Από το ακρωτήρι του Κορμακίτη μέχρι το ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα, υψώνονται οι πέντε κορφές του Πενταδακτύλου που με τα κάστρα του στέκει ακοίμητος φρουρός της βόρειας πλευράς της Κύπρου. Στις απελέκητες πέτρες τους, κρύβονται μυστικά, ίντριγκες και παραδόσεις από την ιστορία της Κύπρου.
Κεντρικό πρόσωπο όλων, η σκληρή και όμορφη Ρήγαινα. Διαφεντεύει την οροσειρά του Πενταδακτύλου, κτίζει και γκρεμίζει κάστρα, ερωτεύεται, δολοφονεί και δημιουργεί ιστορία.
Τα τρία κάστρα στα πιο απόκρημνα σημεία του Πενταδακτύλου κρύβουν τους θρύλους που την περιτρυγυρίζουν και είναι γνωστά ως τα «σπίθκια της Ρήγαινας».
Ο στρατιωτικός Άγιος Ιλαρίωνας
Το Φρούριο κτίστηκε από τους Βυζαντινούς γύρω στα τέλη του 11ου αιώνα για αμυντικούς σκοπούς και αργότερα συμπληρώθηκε από τους Φράγκους.
Πήρε το όνομά του από έναν στρατιωτικό άγιο, που ασκήτεψε στην περιοχή. Βρίσκεται 725 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και ορθώνεται πάνω σε έναν απότομο και απόκρημνο βράχο. Περιβάλλεται από τρεις πύργους, ενώ στο εσωτερικό του υπάρχουν μία αυλή, τα κτήρια του φρουρίου και δύο τετραγωνικά οχυρά.
Σύμφωνα με μία παράδοση η Ρήγαινα μαζί με τις υπόλοιπες γυναίκες του κάστρου, ρίχτηκαν και γκρεμίστηκαν από τον Άγιο Ιλαρίωνα, για να αποφύγουν την ατίμωση, όταν στρατιώτες οι οποίοι πολιορκούσαν το κάστρο, όρμησαν μέσα.
Ένας άλλος θρύλος όμως, παρουσιάζει την αδίστακτη πλευρά της όμορφης βασίλισσας. Όταν το κάστρο κτιζόταν, η ίδια καθόταν σε ένα βράχο και επιτηρούσε. Μόλις, οι εργασίες τελείωσαν φώναξε τους εργάτες για να τους πληρώσει. Όμως αντί για πληρωμή, τους έριχνε από τον γκρεμό για να μην αποκαλύψει κανείς τα μυστικά του κάστρου.
Το Βουφαβέντο που αψηφεί τους ανέμους
Το απόκρυμνο φρούριο του Βουφαβέντο, βρίσκεται σε υψόμετρο 954 μ. Το κτίσιμό του ενάγεται στο δεύτερο μισό του 11ου αι π.Χ. από τους βυζαντινούς ενώ το ενίσχυσαν οι Λουζινιάν και το κατέστρεψαν οι Βενετοί. Η ονομασία του, που είναι ιταλικής προέλευσης, σημαίνει «ανεμορδαμένος».
Ο Σίμος Μενάρδος, υποστηρίζει πως η ελληνική του ονομασία είναι Κουτσοβέντης και προέρχεται από το ομώνυμο χωριό που βρίσκεται στην περιοχή και ονομάστηκε έτσι από τον Κουτσαφέντη που ίδρυσε εκεί ένα μοναστήρι.
Η ρήγαινα του Βουφαβέντο ήταν η Μαρία ντε Μολίνο, Βενετσιάνα και σύζυγος του Φίλιππο ντε Μολίνο. Σύμφωνα με τον θρύλο, ζούσε κλειδωμένη στα δωμάτια του κάστρου, αφού υπέφερε από λέπρα.
Μοναδική της παρέα ήταν ένα σκυλάκι που όμως κόλλησε κι αυτό την ασθένεια. Μία μέρα, αποφάσισε να εγκαταλείψει το κάστρο κι όταν τελικά επέστρεψε πίσω ήταν ήδη θεραπευμένο. Η Ρήγαινα απόρησε και έβαλε έναν από τους υπηρέτες της να ακολουθήσει τον σκύλο για να μάθει πως γιατρεύτηκε. Ο υπηρέτης ανέφερε ότι το σκυλί πλενόταν σε μία πηγή με ιαματικά νερά.
Η ρήγαινα δεν έχασε καιρό. Ακολούθησε το σκυλί και μετά από λίγο καιρό, ήταν υγιής και έτοιμη να εγκαταλείψει τα σκοτεινά δωμάτια.
Τη νύχτα όμως που το αποφάσισε, εμφανίστηκε στον ύπνο της ο Άγιος Ιωάννης και της ζήτησε να του κτίσει ένα μοναστήρι στην περιοχή και να ζήσει εκεί. Όπως και έκανε.
Ο βράχος της Καντάρας
Το κάστρο της Καντάρας είναι το τρίτο φρούριο σε σειρά και το όνομά του είναι αραβικής προέλευσης. Κτισμένο σε μία από τις απόκρημνες πλευρές της οροσειράς, Kandar σημαίνει απόκρημνος βράχος και οχυρό.
Όπως και τα άλλα κάστρα κτίστηκε από τους Βυζαντινούς στα τέλη του 10ου αιώνα.
Μετά την ήττα του από τον Άγγλο βασιλιά Ριχάρδο Λεοντόκαρδο το 1911, ο Ισαάκιος Κομνηνός κατέφυγε στην Κύπρο, στο κάστρο της Καντάρας και ανακήρυξε τον εαυτό του βασιλιά της Κύπρου.
Δεν κράτησε όμως για πολύ η εξουσία του, αφού αργότερα μεταπώλησε το νησί στον Γκυ ντε Λουζινιάν.
Ο νέος ένοικος όμως, δεν ήταν καθόλου ανεκτικός και έτσι το Κάστρο της Καντάρας, συνδέθηκε με το αίμα των 13 μονάχων που βασανίστηκαν μέχρι θανάτου στα μπουντρούμια επειδή αρνήθηκαν να ασπασθούν τον καθολικισμό.
*Η φωτογραφία εξωφύλλου ανήκει στον John Murphy