Ο Κυριάκος Μάτσης υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές μορφές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ.
Ο νεαρός από το Παλαιχώρι εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ μόλις επέστρεψε από τις σπουδές του.
Πρότυπο αυταπάρνησης και ηρωισμού, όταν ο Χάρτινγκ του προσέφερε χρήματα για να αποκαλύψει που βρίσκεται ο Διγενής, πολύ απλά του απάντησε «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής».
Ωστόσο, η δράση του στην ΕΟΚΑ καθώς και η θυσία του, σκιάζουν άλλες πτυχές της ζωής του.
Ο Κυριάκος Μάτσης, υπήρξε δραστήριος πολύ πριν τον αγώνα του ’55-’59.
Γεννημένος στις 23 Ιανουαρίου 1926, μόλις τελείωσε το Δημοτικό πήγε γυμνάσιο στην Αμμόχωστο
Τότε εντάχθηκε στην ομάδα της «Ελληνικής Σοσιαλιστικής Πρωτοπορίας», που ίδρυσε ο δήμαρχος Πάφου Χριστόδουλος Γαλατόπουλος και προωθούσε το αίτημα της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα.
Σπουδές στα μακεδονικά χώματα
Το 1946, στάλθηκε στη Θεσσαλονίκη με υποτροφία της Κυπριακής Αγροτικής Εταιρείας για να σπουδάσει στη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.
Εκεί, είχε την πρώτη του ευκαιρία να μιλήσει για την Κύπρο σε μία φοιτητική συγκέντρωση για την 28η Οκτωβρίου. Στο ημερολόγιό του σημείωσε:
Στη φοιτητική συγκέντρωση δεν παρέλειψα να τονίσω τον πόνο της Κύπρου. Σ’ ένα παραλήρημα ακράτητου ενθουσιασμού η ελεύθερη νεολαία της Πατρίδας μας άφησε την καρδιά της να σκιρτήσει από πόνο για τ’ αδέλφια της Κύπρου και έντονα διακηρύξαμε ότι ο πολιτισμός ενός λαού πρέπει να σεβασθεί αποδιδόμενης εις αυτόν ελευθερίας του.
Το αηδόνι του Πανεπιστημίου
Βρισκόταν πάντα στις φοιτητικές συγκεντρώσεις και έδινε το παρόν του δυναμικά.
Όταν σηκωνόταν να μιλήσει για την Κύπρο, μάγευε τους πάντες.
Πρωτοστατούσε και οργάνωσε δεκάδες εκδηλώσεις και συλλαλητήρια για την Κύπρο, ξεσηκώνοντας τους φοιτητές.
Πρωτοστάτης του φοιτητικού κινήματος
Ο Μάτσης πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Φοιτητικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα, η οποία στόχευε στην απελευθέρωση και Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, το 1947.
Ταυτόχρονα τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους, έγινε μέλος της Μορφωτικής Ένωσης Εθνικοφρόνων Φοιτητών, η οποία δεν είχε μόνο ως στόχο την πνευματική και εθνική ανάπτυξη των φοιτητών αλλά και την παροχή βοήθειας σε άπορους σπουδαστές.
Σε διάφορες εξορμήσεις της Μ.Ε.Ε.Φ. οι συμφοιτητές του, του ανέθεταν να είναι ο κεντρικός ομιλητής των συγκεντρώσεων.
Αλλά η δράση του δεν παρέμενε μόνο στην προώθηση των εθνικών ζητημάτων.
Το 1948, έλαβε μέρος στην Επιτροπή παρακολούθησης του προβλήματος των φοιτητικών διδάκτρων και μαζί με ένα συνάδελφό του συνέταξε υπόμνημα προς τα Υπουργεία Οικονομικών και Παιδείας.
Ένα χρόνο αργότερα, συζητούσε με τον Υπουργό Παιδείας, Κωνσταντίνο Τσάτσο, τα φοιτητικά προβλήματα.
Εννοείται, πως τη διετία ’50-’52, όταν το φοιτητικό κίνημα διεκδικούσε την ελευθερία της Κύπρου, ο Κυριάκος Μάτσης βρισκόταν στην πρώτη γραμμή.
Κατά τη διεξαγωγή του Ενωτικού Δημοψηφίσματος, ήταν πρωτοστάτης στη συλλογή και αποστολή των υπογραφών στην Κύπρο.
Το τέλος του «Μιλτιάδη»
Στις 19 Νοεμβρίου 1958, μετά από προδοσία Βρετανοί στρατιώτες εντόπισαν την είσοδο του κρησφύγετου του Μάτση, στο σπίτι του Κυριάκου Διάκου στο Δίκωμο.
Οι στρατιώτες διέταξαν τον αγωνιστή να παραδοθεί κι αυτός τους απάντησε
Αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας. Ζωντανό από εδώ μέσα δεν θα με βγάλετε. Αν τολμάτε, ελάτε!
Οι Βρετανοί ρίχοντας δύο χειροβομβίδες, διαμέλισαν τον Κυριάκο Μάτση.
Όταν τον ανέσυραν νεκρό, στα χέρια του κρατούσε δύο υποπολυβόλα.
Διαισθανόμενος το τέλος του είχε γράψει:
«Λουλούδια πα στο μνήμα μου να σπείρεις θέλεις τώρα που των ιδεών το άνθισμα θάφτηκε μες το χώμα…».
Στη φωτογραφία εξωφύλλου, ο Κυριάκος Μάτσης γράφει την πτυχιακή του διατριβή.
Πηγή φωτογραφιών και πληροφορίες: Χρονικό του Πολίτη, Λήκυθος
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: 
