Στα τέλη του 19ου αιώνα, γύρω στο 1882 δύο αδέλφια από την Καισαρεία με αρμένικη καταγωγή, έστησαν μία καπνοβιομηχανία στην Αίγυπτο.
Τα νέα τσιγάρα ήταν μάρκα «Μελκονιάνς», ονομασία που προήλθε από το επίθετο των δύο αδελφών.
Οι Κρικόρ και Καραμπέτ Μελκονιάν, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα δημιούργησαν μία τεράστια περιουσία.
Τα τσιγάρα τους έγιναν τα πιο δημοφιλή της Μέσης Ανατολής. Εν τέλει αποφάσισαν να πουλήσουν την επιχείρησή τους.
Ανύπαντροι και οι δύο, η μόνη τους έννοια ήταν η ευημερία του αρμένικου λαού, που υπέφερε από τη γενοκτονία και έδινε αγώνα επιβίωσης στην προσφυγιά.
Το πρώτο μέλημα των δύο αδελφών ήταν η παροχή εκπαίδευσης στα φτωχά Αρμενόπουλα, καθώς και οι ίδιοι δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία της ολοκληρωμένης εκπαίδευσης.
Το «νησί μέσα στο νησί» Μελκονιάν
Μετά τον θάνατο του αδελφού του Κρίκορ το 1920, ο Γκαραμπέτ αποφάσισε να χτίσει ένα αρμένικο σχολείο-ορφανοτροφείο, για Αρμενόπουλα από διάφορες περιοχές του κόσμου.
Για αυτό διάλεξε ως βάση την Κύπρο. Το νησί προσφερόταν για το χτίσιμο του νέου σχολείου καθώς η βρετανική κυριαρχία και φιλική στάση των Κύπριων υπόσχονταν ασφάλεια για το νέο σχολειό.
Το κτίσιμο ξεκίνησε το 1924, στη Λεωφόρο Λεμεσού στην Αγαλντζιά.
Το κύριο κριτήριο ήταν πως σε ακτίνα τριών χιλιομέτρων δεν ήταν ορατός κανένας μιναρές.
Δύο χρόνια μετά, το νέο εκπαιδευτήριο ξεκινούσε με τέσσερις τάξεις και 80 μαθητές.
Οι πρώτοι μαθητές ήταν κυρίως ορφανά παιδιά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εις μνήμη των χαμένων οικογενειών, τα πρώτα ορφανά φύτεψαν μπροστά από το σχολείο ένα άλσος.
Πρόκειται για το μοναδικό «Άλσος Μνήμης» της αρμενικής κοινότητας σε όλο τον κόσμο.
Με την πάροδο των χρόνων, το δημοτικό -ορφανοτροφείο, έγινε ένα από τα πιο γνωστά εκπαιδευτήρια της Μεσογείου.
Το 1934 αναγνωρίστηκε ως σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από την αποικιοκρατική κυβέρνηση της Κύπρου.
Το 1952, η σχολή είχε 63 μαθητές από το Λίβανο, 36 από τη Συρία, 14 από την Ιορδανία, 13 από Ελλάδα, 5 από Τουρκία, 3 από Αίγυπτο, 2 από Αβησσυνία και 28 από Κύπρο.
Επάξια, το σχολείο είχε αποκτήσει διεθνή φήμη. Η σχολή ήταν γνωστή για την άρτια εκπαίδευση που προσέφερε, την πλούσια βιβλιοθήκη και τη διάκριση της στις τέχνες και τις επιστήμες.
Ιδιαίτερα γνωστό για τις αθλητικές του δραστηριότητες, διέθετε ομάδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ, τένις και βόλεϋ, η οποία κατά τα λεγόμενα της εποχής, τη δεκαετία του ΄50 ήταν η πιο δυνατή του νησιού.
Περήφανο όμως ήταν και για τις πολιτιστικές του δραστηριότητες. Στο σχολείο λειτουργούσαν λέσχες όπου οι μαθητές μπορούσαν να διαβάσουν εφημερίδες και περιοδικά, να παίξουν ή να ακούσουν μουσική. Μάλιστα εξέδιδαν και έντυπα όπως το περιοδικό Άυκ (Αυγή), το περιοδικό Τσολκ (Λάμψη) καθώς και την πεντάγλωσση εφημερίδα Χαγιάτσκ (Βλέμμα). Επιπλέον, υπήρχαν ομάδες Προσκοπισμού και Οδηγισμού καθώς και λέσχες αναλύσεων και συζητήσεων.
Ακόμη διέθετε, πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια και εγκαταστάσεις όπως ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό, τυπογραφείο, φάρμα και νοσοκομείο.
Τέλος, διέθετε και έναν υδατόπυργο που βάφτηκε με αίμα, όταν το 1930 αυτοκτόνησε ένας μαθητής εξαιτίας μιας ερωτικής απογοήτευσης.
Το τέλος της σχολής
Η σχολή την περίοδο των δικοινοτικών ταραχών φιλοξένησε τουρκόπληκτες αρμένικες οικογένειες, στήνοντας αντίσκηνα στο γήπεδό της.
Το 1974, η Τουρκική Αεροπορία βομβάρδισε και κατέστρεψε τον κοιτώνα των αγοριών.
Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα το 1986, πωλήθηκε το 1/3 της συνολικής έκτασης και το 2005, το αρμένικο σχολείο έβαλε λουκέτο μέσα σε ένα έντονο κύμα αντιδράσεων που εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο.
Το Μελκονιάν έμεινε γνωστό και χαρακτηρίστηκε ως ο κυριότερος εκπρόσωπος του αρμενικού προβλήματος.
Τα αδέλφια Μελκονιάν είχαν θέσει τους θεμέλιους λίθους για τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος στη ζωή πολλών ορφανών Αρμενόπουλων ενώ ταυτόχρονα διατηρούσαν αναμμένο τον φάρο της ελπίδας για τη διατήρηση της αρμενικής ταυτότητας.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Όταν οι κυπριακές ακτές γέμισαν με πτώματα Αρμενίων από την σφαγή των Αδάνων. Η Λάρνακα φιλοξένησε 2.000 επιζώντες της πρώτης γενοκτονίας των Οθωμανών και στην μνήμη των θυμάτων χτίστηκε ο Αγ. Στέφανος
