Δείτε το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ του 1992 με τίτλο: Quiet Rage: The Stanford Prison Experiment. Πολλές από τις εικόνες του είναι σοκαριστικές
Ένα από τα σημαντικότερα και πιο δημοφιλή πειράματα στον χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας είναι το «πείραμα της φυλάκισης του Στάνφορντ», το οποίο διενεργήθηκε τον Αύγουστο του 1971 από τον καθηγητή Philip Zimbardo.
Στο πείραμα συμμετείχαν 24 άτομα, τα οποία επιλέχθηκαν μετά τη διεξαγωγή ψυχολογικών τεστ, από τους συνεργάτες του Ζimbardo.
Αυτοί κρίθηκαν ως οι πιο νοητικά και συναισθηματικά σταθεροί και φυσικά δεν είχαν ποινικό μητρώο.
Η ανάθεση των ρόλων έγινε τυχαία, οι μισοί πήραν τον ρόλο των φυλακισμένων και οι υπόλοιποι των δεσμοφυλάκων.
Για να γίνει ακόμα πιο ρεαλιστικό το περιβάλλον και οι συμμετέχοντες να ταυτιστούν με τους ρόλους τους, ο Zimbardo μετέτρεψε το υπόγειο του Πανεπιστημίου του Stanford σε φυλακή, αντικαθιστώντας τις πόρτες με κάγκελα ώστε τα δωμάτια να θυμίζουν κελιά.
Στον χώρο δεν υπήρχαν παράθυρα, οι «φυλακισμένοι» δεν είχαν ονόματα, αλλά αριθμούς και επιβλήθηκαν οι κανόνες που ισχύουν σε μια τυπική φυλακή.
Οι τρόφιμοι φορούσαν όλοι την ίδια στολή, ενώ «οι φύλακες» κυκλοφορούσαν στον χώρο φορώντας καθρεπτιζόμενα γυαλιά ηλίου και κρατώντας γκλομπ.
Οι φρουροί είχαν εντολή να μη βλάψουν σε καμία περίπτωση σωματικά τους φυλακισμένους, αλλά να κάνουν ό,τι κρίνουν ορθότερο για τη διατήρηση της τάξης.
Από την πρώτη στιγμή οι δεσμοφύλακες αφομοιώθηκαν πολύ με τους ρόλους τους και άρχισαν να συμπεριφέρονται με βίαιο και αυταρχικό τρόπο στους κρατούμενους.
Αυτοί με τη σειρά τους ανέπτυξαν μια παθητική στάση, καθώς βίωναν μια κατάσταση την οποία δεν μπορούσαν να ελέγξουν.
Με το που έμπαιναν στην φυλακή, οι δεσμοφύλακες έγδυναν τους κρατούμενους για να τους εξετάσουν, στη συνέχεια τους έδιναν ένα φουστάνι να φορέσουν και τους τύλιγαν στο πόδι τους μια αλυσίδα για να τους υπενθυμίζει ότι ήταν στη φυλακή.
Αρχικά, οι δεσμοφύλακες ξυπνούσαν τα μεσάνυχτα με σφυρίγματα τους κρατούμενους για καταμέτρηση και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να τους επιβληθούν.
Όταν οι κρατούμενοι δεν τους υπάκουαν, τους τιμωρούσαν με σωματικές ασκήσεις και σε ακραίες περιπτώσεις τους έστελναν στη »ΤΡΥΠΑ» μία μικρή ντουλάπα η οποία λειτουργούσε ως απομόνωση.
Οι πρώτες 36 ώρες στη φυλακή κύλισαν ομαλά, όταν όμως οι φοιτητές-κρατούμενοι εξεγέρθηκαν η αντίδραση των «φυλάκων»- που υπενθυμίζουμε ήταν απλοί πολίτες που συμμετείχαν σε ένα πείραμα – ήταν άμεση και βίαιη.
Η κακομεταχείριση και η σκληρή αντιμετώπιση των κρατουμένων από πλευράς δεσμοφυλάκων οδήγησε στην πρώτη αποχώρηση του κρατουμένου υπ’ αριθμόν 8612 λόγω συναισθηματικής κατάρρευσης.
Στη συνέχεια κάθε μέρα που περνούσε αποχωρούσε και από ένας κρατούμενος.
Η κατάσταση μεταξύ «δεσμοφυλάκων» και «φυλακισμένων» στην υποτιθέμενη φυλακή κλιμακώθηκε και ανάγκασε τον Zimbardo να τερματίσει το πείραμα από την έκτη κιόλας μέρα, ενώ αρχικά είχε σχεδιαστεί να διαρκέσει δύο εβδομάδες.
Το πιο εντυπωσιακό σχετικά με την έρευνα, ήταν ότι οι φύλακες ήταν νέοι άντρες φοιτητές, που υπό άλλες συνθήκες δεν έδειχναν ικανοί να αναπτύξουν σαδιστική συμπεριφορά.
Το πείραμα κατέδειξε ότι η συμπεριφορά και η προσωπικότητα του ανθρώπου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον ρόλο του καθενός μέσα στη κοινωνία. Οι ανθρώπινες αξίες εύκολα παραμερίζονται, όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν και δεν υπάρχει έλεγχος και όρια.
Σας προτείνουμε να δείτε και την ταινία που βασίστηκε στη συγκεκριμένη ιστορία με τίτλο: «Το Πείραμα» / «The Experiment»
