούς πολέμους που ακολούθησαν.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του δεκανέα Τζο Χουλ, που πολέμησε στο Βιετνάμ το 1965, όταν είδε τους άντρες του: “Το βλέμμα στα μάτια τους έμοιαζε λες και τους είχαν ρουφήξει τη ζωή από μέσα τους”.
Μερικές βδομάδες αργότερα, όταν έχασε τον καλύτερό του φίλο στη μάχη, ο Χουλ κατάλαβε γιατί τον κοιτούσαν έτσι οι υπόλοιποι άνδρες: “Ήταν καλύτερα να μένεις απόμακρος, αποκομμένος απ’ την πραγματικότητα”.
