Μοντέρνα κτίρια που κάλυπταν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα και δεν θύμιζαν τα νεοκλασικά της προηγούμενης περιόδου, έκαναν την εμφάνισή τους αρχές του 20ου αιώνα. Υπεύθυνος για την αλλαγή της αρχιτεκτονικής της πόλης ήταν ο αρχιτέκτων Αλέξανδρος Νικολούδης τον οποίο βλέπουμε στην φωτογραφία του 1920 να κάθεται μέσα στο σπίτι του στον 4ο όροφο του κτιρίου της θρυλικής στοάς Νικολούδη, Πανεπιστημίου 41.

Στενός συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου, του ανατέθηκε να εκσυγχρονίσει την Αθήνα και να δημιουργήσει κτίρια στο κέντρο της πόλης που θα στέγαζαν εμπορικά καταστήματα και υπηρεσίες. Με τις κατασκευές του άλλαξε την εικόνα της πρωτεύουσας και έδωσε ευρωπαϊκό αέρα. Ήταν οραματιστής και έβλεπε μπροστά. Μάλιστα στην ιδιόγραφη διαθήκη του με ημερομηνία 18 Μαρτίου 1941 πρόλαβε να διασώσει από τις μπουλντόζες των «εκσυγχρονιστών» της αντιπαροχής το εμβληματικό κτίριο της Πανεπιστημίου που όλοι γνωρίζουμε ως στοά Νικολούδη:

«Εντέλλομαι όπως η επωνομασία της στοάς επί μεν της οδού Σταδίου είναι Στοά Αλεξάνδρου Εμμ.Νικολούδη,επί δε της Πανεπιστημίου Στοά Αδελφών Αριστείδου και Νικολάου Νικολούδη,αίτινες ουδέποτε θέλουσι καταργηθεί, ούτε θα αναγραφή ποτέ ειςοιονδήποτε άλλο μέρος του κτιρίου οιαδήποτε άλλη επιγραφή αφορώσα τας ανωτέρωεπωνυμίας…».

Το μέγαρο που βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Ηπείρου, οικοδομήθηκε στα 1908-1909, για λογαριασμό του Κεφαλονίτη βιομήχανου Γεράσιμου Λιβιεράτου, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Νικολούδη
Το μέγαρο Λιβιεράτου βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Ηπείρου, οικοδομήθηκε στα 1908-1909, για λογαριασμό του Κεφαλονίτη βιομήχανου Γεράσιμου Λιβιεράτου, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Νικολούδη σε «νεομπαρόκ» ρυθμό γαλλικής επιρροής. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο

Γεννήθηκε το 1874 στη Λέρο, πέρασε τα πρώτα του χρόνια στο νησί και ύστερα μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αθήνα.
Παντρεύτηκε μία γόνο της οικογένειας Φιξ και απέκτησε μία κόρη.
Η καλή οικονομική κατάσταση της οικογένειας, του επέτρεψε να σπουδάσει αρχικά στη σχολή Πολιτικών Μηχανικών και στη συνέχεια να μεταβεί στο Παρίσι και να φοιτήσει στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Επηρεασμένος από την αρχιτεκτονική των ευρωπαϊκών πόλεων και από την εικοσαετή παραμονή του στο Παρίσι, τα κτίρια που σχεδίασε παρέπεμπαν στο δυτικό κόσμο και έδωσαν νέα πνοή στην Αθήνα.

Την περίοδο που ήταν ακόμα φοιτητής στη Γαλλία ανέλαβε να σχεδιάσει το κτήριο Νικολούδη στην οδό Πανεπιστημίου.

"Η πρώτη εκδοχή του κτηρίου Νικολούδη στην οδό Πανεπιστημίου, [σημ. όπως απεικόζεται στην φωτογραφία] για την οποία δεν υπάρχουν πλήρη στοιχεία, σχεδιάσθηκε το 1897 από τον ίδιο τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Νικολούδη, σπουδαστή ακόμα της Ecole des Beaux-Arts στο Παρίσι.
«Η πρώτη εκδοχή του κτηρίου Νικολούδη στην οδό Πανεπιστημίου,  όπως απεικονίζεται στην φωτογραφία. Σχεδιάστηκε το 1897 από τον ίδιο τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Νικολούδη, σπουδαστή ακόμα της Ecole des Beaux-Arts στο Παρίσι.
Μεταγενέστερα απέκτησε τρία μικρά οικόπεδα στην οδό Σταδίου και εκεί έκτισε το 1918 δύο συνεχόμενα σε βάθος νέα κτήρια. Έτσι δημιούργησε την περίφημη στοά Νικολούδη.
Το 1938, μετά από ανακαινίσεις πήρε τη τελική της μορφή. Δηλαδή, εμπορικά καταστήματα σε όλο το ισόγειο, τρεις όροφοι γραφείων και στην ψηλότερη στάθμη, το διαμέρισμα του αρχιτέκτονα.

Στο εσωτερικό της στεγαζόταν το γνωστό βιβλιοπωλείο «Εστία», το ιστορικό καφενείο του Λουμίδη και πολλά μαγαζάκια με αριστοκρατικό ύφος.
Η αφρόκρεμα της Αθήνας και σπουδαίοι καλλιτέχνες έκαναν το πέρασμα τους από τη στοά.

Nikoloudis 50 xr
Ο αρχιτέκτων Αλέξανδρος Νικολούδης [γεν. 1874 – 1944] σε ηλικία 50 ετών στην «χρυσή εποχή» της καριέρας του. Πηγή: «Αλέξανδρος Νικολούδης 1874-1944 Αρχιτεκτονικά οράματα, πολιτικές χειρονομίες» Συγγραφέας: Αμαλία Κωτσάκη Εκδόσεις: Ποταμός
Το 1905 τελείωσε τις σπουδές του και επέστρεψε στην Αθήνα. Σύμβουλος και συνεργάτης του Βενιζέλου, ο Νικολούδης ήταν το κατάλληλο πρόσωπο που θα έφερνε το δυτικό πνεύμα στη πόλη.
Τότε ξεκίνησε να αναλαμβάνει αρχιτεκτονικά έργα για ιδιώτες και για το δημόσιο. «Σε αντίθεση όμως με άλλους καλλιτέχνες επίσης ταγμένους στον βενιζελισμό, όπως ο Καλομοίρης και ο Παρθένης,από το έργο του Νικολούδη λείπει ο ελληνοκεντρικός χαρακτήρας των μορφών, ενώ οι δημιουργίες του διέπονται από κοσμοπολίτικο πνεύμα» επισημαίνει η καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Αμαλία Κωτσάκη.

Σαρόγλειο Μέγαρο Πλατεία Παύλου Μελά & Ρηγίλλης, Κολωνάκι. Μελέτη: 1924 Αρχιτέκτων: Αλέξανδρος Νικολούδης [γεν. 18.03.1874 – † 17.11.1944] Ανάθεση έργου: 2 Αυγούστου 1929 Ανάδοχος κατασκευαστική: Δημ. Καψαμπέλης & Σια Θεμέλιος λίθος: 11 Νοεμβρίου 1929 Αποπεράτωση: τέλη 1932 - αρχές 1933 Επίβλεψη: Γάστωνας Ζιλλιερός, αρχιτέκτων μηχανικός Στατική μελέτη: Αχιλλέας Καρράς, μηχανικός "Το Σαρόγλειο Μέγαρο όπου στεγάζεται η λέσχη αξιωματικών αποτελεί κορυφαίο δείγμα του στυλ Beaux-Arts στην Αθήνα. Ολοκληρώθηκε το 1932 και είναι ένα από τα τελευταία κτήρια Beaux-Arts που ανεγέρθησαν στην ελληνική πρωτεύουσα. Το κτήριο χωρίζεται σε βάση με κυφωτή λιθοδομή που αντιστοιχεί στο ημιυπόγειο, κορμό που αντιστοιχεί στο ανυψωμένο ισόγειο με μνημειακή είσοδο και κλιμακοστάσιο και στέψη που αποτελείται από το γείσο και το στηθαίο. Ίσως το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι η κιονοστοιχία στον όροφο με ζεύγη ιωνικών κιόνων η οποία είναι εμπνευσμένη από την ανατολική πρόσοψη του Λούβρου σχεδιασμένη από τον Claude Perrault (1613 – 1688)."
Σαρόγλειο Μέγαρο. Πλατεία Παύλου Μελά & Ρηγίλλης, Κολωνάκι. Αποπεράτωση: τέλη 1932 – αρχές 1933. Στεγάζεται η λέσχη αξιωματικών και αποτελεί κορυφαίο δείγμα του στυλ Beaux-Arts στην Αθήνα.
Πολλές αρχιτεκτονικές μελέτες του για δημόσια κτίρια βραβεύτηκαν σε διαγωνισμούς αλλά έμειναν ανεκτέλεστες λόγω της πολιτικής αστάθειας και των περιορισμένων οικονομικών του κράτους. Σε περίοδο 40 ετών, μεταξύ άλλων κατάφερε να αναγείρει τη φοιτητική λέσχη στην οδό Ιπποκράτους, το Σαρόγλειο, το σινεμά Αττικόν, το Μέγαρο Λιβιεράτου στη Πατησίων, τον ιππόδρομο στο Φάληρο και τον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι.
Η συμβολή του στον εκσυγχρονισμό της πρωτεύουσας ήταν τεράστια. Ανέλαβε τα πολεοδομικά σχέδια για τη περιοχή του Ψυχικού και όρισε το Πεδίον του Άρεως να είναι μια ανάσα πράσινου.

Πανεπιστημιακή Λέσχη, Οδός Ιπποκράτους 15 & Ακαδημίας 55. Κατασκευή 1926-1931. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο Μελέτη: 1926 Έτη κατασκευής: 1926-1931. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο
Πανεπιστημιακή Λέσχη, Οδός Ιπποκράτους 15 & Ακαδημίας 55. Κατασκευή 1926-1931. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο.

Εκτός από σπουδαίος αρχιτέκτονας, ο Νικολούδης ήταν και καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο. Τη δεκαετία του 60 πολλά από τα κομψοτεχνήματά του κατεδαφίστηκαν και τη θέση τους πήραν ακαλαίσθητα οικοδομήματα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η ισοπέδωση της πλατείας Συντάγματος. Εκεί υπήρχε το Μέγαρο Νικολούδη , δίπλα στο Μέγαρο Κορομηλά. Και τα δύο έγιναν παρελθόν το καλοκαίρι του 1963.

Αθήνα, Αύγουστος 1963. Σπάνιo τεκμήριο όπου απαθανατίζεται η κατεδάφιση του Μεγάρου Κωνσταντίνου Νικολούδη, που υπήρχε επί της Πλατείας Συντάγματος & Μητροπόλεως 2. Στο αρχικό διώροφο κτήριο που ήταν η οικία του Ανάργυρου Σιμόπουλου προστέθηκαν το 1925 δύο επιπλέον όροφοι και cartouche.
Αθήνα, Αύγουστος 1963. Σπάνιo τεκμήριο όπου απαθανατίζεται η κατεδάφιση του Μεγάρου Κωνσταντίνου Νικολούδη, που υπήρχε επί της Πλατείας Συντάγματος & Μητροπόλεως 2.
Τεκμηρίωση: Δέσποινα Δρεπανιά (Η Αθήνα μέσα στο χρόνο)

 

Στο βάθος το οικοδομικό τετράγωνο ανάμεσα στην Μητροπόλεως, την Νίκης και την Ερμού. Τα απομεινάρια από το Μέγαρο Κορομηλά και το Μέγαρο Κωνσταντινου Νικολούδη- κτήριο του Μεσοπολέμου σχεδιασμένο το 1925 από τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Νικολούδη [γεν. 18.03.1874 – † 17.11.1944]. Τεκμηρίωση: Δέσποινα Δρεπανιά -Η Αθήνα μέσα στο χρόνο
Ντοκουμέντο από την κατεδάφιση στο οικοδομικό τετράγωνο ανάμεσα στην Μητροπόλεως, την Νίκης και την Ερμού. Ήταν 12 Αυγούστου 1963. Στο βάθος διακρίνονται τα απομεινάρια από το Μέγαρο Κορομηλά και το Μέγαρο Νικολούδη. Ήταν κτήριο του Μεσοπολέμου σχεδιασμένο το 1925 . Τεκμηρίωση: Δέσποινα Δρεπανιά – Η Αθήνα μέσα στο χρόνο- Photo: Nijs, Jac. de

Δείτε φωτογραφικά ντοκουμέντα: Κατεδαφίσεις στην Πανεπιστημίου! Οικοδομικά υλικά σε τιμή ευκαιρίας

Ο Νικολούδης με τη διαθήκη του προστάτευσε τη στοά Νικολούδη και απέδειξε ότι κάθε ωραίο έργο δεν θέλει μόνο σχέδιο άλλα και βούληση για να προστατευτεί στο πέρασμα του χρόνου από τις ευκαιριακές πολιτικές που αλλοιώνουν το αστικό περιβάλλον. Από το συγκεκριμένο έργο απαίτησε να μην καταργηθεί ποτέ το όνομα του και ποτέ να μη κατεδαφιστεί το κτίριο. Δυστυχώς μόνο αυτό μπόρεσε να διασώσει.

Με πληροφορίες από το βιβλίο της  καθηγήτριας Αρχιτεκτονικής Αμαλίας Κωτσάκη «Αλέξανδρος Νικολούδης, 1874-1944. Αρχιτεκτονικά οράματα και πολιτικές χειρονομίες» των εκδόσεων «Ποταμός».

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here