Στην ημιορεινή περιοχή των κρασοχωρίων της Λεμεσού και σε υψόμετρο 575 μέτρων, βρίσκεται η Λάνια. Το παραδοσιακό χωριό με μόνιμο πληθυσμό μόλις 292 κατοίκους, αποτελεί την «κορωνίδα των κρασοχωρίων».
Με μακρά ιστορία και παράδοση, η μικρή Λάνια είναι γνωστή στο εσωτερικό και το εξωτερικό για πολλούς λόγους. Το γλυκόπιοτο κρασί της, το όνομα «Λανίτης» και η Παναγιά Βαλανά, την καθιστούν μοναδική και έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς για τουρίστες, αλλά και για καλλιτέχνες που αναζητούν ένα ξεχωριστό τοπίο.
Λάνα, η κόρη του θεού Διόνυσου
Η ιστορία του χωριού πάει πίσω 3.500 χρόνια, όταν οι Αχαιοί μετά τη λήξη του Τρωικού Πολέμου, βρήκαν καταφύγιο στα κυπριακά παράλια.
Μαζί τους έφεραν τα ήθη, τα έθιμα, τη θρησκεία και τους θεούς τους.
Ο μύθος λέει πως ο θεός Διόνυσος μαζί με την κόρη του, Λάνα, κατοίκησαν μαζί με τις Βακχίδες πέρα από τη βουνοκορφή που λέγεται «Βαλανάς». Μαζί με τις Κύπριες Ναϊάδες, γλεντούσαν τα βράδια με κρασί.
Προς τιμήν του το χωριό, ονομάστηκε Λάνια, κατόπιν της κόρης του.
Λάνια αντί Βαλάνια
Η δεύτερη εκδοχή αφορά στην ερμηνεία του Σίμου Μενάρδου. Στο βιβλίο που εξέδωσε σχετικά με τα τοπωνύμια της Κύπρου αναφέρεται: «…Η Λάνια, αντί τα Βαλάνια. Πράγματι η φιλοπρόοδος αυτή κώμη, φέρει τα πλείστα βαλάνια της επαρχίας Λεμεσού…».
Το χωριό είναι γνωστό επίσης για τον μεγαλύτερο δρυ της Κύπρου, ο οποίος έμεινε γνωστός ως «Βασιλικός Δρυς» και ήταν πασίγνωστος.
Ο «Βασιλικός Δρυς» του Ερρίκου
Κατέρρευσε το 1997 σε ηλικία 800 ετών και ονομάστηκε Βασιλική, αφού στη σκιά της ξεκουράστηκε ο βασιλιάς της Κύπρου, Ερρίκος της Γαλλίας.
Όταν οι αμπελώνες της περιοχής Σαμπάνιας στη Γαλλία καταστράφηκαν από ασθένεια, ο βασιλιάς Ερρίκος βρήκε νέα γερά φυτά στη Λάνια.
Τα φόρτωσε στο πλοίο και ξαναφύτεψε τους αμπελώνες της Γαλλίας.
Στα πελώρια κλαδιά της μεγαλοπρεπούς αιωνόβιου δρυός λειτουργούσε για πολλά χρόνια παραδοσιακό καφενείο το οποίο είχε δημιουργήσει ο Χρυσανθής της Μαρίκας, ξοδεύοντας εκατομμύρια λίρες.
Ο τελευταίος ενοικιαστής του, Μιχαήλ Ευσταθίου, εντόπισε την ασθένεια του δέντρου που χρόνια το διάβρωνε.
Στις 16 Οκτωβρίου 1997 το γέρικο δέντρο έγειρε. Πρώτα άρχισαν να πέφτουν τα κλωνιά του στη δυτική πλευρά και αργότερα στη βόρεια, καταπλακώνοντας ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο.
Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ακόμη ένα αιωνόβιο δέντρο, μία δρυς η οποία απλώνει τα κλαδιά της ξεπερώντας τα 30 μέτρα και έτσι την ονόμασαν «Ταβλωτό» (δέντρο).
Σήμερα αποτελεί μνημείο της Φύσης και προστατεύεται από το Τμήμα Δασών.
Λένε πως στην τεράστια κουφάλα της ακούγεται ακόμα το κλάμα της Αμαδρυάδας Νύμφης, ειπωμένο σε μία αρχαία γλώσσα (άμα+δρυάς, γυναίκα νύμφη και ταυτόχρονα δρυς, γεννιέται και πεθαίνει με το δένδρο της δρυός), η οποία θρηνεί τον χαμό της αδελφής που έσβησε όταν καταστράφηκε η «βασιλική» Δρυς.
Η θαυματουργή Παναγιά του Βαλανά
Το χωριό είναι γνωστό και για την εικόνα της Παναγίας του Βαλανά. Πρόκειται για μία παλιά εικόνα, της οποίας αγνοείται η χρονολογία αγιογράφησης, όμως εκτιμάται πως πρέπει να υπάρχει από την ύπαρξη των πρώτων Χριστιανών στο νησί.
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η εικόνα χάθηκε όταν οι Οθωμανοί κατέστρεψαν όλους τους ναούς του νησιού.
Λένε πως βρισκόταν για αιώνες θαμμένη στο χώμα, όταν ξαφνικά μια μέρα ένας βοσκός χτύπαγε τη μαγκούρα του στο έδαφος και συνειδητοποίησε πως ο ήχος που άκουσε ήταν πολύ διαφορετικός.
Άρχισε τότε να σκάβει κάτω από το σημείο και βρήκε μία κάσα γεμάτη ιερά κειμήλια και άμφια καθώς και την εικόνα.
Στο σημείο εκείνο κτίστηκε εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγιά του Βαλανά.
Η εικόνα φημίζεται για τα πάμπολλα θαύματα.
Από τότε που βγήκε στην επιφάνεια πολύς κόσμος και την προσκύνησε βρήκε ξανά τα πόδια του και ξεπέρασε διάφορα προβλήματα.
Το πιο πρόσφατο θαύμα έγινε το 2012. Ένα παιδάκι 7 χρόνων λόγω όγκων στο κεφάλι και στη σπονδυλική στήλη, ήταν καθηλωμένο σε αναπηρικό καροτσάκι και οι γιατροί δεν έβεπαν το ενδεχόμενο να ξαναπερπατήσει.
Αφού είχε νοσηλευτεί σε νοσοκομείο της Γερμανίας, όπου οι γιατροί απέκλεισαν το ενδεχόμενο θεραπείας, ο 7χρονος επέστρεψε στην Κύπρο και διάβασε για την εικόνα της Παναγιάς του Βαλανά.
Την είδε τρεις φορές στον ύπνο του και εξέφρασε την επιθυμία να κοιμηθεί κάτω από την εικόνα.
Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνοι οι γονείς με τον 7χρονο επισκέφτηκαν την εκκλησία για να εκπληρώσει την επιθυμία του. Έκτοτε, δεν χρειάστηκε ξανά το αναπηρικό καροτσάκι.
Παναγής Σύκας, Λανίτης
Γύρω στα τέλη της Οθωμανικής Περιόδου, ο Παναγής Σύκας από τη Λάνια κατέβηκε στην πόλη της Λεμεσού.
Ασχολήθηκε με το εμπόριο και κατάφερε να διαπρέψει μεταξύ των εμπόρων του νησιού.
Το 1896 οι δύο γιοι του, Νικόλας και Κώστας δημιούργησαν την εταιρία Ν.Π.Λανίτης & Σία. Σήμερα, έχει καθιερωθεί ως μία επιτυχημένη επενδυτική εταιρία επιχειρηματικών συμμετοχών.
Λάνες και αυλές της Λάνιας
Από τον Μάιο του 2006, οι γυναίκες του χωριού ξεκίνησαν ένα έθιμο με το όνομα «Λάνες και οι αυλές της Λάνιας». Τα παραδοσιακά πετρόχτιστα σπιτάκια με τις εσωτερικές αυλές, παραμένουν ανοιχτά και οι επισκέπτες του χωριού μπορούν να μπουν και να θαυμάσουν την αρχιτεκτονική τους.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Ο πρώτος κάτοικος της Λόφου αποφάσισε να κατοικήσει στο χωριό λόγω μίας θαυματουργής εικόνας. Γιατί λέγεται Λόφου και όχι Λόφος και είναι γένους θηλυκού και όχι αρσενικού, όπως θα ΄πρεπε
