του Χρίστου Ζαφείρη από την προσωπική του ιστοσελίδα thessmemory
Με αφορμή τον εμπρησμό του υπό κατάληψη νεοκλασικού της οδού Λεωφ. Στρατού στη Θεσσαλονίκη, την ημέρα του συλλαλητηρίου για το Μακεδονικό ζήτημα, ο δημοσιογράφος – συγγραφέας Χρίστος Ζαφείρης περιγράφει γιατί θεωρείται στολίδι της πόλης. Αν και πλήρως εγκαταλελειμμένο για πολλά χρόνια εξακολουθούσε να διατηρεί τα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του κυρίως στον εσωτερικό χώρο.
‘’…Στο τέλος του 19ου αιώνα στην Ανατολική περιοχή της Θεσσαλονίκης είχε διαμορφωθεί μια ακόμα Λεωφόρος παράλληλη με αυτήν των εξοχών. Πρόκειται για τη Λεωφόρο Στρατοπέδου, την παλιά χαραγμένη Λεωφόρο Στρατού που ξεκινούσε από την Πλατεία Συντριβανίου και περνούσε μπροστά από το στρατόπεδο (σημερινό Γ’ Σώμα Στρατού). Τα λιγοστά αρχοντικά εκεί ήταν επίσης περιτριγυρισμένα από τεράστιους καταπράσινους κήπους και κοιτούσαν προς τη θάλασσα από τη Β.Α. πλευρά του δρόμου. Από αυτές τις επαύλεις σώζεται σήμερα μόνο μια.
Η Χαζίζ Νιχάλ Ναζιφέ, μουσουλμανοεβραία και γόνος αριστοκρατικής οικογένειας (κόρη του Απντουλάχ Αχμέτ Ραχήμ και της κόρης του Δαυίδ Σαλέμ, της γνωστής εβραϊκής οικογένειας) κατοικούσε αρχικά σε μια έπαυλη που κτίστηκε από τον πρώτο της σύζυγο, Σουκρή Μπέη, απέναντι από το Γαλλικό Σχολείο, το παλιό Lycee που κάηκε το 1967. Η έπαυλη πουλήθηκε το 1938 και δεν υπάρχει πια.
Μετά τον θάνατό του, λίγα χρόνια μετά τον γάμο τους, το 1899, παντρεύεται τον εισαγγελέα της Θεσσαλονίκης, Μουσταφά Εφέντη, που για χάρη της χτίζει τη βίλα του αριθμού 19. Καταρχάς κτίζεται το τριώροφο κτίριο με πρόσωπο στη Λεωφόρο Στρατού.
Η πτέρυγα που «βλέπει» στην οδό Σαραντοπόρου με καταχωρημένη διεύθυνση τον αριθμό 38, κτίστηκε το 1912 ως ξεχωριστή κατοικία, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, υπό την επίβλεψη του Βούλγαρου Μαστόρ Γιοβάνος. Μεταξύ 1935-36 λόγω οικονομικών προβλημάτων η ιδιοκτήτρια ενοικιάζει χώρους της αυλής σε εβραϊκές, ελληνικές και ιταλικές οικογένειες, ενώ μετά τον θάνατό της, το 1941, τα δυο οικήματα ελλείψει κληρονόμων περιέρχονται στο δημόσιο και κατοικούνται από διάφορους μισθωτές.
Οι σεισμοί του 1978 προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο πρώτο τριώροφο κτίριο που κρίθηκε κατεδαφιστέο, αλλά όχι και αυτό επί της Σαρανταπόρου. Ευτυχώς χάρη στην απόφαση του 1982 και το χαρακτηρισμό του ως έργο τέχνης η απόφαση ανακλήθηκε αλλά καμιά εργασία αποκατάστασης δεν έγινε…’’.
Το κείμενο αναδημοσιεύτηκε στο thessmemory.gr στη μνήμη της δημοσιογράφου Κύας Τζήμου
Πηγές: Νεώτερα Μνημεία της Θεσσαλονίκης, Υπουργείο Πολιτισμού, Θεσσαλονίκη 2300 χρόνια
