Στον ύπνο έπιασαν οι Κύπριοι αγωνιστές τον βρετανικό μηχανισμό όταν ξεκίνησαν τον απελευθερωτικό αγώνα την 1η Απριλίου του 1955, με στόχο την ένωση με την Ελλάδα. Το προηγούμενο βράδυ είχαν «ταράξει» τη γαλήνη των Άγγλων με ανατινάξεις κεντρικών κυβερνητικών κτιρίων, σπιτιών και στρατιωτικών καταυλισμών σε διάφορες πόλεις της Κύπρου. Οι Άγγλοι κατείχαν το νησί από το 1878. Η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) με αρχηγό τον πρώην συνταγματάρχη του ελληνικού στρατού, Γεώργιο Γρίβα, που έφερε το ψευδώνυμο Διγενής, απαιτούσε την ανεξαρτησία της Κύπρου και την ένωσή της με την Ελλάδα.
Τα αντίποινα των Άγγλων
Οι Βρετανοί άρχισαν να ανησυχούν. Έφεραν 1.200 πεζοναύτες στην Κύπρο και αύξησαν τις αστυνομικές δυνάμεις.
Άρχισαν να απαγορεύουν την κυκλοφορία στους δρόμους τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά. Με συρματοπλέγματα περικύκλωναν ολόκληρα χωριά, προκειμένου να «μαντρώσουν» τους κατοίκους. Για μέρες ολόκληρες ή και εβδομάδες, δεν επέτρεπαν σε κανέναν κάτοικο να βγει από το σπίτι του. Oι κάννες των Άγγλων σημάδευαν τα παράθυρα των σπιτιών. Στο χωριό Μηλικούρι, ο κατ΄οίκον περιορισμός κράτησε 50 μέρες.
Ο κυβερνήτης στρατάρχης Τζο Χάρντινγκ, έβαλε στο παιχνίδι και τους Τουρκοκύπριους, που μέχρι πρότινος ήταν ουδέτεροι και μάλλον αδιάφοροι για την Κύπρο. Στις 30 Μαΐου του 1956 έστησε τα πρώτα συρματοπλέγματα και στη Λευκωσία, αποκόπτοντας έτσι την ελληνική από την τουρκική συνοικία. Οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να συμμετέχουν στις δυνάμεις καταστολής των Βρετανών και να λαμβάνουν μέρος σε επιχειρήσεις εξόντωσης των μελών της ΕΟΚΑ.
Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και οι βασανισμοί
Πολύ γρήγορα, η απαγόρευση της κυκλοφορίας θεωρήθηκε «ήπιο» μέτρο. Άρχισαν να δημιουργούνται στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου οι συνθήκες κράτησης ήταν φρικτές. Τα βασανιστήρια που εφάρμοζαν θύμιζαν άγριες μεσαιωνικές μεθόδους. Το πιο συνηθισμένο ήταν το «σιδερένιο κεφάλι». Ουσιαστικά ήταν ένα ατσάλινο στεφάνι, που το έβαζαν στο κεφάλι του βασανιζόμενου και το έσφιγγαν γύρω του μέχρι να λιποθυμήσει από τους αφόρητους πόνους.
Δεν έλειψαν και τα ψυχολογικά βασανιστήρια με εικονικές εκτελέσεις. Όσο για τις ανακρίσεις των υπόπτων, το μαστίγωμα, η αφαίρεση νυχιών, το σβήσιμο τσιγάρου στο σώμα, το κατάβρεγμα με παγωμένο ή καυτό νερό, είχαν γίνει ρουτίνα.
Το μαστίγωμα των παιδιών
Δεν ήταν λίγες οι φορές που μαθητές συλλαμβάνονταν ως διαδηλωτές στους δρόμους και οδηγούνταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ούτε οι ανήλικοι γλίτωναν το μαρτύριο του μαστιγώματος κατά τη διάρκεια της ανάκρισης. Μάλιστα, είχαν συντάξει και σχετικό νόμο. Σύμφωνα με αυτόν, είχαν το δικαίωμα να μαστιγώσουν μέχρι 12 φορές αγόρια κάτω των 18 ετών. Η απόφαση δεν ήταν τυχαία, καθώς ο μεγαλύτερος αριθμός των ανταρτών ήταν μαθητές σχολείου. Όπως αποδείχτηκε αργότερα, είχαν βασανιστεί πολλά παιδιά κάτω των 14 ετών.
Η «νίκη» των Ελληνοκύπριων αγωνιστών
Τέσσερα χρόνια κράτησε ο αγώνας της ανεξαρτησίας των Κυπρίων κατά των Άγγλων. Την 1η Οκτωβρίου 1960 η ηρωική Κύπρος έπαψε να αποτελεί αποικία των Άγγλων και ανακηρύχθηκε σε Κυπριακή Δημοκρατία. Ορίστηκαν τρεις επίσημες γλώσσες του νέου κράτους: η ελληνική, η τουρκική και η αγγλική. Η Κύπρος δεν ενώθηκε με την Ελλάδα, ενώ πλέον και η Τουρκία άρχισε να έχει αξιώσεις, σύμφωνα με το σχέδιο των Άγγλων, που συνέχισαν την πατροπαράδοτη συνταγή του διαίρει και βασίλευε. Αν και οι Άγγλοι αποχώρησαν το ΄60 από το νησί διατηρούν μέχρι σήμερα δύο στρατιωτικές βάσεις.
