«Και ξάφνου, σ΄ ένα απογύρισμα του βουνού, υψώνεται ανεπάντεχα μπροστά του ο ξακουστός ναός του Επικουρίου Απόλλωνα.
Ευθύς ως τον αντικρίσεις, καμωμένος όπως είναι με τις ίδιες πέτρες του βουνού,
νοιώθεις την βαθειάν ανταπόκριση του τοπίου και του ναού.
Σαν ένα κομμάτι του βουνού, πέτρα από την πέτρα του,
φαντάζει ο ναός αξεχώριστα σφηνωμένος ανάμεσα στους βράχους,
βράχος κι αυτός, μα βράχος που πέρασε από πάνω του το πνεύμα.
Έτσι πελεκημένες και τοποθετημένες οι κολόνες του ναού,
εκφράζουν την ουσία όλης ετούτης της βουνίσιας αυστηρότητας κι ερημιάς.
Θαρρείς πως είναι η κεφαλή του τοπίου, η ιερή γυροτραφισμένη περιοχή, όπου μέσα προφυλαγμένος αγρυπνάει ο νους του.
Κι εδώ η αρχαία τέχνη, συνεχίζοντας κι εκφράζοντας τέλεια το τοπίο, δε σε ξαφνιάζει. Επιτήδεια, ήρεμα, από μονοπάτι ανθρώπινο σε ανεβάζει, χωρίς να λαχανιάσεις, στην κορυφή».
Νίκος Kαζαντζάκης
Ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα, που βρίσκεται στις Βάσσες της Φυγαλείας, είναι αφιερωμένος στον Θεό Απόλλωνα, που έχει ονομαστεί Επικούριος (δηλαδή βοηθός).
Οι κάτοικοι της περιοχής ζήτησαν τη βοήθεια του Θεού για να αντιμετωπίσουν το λοιμό στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου και γι’αυτό του αφιέρωσαν τον Ναό.
Σήμερα τον αποκαλούν και «Παρθενώνα της Πελοποννήσου» επειδή σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, τον δημιούργησε ο Ικτίνος, όπως και τον Παρθενώνα στην Αθήνα.
Ο Ναός του Επικούριου Απόλλωνα έχει πολλές καινοτομίες, όπως ο συνδυασμός τριών διαφορετικών ρυθμών και ο προσανατολισμός του.
Αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει μέχρι και σήμερα που είναι σκεπασμένος με μια τέντα, είναι το σήμείο στο οποίο βρίσκεται, όπως περιγράφει χαρακτηριστικά και ο Καζαντζάκης.
Δυστυχώς ο Ναός δεν κατάφερε να γλιτώσει από τη διεθνή των αρχαιοκαπήλων που έδρασε στις αρχές του 1800 σε διάφορα σημεία της Ευρώπης και της Ελλάδας.
Αρχαιολόγοι και κάτοικοι του δήμου Ανδρίτσαινας και Κρεστένων Ηλείας απευθύνουν έκκληση στην πολιτεία να συνεχιστούν οι σωστικές εργασίες. Άμεσα όμως να καλυφθεί η θέση του αρχαιοφύλακα που συνταξιοδοτήθηκε ώστε να επαλειτουργήσει ο χώρος για τους επισκέπτες που διανύουν πολλά χιλιόμετρα κάθε Σαββατοκύριακο για να τον δουν, αλλά βρίσκουν τις πόρτες κλειστές.
Δείτε στο βίντεο της Μηχανής του Χρόνου, την ιστορία του Ναού πριν τις καταστροφές και τη λεηλασία από τους αρχαιοκάπηλους, αλλά και πως σώζεται σήμερα.
