Δεκατέσσερα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης Πάφου, δεσπόζει στο μικρό χωριό της Επισκοπής, ο περίφημος βράχος του χωριού. Με ύψος 70 μέτρα και μήκος 250 μ., έχει χαρακτηριστεί ως τα «Μετέωρα της Κύπρου», αφού πρόκειται για τον μεγαλύτερο μονόλιθο όγκο της Κύπρου.
Η Επισκοπή, οι κληρικοί και οι πειρατές
Το παραδοσιακό χωριό στην επαρχία Πάφου, είναι γνωστό από την ελληνιστική περίοδο. Ωστόσο, περισσότερες πληροφορίες για αυτό έχουμε από την εποχή της Φραγκοκρατίας. Στις πηγές αναφέρεται ότι ο ορθόδοξος επίσκοπος Πάφου εγκαταστάθηκε στο χωριό και μετέφερε εκεί την έδρα του από την Πόλη της Χρυσοχούς.
Για την ονομασία του χωριού, υπάρχουν δύο ερμηνείες. Η πρώτη του κ. Προκόπη, κάτοικου του χωριού, ταιριάζει με τα ιστορικά γεγονότα. «Ήρταν πολλοί επίσκοποι τζιαι κληρικοί δα κάτω, τζιαι εφκάλαν το χωρκό Επισκοπή».
Μία δεύτερη όμως και πιο «παραμυθένια» ερμηνεία, αυτή του κ. Δήμου, αναφέρει πως, από τον ψηλό βράχο που δεσπόζει στο χωριό, οι κάτοικοι έβγαζαν σκοπιές, για να αντιμετωπίσουν τυχόν κίνδυνο από πειρατές και κουρσάρους. Βρίσκονταν δηλαδή επί-σκοπής.
Το πιθανότερο είναι ότι το χωριό οφείλει τη σημερινή του ονομασία στο γεγονός πως αποτέλεσε έδρα του επισκόπου, ενώ πιο πριν ονομαζόταν Κώμη.
Τα «Μετέωρα της Κύπρου»
Είναι το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς μόλις μπαίνει στο χωριό. Επιβλητικός και γιγάντιος, δεσπόζει πάνω από το χωριό ο «Γκρεμνός της Επισκοπής», ο οποίος σήμερα, αποτελεί έναν από τους πιο ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς στην Κύπρο με τεράστια περιβαλλοντική σημασία σε χλωρίδα και πανίδα.
Οι μαρτυρίες και οι ιστορίες γύρω από τον βράχο είναι πολλές και συγκεχυμένες.
Κάποιοι τον θυμούνται ήδη από το 1953, όταν έγινε ο μεγάλος σεισμός της Πάφου, όπου μεγάλο τμήμα του βράχου έπεσε και έκτοτε έμεινε ο μισός. Οι κάτοικοι του χωριού, όπως ανέφερε ο κ. Δήμος, ανέβαιναν στον βράχο για να ανάψουν ένα κεράκι στο εκκλησάκι του Αγίου Ιλαρίωνα.
Άλλοι δεν ξεχνάνε τους Βρετανούς κομάντος, οι οποίοι τον χρησιμοποιούσαν για αναρρίχηση και εξάσκηση. «Έρκουνταν από ότι άκουσα τζιαι κατά τη διάρκεια της αγγλοκρατίας τζιαι εκάμαν δαμέσα εξάσκηση, αλλά τζια μετά, οι κομάντος των Βάσεων, εκάμναν αναρριχήσεις. Εφκαίναν πάνω, εκρεμάζαν τα σσοινιά (σχοινιά) και κατεβάιναν τον βράχο…Αν ετσακκίστηκε κανείς; Ετσακκίστηκε, καλό εν ετσακκίστηκε. Η Πανταζίνα. Γυναίκα, ξέρεις, ερωτική απογοήτευση. Μα ήταν κάπου εκεί στο ’50. Έμαθε πως ο άντρας της έκαμεν φιλενάδα, εν άντεξε θωρείς. Ανέβηκε στον γκρεμό και έδωκεν που κάτω».
Ο Άγιος Ιλαρίωνας και η Ατσουπόπετρα
Ο ασκητής Άγιος Ιλαρίωνας βρέθηκε στην Κύπρο, μαζί με τον μαθητή του Ησύχιο, σε ηλικία 63 ετών. Βρήκε ένα σπήλαιο κοντά στον μεγάλο βράχο όπου και ασκήτεψε για 16 χρόνια. Τα θαύματα του Αγίου, έγιναν γνωστά στη γύρω περιοχή και ο κόσμος επισκεπτόταν συχνά το χωριό για να πάρει την ευχή του. 
Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, ο Άγιος έσωσε το χωριό από τον Σατανά. Υπήρχε ένας «Ατσούπας» (σατανάς), ο οποίος ενοχλούσε τους κατοίκους όταν περνούσαν από το σημείο που βρίσκεται σήμερα η ατσουπόπετρα. Έτσι ο Σταυρός, του οποίου υπήρχε μοναστήρι στο χωριό Τσάδα το οποίο συνορεύει με την Επισκοπή, συμφώνησε με τον Άγιο Ιλαρίωνα να τιμωρήσουν τον Ατσούπα. Πρώτος επιχείρησε ο Σταυρός. Άρπαξε μία τεράστια πέτρα και την έριξε, όμως αστόχησε. Ακολούθησε ο Άγιος Ιλαρίωνας, ο οποίος αρπάζοντας έναν τεράστιο ογκόλιθο τον έριξε με τέτοιο τρόπο, που κύλησε στον βράχο και καταπλάκωσε τον Ατσούπα. Έμεινε τότε κάτω από την πέτρα να βογκάει για πολύ καιρό. Οι κάτοικοι λένε, πως αν περάσεις μπορεί να ακούσεις τα βογγητά του.
Ο Άγιος το 371 μ.Χ, αρρώστησε βαριά και πέθανε στο χωριό. Οι κάτοικοι τον έθαψαν με τις απαραίτητες τιμές, όμως ο μαθητής του Ησύχιος, μετέφερε το λείψανό του στην Παλαιστίνη, απο όπου καταγόταν ο Άγιος Ιλαρίωνας. Στη θέση του ταφικού του μνημείου, οι κάτοικοι έκτισαν εκκλησάκι προς τιμήν του.
Το εγκαταλελειμμένο Μωρό Νερό, που σκότωσε τον Άγιο Γεννάδιο
Το Μωρό Νερό, το οποίο δεν αναφέρεται πουθενά στις μεσαιωνικές πηγές, ήταν ένα μεικτό χωριό. Στην οθωμανική απογραφή του 1831, κατοικούσαν μόνο μουσουλμάνοι, όμως αργότερα άρχισαν να εμφανίζονται και χριστιανοί κάτοικοι. Λόγω όμως των αυξημένων δικοινοτικών ταραχών, το ’58, οι τουρκοκυπριακές οικογένειες εγκατέλειψαν το χωριό και εγκαταστάθηκαν στον Μούτταλο.
Από τότε και έως το ΄64, οι ελληνοκυπριακές οικογένειες άρχισαν να ερημώνουν με τη σειρά τους το χωριό, το οποίο κατάντησε φάντασμα. Πλέον κανείς μπορεί να βρει μόνο τα ερείπια των σπιτιών και το κατεστραμμένο εκκλησάκι του Αγίου Γενναδίου, το οποίο μαρτυρεί τη χριστιανική παρουσία από τα βυζαντινά χρόνια.
Στο εγκώμιο του Αγίου Νεοφύτου, αναφέρεται ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γεννάδιος Α’, παραιτήθηκε από το αξίωμά του στην Πόλη, επειδή βασίλευε ο Λέων Α’, ο 
οποίος ήταν αιρετικός. Μαζί με τον μοναχό Νείλο, ξεκίνησε την περιπλάνησή του και ήλθε στην Πάφο, προκειμένου να συναντήσει τον Άγιο Ιλαρίωνα, στο ασκητήριο του. Φτάνοντας αργά το βράδυ στο χωριό Μωρό Νερό, ξεκίνησε να πέφτει χιονόνερο. Ο Άγιος, για να φυλαχτεί από το κρύο και τη θύελλα χτύπησε την πόρτα ενός σπιτιού, όμως κανείς δεν του απάντησε.
Ο Άγιος φώναξε, παρακάλεσε όμως δεν του απάντησε κανείς και καταταλαιπωρημένος, κοιμήθηκε στον δρόμο.
Το πρωί, ο μοναχός Νείλος, εντόπισε το νεκρό του σώμα στο χωριό. Τότε ο επίσκοπος Υπερόριος μαζί με τον κλήρο και τον λαό πήγαν στο χωριό για να μεταφέρουν το νεκρό σώμα του Αγίου στην Πάφο για να ταφεί. Στη διαδρομή όμως, το σώμα του Γεννάδιου, έγινε σκληρό και ασήκωτο σαν πέτρα. Οι άντρες που μετέφεραν το φέρετρο δεν μπορούσαν να μετακινηθούν ούτε μπρος ούτε πίσω. Για αυτό θεωρήθηκε προς έπρεπε να ταφεί σε εκείνο το σημείο και να κτιστεί ένα εκκλησάκι προς τιμήν του.
Το χωριό παλιά ήταν γνωστό ως Κισσότερα, δηλαδή γη του κισσού. Αργότερα, έλαβε την ονομασία Μωρό Νερό, από τους τουρκοκύπριους, από τη λέξη Küçüksu (Κιουτσούκ Σου) που σημαίνει Μικρό Νερό.
Εικόνα Εξωφύλλου: Phileas Guides
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Οι «μυστήριοι τρύπιοι λίθοι» στην Πάφο και τη Λεμεσό, που σχετίζονταν ακόμη και με τη θεραπεία της στειρότητας. Για ειδωλολατρικές πρακτικές έκανε λόγο η Εκκλησία
