Ο 18χρονος ήρωας Ευαγόρας Παλληκαρίδης, όπως πολλά παιδιά της ηλικίας του, μπολιάστηκαν με τα ιδανικά των μεγαλυτέρων που αγωνίζονταν για την Ελευθερία και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Ο νεανικός ενθουσιασμός, τους έκανε να μην υπολογίζουν ακόμα και τη ζωή τους. Και αυτό το βλέπουμε στο πρόσωπο του Βαγορή (Ευαγόρα), όταν πάσχιζαν οι δικηγόροι στη δίκη του να τον αθωώσουν κι εκείνος δεν τους άφηνε περιθώρια υπεράσπισης!
Κατηγορήθηκε, ότι στις 18-12-1956 συνελήφθη να μεταφέρει οπλοπολυβόλο μπρέν και τρεις γεμιστήρες από την Λυσό στη Λευκωσία.
Στη δίκη του τον ρώτησε ο δικαστής: « Έχεις να είπης τι, διατί να μην σου επιβληθεί ποινή;».
Ο Βαγορής παραδέχτηκε την ενοχή του λέγοντας: « Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα, το έκαμα ως Ελλην Κύπριος, όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο.»
Αυτές τις γενναίες, παλικαρίσιες κουβέντες είπε στους δικαστές, οι οποίοι ασυγκίνητοι, στυγνοί, έβγαλαν, χωρίς το ελαφρυντικό της εφηβικής λεβεντιάς, την ετυμηγορία τους : Εις θάνατον!
Μάταιες προσπάθειες να αποτραπεί η εκτέλεση
Την επομένη της καταδίκης του Παλληκαρίδη, οι μαθητές του Γυμνασίου Πάφου απείχαν από τα μαθήματά σε ένδειξη διαμαρτυρίας και έστειλαν τηλεγράφημα στον στρατηγό Χάρντινγκ, που του ζητούσαν να απονείμει χάρη στο συμμαθητή τους.
Τότε αρχίζει ένας τεράστιος αγώνας για να αποτραπεί η εκτέλεση.
Διαδηλώσεις διαμαρτυρίας παντού! Η κυπριακή αδελφότητα Αθηνών ζητεί την παρέμβαση του βασιλιά Παύλου, η ελληνική κυβέρνηση και η Βουλή, βομβαρδίζουν με τηλεγραφήματα την αγγλική κυβέρνηση και τον ΟΗΕ.
Αρχιεπίσκοποι και μητροπολίτες, συντεχνίες, διανοούμενοι, απλοί πολίτες ακόμα και άγγλοι βουλευτές προσπαθούν να ματαιώσουν την εκτέλεση, αλλά ο σκληρός δήμιος της Κύπρου σερ Χάρντινγκ και η αγγλική διπλωματία, απορρίπτουν το αίτημα απονομής χάριτος.
Παρηγορούσε τη μητέρα του με αστεία
Το απόγευμα της 13-3-1957, ο Ευαγόρας, γράφει σ’ ένα κομμάτι χαρτί: « Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει.
Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία.
Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα.
Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί».
Ακριβώς τα μεσάνυχτα, αφού μεταλάβει, καλούν την μητέρα του να τον αντικρίσει για τελευταία φορά και αυτός την παρηγορεί: « Μη θρηνείς μάνα, πεθαίνω για την Ελλάδα».
Η μητέρα του είπε αργότερα: «μου έλεγε αστεία και προσπαθούσε να με παρηγορήσει…»
Σε μεγάλη απόσταση ακούγονταν οι φωνές διαδηλωτών για την ΕΟΚΑ και την Ένωση με την Ελλάδα. Ο νεαρότερος αλλά και ο τελευταίος αγωνιστής της ΕΟΚΑ, απαγχονίζεται από τους Άγγλους σε ηλικία μόλις 18 ετών, χωρίς να βγάλει δάκρυ κι ενταφιάζεται μέσα στη φυλακή για να μη γίνει ο τάφος του λαϊκό προσκύνημα. Είναι τα περίφημα Φυλακισμένα Μνήματα στη Λευκωσία.
Το «εγερτήριο σάλπισμα» του Βαγορή
Έγραψε ο Βαγορής: «Παλιοί συμμαθηταί !Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας,
κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα,
κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό.
Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε.
Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο.
Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.
Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια
να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.
Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα
μέσ’ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές…»
Ο Ευαγόρας Παλλικαρίδης εκτελέστηκε στις 14 Μαρτίου του 1957
Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
