Του Λευτέρη Σαββίδη από news247.gr
Έχουν περάσει περισσότερα από 70 χρόνια από τότε που η καλοκουρδισμένη μηχανή προπαγάνδας του Γκέμπελς κατέρρεε μαζί με το ναζιστικό καθεστώς, σημαίνοντας τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Μπρουνχίλντε Πόμσελ δούλευε τότε στο γραφείο του Τζόζεφ Γκέμπελς μαζί με πέντε ακόμη γραμματείς στο πολυτελές γραφείο στο κέντρο του Βερολίνου.
Ο υπ’ αριθμόν 2 του ναζιστικού καθεστώτος έφτανε στο υπουργείο προπαγάνδας με τα πόδια, από το παλάτι του πλάι στη γέφυρα του Βανδεμβούργου. «Πάντα ανιτλαμβανόμασταν ότι έφτασε, αλλά συνήθως δεν τον βλέπαμε παρά μόνο όταν έφευγε από το γραφείο του, περνώντας από την πόρτα που οδηγούσε στο χώρο όπου δουλεύαμε» σημειώνει η Πόμσελ σε μια συνέντευξη στη Guardian – την πρώτη και πιθανότατα την τελευταία – για εκείνη την ταραχώδη εποχή. Η Γερμανίδα περιγράφει τον προϊστάμενό της σαν να πρόκειται για έναν καθώς πρέπει, πάντα προσεγμένο κύριο με την ευυπόληπτη οικογένειά του.
«Στον λίγο χρόνο που μου απομένει – και ελπίζω αυτός να είναι μήνες παρά χρόνια – απλά ελπίζω ο κόσμος να μην γυρίσει ανάποδα όπως τότε, αν και έχουν υπάρξει ανησυχητικές εξελίξεις, δεν νομίζετε; Είμαι ιδιαίτερα ανακουφισμένη που δεν απέκτησα παιδιά για τα οποία θα πρέπει να ανησυχώ» σημειώνει η 105χρονη που έχει πλέον χάσει το φως της. Γιατί όμως επέλεξε να μιλήσει τώρα; Θα περίμενε κανείς πως το κάνει για να ζητήσει συγχώρεση. «Σε καμιά περίπτωση δεν το κάνω για να καθησυχάσω τη συνείδησή μου» σημειώνει. Οι μνήμες της από την περίοδο του παγκοσμίου πολέμου έγιναν ένα είδος ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Μονάχου.
Στον λίγο χρόνο που μου απομένει – και ελπίζω αυτός να είναι μήνες παρά χρόνια – απλά ελπίζω ο κόσμος να μην γυρίσει ανάποδα όπως τότε
Μπορεί να δούλευε στην καρδιά της πιο φρικιαστικής μηχανής προπαγάνδας, σημειώνοντας και καταχωρώντας σαν να ήταν νούμερα ισολογισμούς, που αφορούσαν στις ζωές ανθρώπων, εκείνη όμως περιγράφει την εργασία της σαν «μια συνηθισμένη δουλειά». Όχι, για εκείνη δεν υπήρξε κάτι που θα μπορούσε να κάνει, ενώ δηλώνει άγνοια για τα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας. «όσοι σήμερα λένε πως θα αντιστέκονταν στους Ναζί – αν και πιστεύω πως το εννοούν, θεωρώ πως οι περισσότεροι δεν θα το έκαναν». Η ίδια περιγράφει την ατμόσφαιρα στη ναζιστική Γερμανία λέγοντας πως έμοιαζε λες «και η χώρα ολόκληρη βρισκόταν υπό την επήρεια κάποιου μαγικού».
Όσοι σήμερα λένε πως θα αντιστέκονταν στους Ναζί – αν και πιστεύω πως το εννοούν, θεωρώ πως οι περισσότεροι δεν θα το έκαναν
Για τον εαυτό της σημειώνει: «Μπορώ να δεχτώ τις κατηγορίες πως δεν με ενδιέφερε η πολιτική, αλλά η αλήθεια είναι πως ο νεανικός ιδεαλισμός μπορούσε πολύ εύκολα να σου κοστίσει το κεφάλι σου» λέει με τρόπο κάπως κυνικό. Περιγράφει πως παρέλαβε το φάκελο της δολοφονίας της ακτιβίστριας Σοφί Σκόλ, που μοίραζε αντιπολεμικό υλικό στο πανεπιστήμιο του Μονάχου. «Μου διεμήνυσαν μέσω ενός συμβούλου του Γκέμπελς να τον φυλάξω στο χρηματοκιβώτιο, αλλά να μην τον ανοίξω. Έτσι και έκανα. Ήμουν πολύ ευχαριστημένη που με εμπιστεύτηκε και η θέλησή μου να τιμήσω την εμπιστοσύνη αυτή ήταν πιο ισχυρή από την περιέργειά μου να ανοίξω το φάκελο» αναφέρει.
Ξέρω πως όλοι πιστεύουν πως γνωρίζαμε τα πάντα. Δεν ξέραμε τίποτα, ήταν όλα καλά κρυμμένα
Η Γερμανίδα υπέργηρη περιγράφει πόσο δύσκολη είχε γίνει η ζωή μιας φίλης της, Εβραίας, ονόματι Εύα μετά την άνοδο στην εξουσία του Αδόλφου Χίτλερ. Εξιστορεί το σοκ της όταν εκείνη συνελήφθη διάσημος μπροντκάστερ του ραδιοφώνου και προσήχθη σε στρατόπεδο συγκέντρωσης επειδή ήταν ομοφυλόφιλος. Όμως, πέραν τούτου, επιμένει πως δεν γνώριζε τίποτα. «Ξέρω πως όλοι πιστεύουν πως γνωρίζαμε τα πάντα. Δεν ξέραμε τίποτα, ήταν όλα καλά κρυμμένα». Όταν η Εβραία φίλη της εξαφανίστηκε, εκείνη λέει πως πίστεψε ότι απλά μεταφέρθηκε όπως και χιλιάδες άλλοι σε χωριά της Σουδητίας, περιοχές που είχαν ανάγκη εποικισμού. «Το πιστέψαμε, το κατάπιαμε, έμοιαζε απολύτως λογικό».
Ο τρόπος που αφηγείται την ιστορία, στο A German Life, ένα φιλμ αποτελούμενο από μια συζήτηση 30 ωρών που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ του Μονάχου, μοιάζει σαν να έχει «σκηνοθετήσει» τα γεγονότα στο μυαλό με τρόπο που να την εξυπηρετούν. Μια μέρα μετά τα γενέθλια του Φύρερ, το 1945, ο καλοφτιαγμένος κόσμος της θα κατέρρεε σαν χάρτινος πύργος. Μαζί με την ομάδα του Γκέμπελς οδηγήθηκαν στα υπόγεια καταφύγια. «Είναι σαν κάτι μέσα μου να πέθανε» αναφέρει και περιγράφει τις ώρες στο καταφύγιο ως τη στιγμή που ο βοηθός του Γκέμπελς τους ενημέρωσε για το θάνατο του Χίτλερ.
Η ίδια συνελήφθη και εξέτισε πέντε χρόνια σε διάφορες σοβιετικές φυλακές στη γερμανική επικράτεια. Γρήγορα βέβαια επέστρεψε στην κανονική της ζωή. Έπιασε δουλειά στην κρατικό φορέα ραδιοτηλεόρασης, όπου και δούλεψε εξελισσόμενη σε επικεφαλής του τμήματος ως τα 60 χρόνια της, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε.
Πέρασαν 60 χρόνια για να τολμήσει να αναζητήσει τη φίλη της την Εύα που υποτίθεται πως έφυγε για να ζήσει στα χωριά της Σουδητίας. Ταξίδεψε στο Μόναχο, στην υπηρεσία αναζήτησης αγνοουμένων πολέμου και ανθρώπων που δολοφονήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η φίλη της είχε μεταφερθεί στο Άουσβιτς και είχε βρει τραγικό θάνατο το Νοέμβριο του 1943. «Η λίστα με τα ονόματα στη μηχανή αναζήτηση έβγαζε αμέτρητες αναφορές στην οθόνη» αναφέρει με κάποια απάθεια.
