Ο Αγγελής Γάτσος ήταν ένας αφανής ήρωας του 21, που στερήθηκε την οικογένεια του για να πάρει μέρος στον αγώνα. Πέθανε, όπως οι περισσότεροι ήρωες του αγώνα, φτωχός και παραμελημένος από το νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Ήταν νεαρός βοσκός όταν μπήκε στο κλέφτικο σώμα μετά από ένα επεισόδιο στο οποίο σκότωσε έναν Τούρκο μπέη.
Άφησε την γυναίκα του, τις πέντε κόρες του και τους δύο γιους του στο Περισώρι της Νάουσας και ξεκίνησε την δράση του στα βουνά του Ολύμπου.
Φημίζονταν για τις πολεμικές του ικανότητες, ορμούσε στις μάχες με θάρρος . Έγινε γνωστός για τη βροντώδη ιαχή που έβγαζε και σκορπούσε το φόβο στους αντιπάλους.
Είχε ενεργή συμμετοχή στην επανάσταση της Μακεδονίας και στους απελευθερωτικούς αγώνες σε όλη την Ελλάδα.
Ο ξεσηκωμός και η καταστροφή της Νάουσας
Ο Γάτσος μαζί με τον Καρατάσο και τον Θεοδοσίου ήταν τα πρόσωπα που κήρυξαν την επανάσταση της Νάουσας στις 22 Φεβρουαρίου 1822, όταν μπήκαν στην πόλη και σκότωσαν τον Τούρκο διοικητή.
Στην αρχή οι Έλληνες κράτησαν την πόλη και απέκρουσαν τις επιθέσεις των χιλιάδων Τούρκων του Αχμέτ Αγά. Όταν όμως ο Εμπούτ Λουμπούτ, διοικητής της Θεσσαλονίκης, ανέλαβε να συνδράμει στην πολιορκία της Νάουσας με 20.000 άνδρες, η κατάσταση για τους Έλληνες δυσκόλεψε.
Οι 4.000 επαναστάτες αρνήθηκαν να παραδοθούν και τελικά οι Τούρκοι κατάφεραν να κάμψουν την αντίστασή τους στις 22 Απριλίου 1822. Ακολούθησε η ολική καταστροφή της πόλης με λεηλασίες και σφαγές αμάχων.
Ανάμεσα στα γυναικόπαιδα που αιχμαλωτίστηκαν ήταν και η οικογένεια του Γάτσου, που αρχικά μεταφέρθηκε σε φυλακές της Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια στάλθηκε στην Γιάφα της Ιερουσαλήμ επειδή αρνήθηκαν να αλλαξοπιστήσουν.
Ο μικρότερος γιος του, Νικόλαος αιχμαλωτίστηκε και κατάφερε να τον απελευθερώσει επί Καποδίστρια, οχτώ χρόνια αργότερα.
Μετά τη τραγική κατάληξη του ξεσηκωμού στη Νάουσα κατέφυγε στο όρος Βέρμιο μαζί με άλλους πολεμιστές που κατάφεραν να γλιτώσουν, τον θετό γιο και τον αδερφό του.
Συνέχισε να πολεμά στο πλευρό σπουδαίων οπλαρχηγών, όπως ο Γ. Καραϊσκάκης και ο Θ. Κολοκοτρώνης και ο Ο. Ανδρούτσος.
Ξεχώριζε για το θάρρος και την αποτελεσματικότητα του στο πεδίο των μαχών. Ήταν παρών σε σημαντικές μάχες που δόθηκαν στην υπόλοιπη Ελλάδα. Από την Πέτα και την Πλάκα, όπου σκοτώθηκε ο αδερφός του, μέχρι τις Σποράδες και την Εύβοια.
Πολέμησε με ανδρεία στα Δερβενάκια, στο Τρικέρι και την Σχινόλακκα, όπου οι Έλληνες επικράτησαν έναντι του Ιμπραήμ.
Η συμμετοχή του στον Αγώνα ήταν καθοριστική και αυτό επιβεβαιώνεται στην επιστολή που του είχε απευθύνει ο Υπουργός Στρατιωτικών Χριστόφορος Περραιβός:
“Γενναιότατε κ.Γάτσο. Η στρατηγική σου σύνεσις, η γενναιότης της ψυχής σου, αι μεγάλαι σου ανδραγαθίαι και ο πατριωτικός σου ζήλος, τα οποία προλαβόντως έδειξας αγωνιζόμενος εις διάφορα μέρη της Ελλάδος, δίδουν αγαθάς ελπίδας εις την Διοίκησιν, ότι θέλεις συνεργήσει με όλας σου τας δυνάμεις δια την ελευθερίαν του Ολύμπου, της ποθητής πατρίδος σου Γενναίε κ. Γάτσο! Η διοίκησις επληροφορήθη την ανδρείαν σου από τας προτερηνάς σου πράξεις, προσμένει και τώρα ν’ ακούση τας ανδραγαθίας σου, και να ιδή την προς αυτήν υπακοήν σου”
Με το τέλος του αγώνα υποστήριξε τον Καποδίστρια και ενώ μαίνονταν οι δολοπλοκίες του νεοσύστατου κράτους, αποτραβήχτηκε και έζησε ως το τέλος της ζωής του στην Αταλάντη.
«Τόσον τρομάξαμε τους Τούρκους, οπού άκουγαν Έλληνα και έφευγαν χίλια μίλια μακρά». Η συγκινητική ομιλία του Κολοκοτρώνη σε μαθητές στην Πνύκα, τον Οκτώβρη του 1838, που διαλύθηκε από τους χωροφύλακες…
