Στις 17 Ιουλίου 1936, η λεγόμενη «στρατιά της Αφρικής» κατέλυσε τις δημοκρατικές αρχές της Ισπανίας. Το φασιστικό πραξικόπημα, του Συνταγματάρχη Σέγκουι με μία ομάδα αξιωματικών, απλώθηκε αστραπιαία και αιματοκύλισε ολόκληρη την Ισπανία.
Ο Ισπανικός Εμφύλιος, αποτέλεσε όχι μόνο τη σύγκρουση δύο ιδεολογικών κόσμων αλλά και το προοίμιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Σε αυτόν τον αγώνα της Δημοκρατίας, εντυπωσιακή ήταν η «αλληλεγγύη των λαών». Στις Διεθνείς Ταξιαρχίες, οι οποίες απαρτίζονταν από δημοκρατικούς, αριστερούς και αναρχικούς, συσπειρώθηκαν άνθρωποι από όλον τον κόσμο.
Το «No Pasaran» της Κύπρου
Επιτροπές αλληλεγγύης συστάθηκαν σε όλον τον κόσμο, ενώ η τεράστια απήχηση που είχε ο Ισπανικός Εμφύλιος στις υπόλοιπες χώρες, έφερε κοντά στη χώρα εθελοντές έτοιμους να πολεμήσουν ενάντια στον φασισμό.
Μεταξύ αυτών και ο Εζεκίας Παπαϊωάννου με άλλους 59 Κύπριους.
Αν και η Βρετανία, είχε απαγορεύσει κάθε είδους βοήθεια προς την Ισπανία ακόνη και τη διεξαγωγή εράνων, οι Κύπριοι δεν υπάκουσαν τόσο την αποικιοκρατική δύναμη.
Ευθύς αμέσως συγκεντρώθηκαν χρήματα για τον ισπανικό λαό, ενώ συγκινητική ήταν και η κίνηση μαθητριών από τη Λεμεσό, οι οποίες με δική τους πρωτοβουλία ξεκίνησαν έρανο για τη βομβαρδισμένη Γκουέρνικα.
Το πιο εντυπωσιακό γεγονός όμως, είναι πως η μικρή Κύπρος αναλογικά με τον αριθμό των κατοίκων της, είχε τη μεγαλύτερη ποσοστιαία συνεισφορά.
Οι Κύπριοι, που πολέμησαν στο πλευρό των Διεθνών Ταξιαρχίων, προέρχονταν κυρίως από κύκλους αριστερών μεταναστών της Αγγλίας και των Η.Π.Α.
Από αυτούς, γνωρίζουμε πως ο Ευάνθης Νικολαΐδης έγινε λοχαγός, ο Μιχαλάκης Οικονομίδης διετέλεσε πολιτικός κομισάριος, ο Γιακουμής Κούμουλλος, λοχίας.
Επιπλέον, 15 τουλάχιστον Κύπριοι έπεσαν μαχόμενοι: Άγγελος Ρωμάνης, Αναστάσης Αντωνίου, Δημήτρης Νικολάου, Αχιλλέας Κανάρης, Βασίλης Παττίχης, Γιακουμής Κούμουλλος, Γιώργος Πανταζής, Λούκας Ορφανίδης, Νίκος Πέρδικος, Παναγιώτης Ανθηρός, Παναγιώτης Κατσαρώνας, Σέργιος Ρωσσίδης, Σπύρος Παντελίδης, Χρίστος Κωνσταντίνου και Χρίστος Χριστοδούλου.
Πηγή: [24]. Κύπριοι πεσόντες στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο (1936-1939)
Λονδίνο-Αλπαθέτε, η παράνομη διαδρομή
Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου, υπήρξε μία από τις πιο γνωστές μορφές του κομμουνιστικού κινήματος στην Κύπρο και ένας από τους Κύπριους που πήραν μέρος στον Ισπανικό Εμφύλιο.
Γεννήθηκε στις 8 Οκτωβρίου του 1908 στο Κελλάκι της Λεμεσού.
Αν και υπήρξε απόφοιτος της Αγγλικής Σχολής στη Λευκωσία, εργάστηκε ως μεταλλωρύχος στη Σκουριώτισσα (Φουκάσα) και ως εργάτης στο λιμάνι του Πειραιά.
Το 1930, μετακόμισε στη Βρεττανία και εκεί συνδέθηκε με ομάδες Κυπρίων φοιτητών του Λονδίνου και έπειτα με το Κομμουνιστικό Κόμμα Μεγάλης Βρετανίας. Επιπλέον, υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Κυπριακών Υποθέσεων, ο οποίος ζητούσε την αποχώρηση των Βρετανών από την Κύπρο.
Στο Λονδίνο τον ονόμασαν Πάπη.
Για τη συμμετοχή του στον Ισπανικό Εμφύλιο αναφέρει στην αυτοβιογραφία του
Σε μια διαδήλωση που έγινε στο Λονδίνο προς υποστήριξη των Ισπανικών Δημοκρατικών Δυνάμεων ρίχτηκε ψιθυριστά το σύνθημα για εθελοντές. Σε λίγες μέρες, ο Μιχαλάκης Οικονομίδης, ο Τόνυ Θεοδούλου και εγώ ξεκινήσαμε για την Ισπανία μέσω Γαλλίας. Από το Παρίσι μεταφερθήκαμε σιδηροδρομικώς στη γαλλική πόλη Περπινιάν, που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά σύνορα της Γαλλίας με την Ισπανία. Από την Περπινιάν μεταφερθήκαμε με λωφορείο σε ένα απομακρυσμένο σπίτι που έμοιαζε μάλλον με αχυρώνα.
Σ’ αυτό το σπίτι μας εξέτασε Γάλλος γιατρός για να διαπιστώσει ότι είμαστε υγιείς και κατά τις αυγινές ώρες περάσαμε τα σύνορα προς την Ισπανία. […]
Η συγκίνησή μας στο σταθμό της Βαρκελώνης δεν περιγράφεται. Εκεί, στη σιδηροδρομική αποβάθρα μας υποδέχθηκαν οι Ισπανικές Δημοκρατικές Αρχές με επικεφαλής μια φιλαρμονική του δημοκρατικού στρατού που παιάνιζε δημοκρατικά εμβατήρια.
Αν και ο Κύπριος πολιτικός ρίχτηκε μαχητικά στον αγώνα, τραυματίστηκε στη μάχη της Αντιούχα και αναγκάστηκε να επιστρέψει στο Λονδίνο
Νέος ηγέτης του ΑΚΕΛ
Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποφάσισε να πολεμήσει ξανά ενάντια στον φασισμό, απορρίφθηκε ωστόσο λόγω της κακής του υγείας και της μόνιμης βλάβης που είχε υποστεί στον Ισπανικό Εμφύλιο.
Κατάφερε όμως να ενταχθεί στην αεροπορική άμυνα.
Με το τέλος του πολέμου, επέστρεψε στην Κύπρο.
Το 1946, ανέλαβε τη διεύθυνση του «Νέου Δημοκράτη», εκφραστικό όργανο του ΑΚΕΛ και ένα χρόνο μετά Κεντρικός Οργανωτικός Γραμματέας του Κόμματος.
Στο 6ο Συνέδριο του κόμματος, ανέλαβε το πόστο του Γενικού Γραμματέα της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ.
Όταν το 1955, το κόμμα κηρύχθηκε παράνομο από τις βρετανικές αρχές, συνελήφθη μαζί με άλλα 134 άτομα και οδηγήθηκε στις φυλακές.
Από το 1960 έως και το 1988, εκλεγόταν βουλευτής Λεμεσού.
Στις 10 Απριλίου 1988, άφησε την τελευταία του πνοή, αφού είχε προλάβει να διαλέξει τον επόμενο διάδοχό του στη θέση του Γ.Γ. του κόμματος, Δημήτρη Χριστόφια.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Πέντε λίρες και ένα σελίνι για τη μαρτυρική πόλη Γκουέρνικα, που ισοπέδωσαν οι ναζί. Οι μαθήτριες από την Λεμεσό που συγκίνησαν με τον έρανο τους και παρέσυραν όλη την Κύπρο
