Ο Τάσος Μπουλμέτης συστήθηκε στο ευρύ κοινό με την «Πολίτικη Κουζίνα» που έσπασε κάθε ρεκόρ εισιτηρίων στην Ελλάδα.
Στην τρίτη του ταινία, ο «Νοτιάς», ταξιδεύει στην παιδική ηλικία τότε που άλλαζε του αρχαίους, αλλά και τους εθνικούς μύθους.
Μετά διηγείται τη φοιτητική ζωή ενός νέου, τότε που οι σύντροφοι ψήφιζαν στις γενικές συνελεύσεις για τα πάντα. Ακόμη και για τα πλάνα μιας ταινίας.
Στον «Νοτιά» ο θεατής ταξιδεύει στον χρόνο, τότε που η πλατεία Ομονοίας ήταν στρογγυλή και ο Μπακάκος σημείο συνάντησης.
Πριν κάνουν την πλατεία «κακογερασμένη πόρνη» και «τότε που το ΠΑΣΟΚ, προετοιμαζόταν για την «αλλαγή».
Ήταν η εποχή που οι φοιτητές με το χακί αμπέχονο ονειρεύονταν να αλλάξουν τον κόσμο.
Ο Τάσος Μπουλμέτης μιλά στη «Μηχανή του Χρόνου» για την ιστορία της ταινίας και τις ατάκες της, και για το πατρικό του σπίτι όπου γυρίστηκαν οι οικογενειακές σκηνές της ταινίας. Για τα έξοδα της παραγωγής, που πάντα είναι περισσότερα από τα έσοδα για την εποχή που φωτογράφιζε γεροντοκόρες και φυσικά θυμάται την πρώτη του φωτογραφική μηχανή.
ΜτΧ: Ο τίτλος «Νοτιάς» ήταν αυτός που είχατε σκεφτεί αρχικά;
Ο αρχικός τίτλος της ταινίας ήταν «Όταν θυμώνει ο Νοτιάς». Απλά το είχανε βρει πάρα πολύ επιθετικό κυρίως οι γυναίκες, το γυναικείο κοινό.
Και πάνω στις κουβέντες που κάναμε, μέχρι να βρούμε τον τελικό τίτλο αρχίσαμε να λέμε ο «Νοτιάς».
Ο «Νοτιάς» είναι κωδικοποιημένο και τελικά διαπιστώσαμε ότι μας αρέσει, ακούγεται ωραία και κάποιοι αντιδρούσαν πολύ θετικά στο άκουσμά του. Έτσι τον κρατήσαμε.
ΜτΧ: Η ταινία πως πάει, θα τα βγάλει τα έξοδά της;
Φοβάμαι πως όχι. Μακάρι να τα βγάλει αλλά οι καιροί είναι πάρα πολύ δύσκολοι.
Η ταινία πάει πάρα πολύ καλά, αλλά έχει ένα αρκετά μεγάλο κόστος που δεν ξέρω αν θα βγάλουμε τα έξοδα.
ΜτΧ: Η ταινία σε ποιο σημείο είναι βιωματική;
Είναι αρκετά βιωματική γιατί ασχολείται με την εφηβική ηλικία ενός παιδιού, σε μια εποχή που ζούσα κι εγώ τη δικιά μου εφηβική ηλικία. Τα βιώματα κυρίως από τη μεταπολίτευση και μετά είναι και βιώματα δικά μου, που τα έχει ο ήρωας. Είναι μετουσιωμένα βιώματα δικά μου. Υπ’ αυτήν την έννοια, το περιβάλλον, οι χαρακτήρες, η ατμόσφαιρα, όλα είναι βιωματικά.
Τώρα τα περιστατικά είναι λιγάκι αλλοιωμένα.
ΜτΧ: Εσείς νεαρός παραποιούσατε τους μύθους και την ιστορία;
Ναι. Έκανα δραματικές αλλαγές και πολύ ανατρεπτικές. Δημιουργούσα προβλήματα στους γύρω μου.
Θύμωναν οι δάσκαλοι και φώναζαν για παράπονα τους γονείς μου. Είχα μια ανατρεπτική συμπεριφορά.
ΜτΧ: Ο πρωταγωνιστής βγάζει το χαρτζιλίκι του σε ένα φωτογραφείο. Την εποχή που διαδραματίζεται το έργο, ο φωτογράφος ήταν ένα πολύ καλό επάγγελμα.
Η δική σας σχέση με τη φωτογραφία ποια ήταν; Ποια ήταν η πρώτη σας μηχανή;
Ήταν μια Lubitel. Και το κομμάτι του φωτογράφου και της φωτογραφίας είναι καθαρά βιωματικό, έχει συμβεί περίπου έτσι όπως το βλέπετε.
Φωτογράφιζα γεροντοκόρες, ρετουσάριζα τα αρνητικά τους. Αυτά όταν ήμουν στην τρίτη γυμνασίου.
Όταν τελείωσα το γυμνάσιο και μπήκα στο πανεπιστήμιο έφτιαξα ένα σκοτεινό θάλαμο. Δηλαδή με τη φωτογραφία, είχα σχέση από πολύ μικρή ηλικία.
Οι δύο θείοι μου που ζούσαν στην Αμερική είχαν πολύ εξελιγμένες για εκείνη τη εποχή μηχανές.
Έτσι μου τις δίνανε και «έπαιζα» ας πούμε. Είχαν δει την καλλιτεχνική μου έφεση στο οπτικό και στο οπτικοακουστικό.
Μετά απέκτησα μια Olympus OM-2, που μου έκανε δώρο η μάνα μου όταν πήρα το πτυχίο από το Φυσικό.
ΜτΧ: Η στοά με το φωτογραφείο που δουλεύει ο πρωταγωνιστής του «Νοτιά», σε ποιο σημείο της Αθήνας βρίσκεται;
Είναι η γνωστή στοά του Χόλυγουντ, στην πλατεία Κάνιγγος. Είναι λίγο πιο μυθοποιημένη γιατί έχει και κινηματογραφοφιλικές αναφορές.
Είναι σινεφίλ ταινία. Έτσι, έχει να κάνει με την κινηματογραφοφιλία της μεταπολίτευσης που είχαν τότε όλοι οι διανοούμενοι.
Και είναι και μια αυτοαναφορά σε σχέση με τις δικές μου επιλογές. Τη δικιά μου επιθυμία να σπουδάσω κινηματογραφιστής.
Την αναβιώνουμε και κάναμε μια έκθεση φωτογραφίας την οποία επιμελήθηκε η συνεργάτιδα μου, Ιώ Πάσχου, ως σύμβουλός μου στο φωτογραφικό κομμάτι.
Είχε την πολύ καλή ιδέα το κομμάτι των φωτογραφιών στο πλατό να το καλύψουν φοιτητές φωτογραφίας.
Έξι νέα παιδιά, φοιτητές της φωτογραφίας πήραν ένα βάπτισμα επαγγελματικό, σε πάρα πολύ επαγγελματικές και σκληρές συνθήκες.
ΜτΧ: Παρατηρείτε σήμερα ότι, πολλές στοές της Αθήνας, είναι παρατημένες και τα πιο πολλά μαγαζιά κλειστά;
Δυστυχώς το παρατηρώ και εκτιμώ ότι πάρα πολλές στοές από αυτές είναι αρχιτεκτονικά μνημεία.
Και θα ήθελα να σχολιάσω θετικά την παρουσία του ιδρύματος Ωνάση, που στηρίζει την αναβίωση κάποιων μνημειακών χώρων.
Θα ήθελα πάρα πολύ να κινητοποιηθούν νέοι κινηματογραφιστές και να δουν μήπως αυτή η στοά, αποκτήσει ξανά την δραστηριότητα και τον οργασμό, που είχε τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60.
ΜτΧ: Στην ταινία σας λέει ο φωτογράφος στο πελάτη ότι, οι πατάτες είναι σαν ντομάτες, επειδή τα υγρά για την εμφάνιση είναι ρώσικα. Τα χημικά τότε ήταν ρώσικα;
Όχι αυτό είναι καλαμπούρι δικό μου. Αλλά το ότι τη μεταπολίτευση άρχισε να γίνεται ένας βομβαρδισμός από ρώσικα προϊόντα σε διάφορους τομείς, είναι γεγονός.
Και μάλιστα οι εισαγωγείς του τότε ήταν και μέλη του ΚΚΕ.
Πολλές φορές γινόταν μια σύγκριση αν θέλετε μεταξύ συντηρητικών κύκλων τότε που λέγανε τα αμερικάνικα είναι τα καλύτερα και τα ρώσικα πρόχειρα και φθηνιάρικα.
ΜτΧ: Ποια είναι η πιο δύσκολη σκηνή στη ταινία;
Η πιο δύσκολη σκηνή στη ταινία υπήρξε μια σκηνή του νεκροταφείου στο τέλος της ταινίας.
Ήθελα να υπάρχει ένας συγκεκριμένος καιρός, που οι συνθήκες των γυρισμάτων σε σχέση με το πρόγραμμα των ηθοποιών, δεν μας επέτρεψε να τον έχουμε.
Δηλαδή κυνηγούσα νοτιά, κυνηγούσα μουντάδα. Τελικά το φτιάξαμε τεχνικά στον υπολογιστή.
Είναι με ειδικό εφέ όλο αυτό που έχει το νεκροταφείο.
Τραβήξαμε ένα νεκροταφείο με συννεφιά και στήσαμε όλο το υπόλοιπο στο post production.
ΜτΧ: Δηλαδή χρησιμοποιήσατε τις γνώσεις και την εμπειρία που έχετε στα εφέ;
Είχαμε αρκετά εφέ στη ταινία, υπάρχουν 260 πλάνα με εφέ που μας πήραν μήνες.
Πιο πολλά από τα μισά δε φαίνονται. Δεν καταλαβαίνεις ότι είναι εφέ.
Όλα τα πλάνα τα οποία βλέπουν μέσα από το μαγαζί, εδώ τη στοά Χόλιγουντ είναι επεξεργασμένα.
Όταν βλέπουμε την Ακαδημίας, είναι η Ακαδημίας του ’70 και περνάει τρόλεϊ και λεωφορείο του ‘70. Αυτά είναι με εφέ.
ΜτΧ: Στη ταινία φαίνεται επίσης και η στρογγυλή πλατεία Ομονοίας του ’70. Σήμερα πως σας φαίνεται;
Άθλια. Είναι δυστυχώς μια κακογερασμένη πόρνη, την οποία την έχουν βιάσει οι δήμαρχοι και οι πολεοδόμοι.
Ήταν μια υπέροχη πλατεία. Ήταν ένα αρχιτεκτονικό ποίημα, είχες μια ευφορία να κυκλοφορείς, αυτό το σιντριβάνι που πεταγόταν πάνω, οι πινακίδες οι φωτεινές.
Τώρα είναι άθλια εντελώς.
ΜτΧ: Από τις πιο σατυρικές στιγμές του έργου, είναι η ψηφοφορία των φοιτητών κινηματογραφιστών, για τον αν θα χρησιμοποιήσουν ευρυγώνιο φακό ή τηλεφακό.
Είναι ένα αληθινό γεγονός αυτό; Έτσι γινόταν στα πανεπιστήμια;
Όχι στην κυριολεξία, γινόντουσαν όμως ακριβώς αντίστοιχα πράγματα. Δηλαδή, έκαναν ψηφοφορίες για αδύνατα πράγματα.
Για παράδειγμα, λέγαμε ότι κάνουμε μια κατάληψη αυτού του κτηρίου και θα φύγουμε, μόνο αν φύγουν τα ξένα στρατεύματα από την Κύπρο ή αν βγει η Ελλάδα από το Νάτο!
Αυτό κράταγε τρεις μέρες και μετά βρίσκαμε μια πρόφαση να το αναιρέσουμε. Γινόντουσαν πάρα πολλά τέτοια.
Για κινηματογραφικό φακό δεν θυμάμαι να έχει γίνει, αλλά τέτοιες παράλογες αποφάσεις έχουμε πάρει πάρα πολλές.
ΜτΧ: Οι σκηνές με τις φοιτητικές δράσεις στο Πανεπιστήμιο;
Είναι μια πραγματική αναπαράσταση εκείνης της εποχής.
Στο θεατρικό τμήμα του πανεπιστημίου, όταν κάναμε παραστάσεις ή ετοιμάζαμε κινηματογραφικές ταινίες, ήταν όλη η ομάδα σε οργασμό.
Βλέπαμε τα σχέδια του σκηνογράφου, της ενδυματολόγου και στέλναμε γράμματα στους πρυτάνεις να μας δώσουν χρήματα.
ΜτΧ: Εσείς είχατε εμπλακεί με τον συνδικαλισμό στο Πανεπιστήμιο;
Σε καλλιτεχνικό επίπεδο είχα εμπλακεί. Εγώ ήμουν επιρροή όλων των κομμάτων. Δηλαδή ήμουν ας πούμε φιλορηγάς.
Μετά από χρόνια έρχονταν διάφοροι και μου έλεγαν, «ξέρεις ήσουν η επιρροή μου».
Επίσης διάφορες όμορφες κοπέλες εκείνη την εποχή που ήταν κνίτισσες, ήρθαν και μου είπαν «ξέρεις ήσουν η επιρροή μου και δεν τα κατάφερα».
Όλοι οι φίλοι μου ήταν Ρηγάδες. Και εγώ ήμουν πολύ προσκείμενος στο Ρήγα, αλλά δεν συνδικαλίστηκα ποτέ.
ΜτΧ: Το σπίτι του πρωταγωνιστή είναι το κλασσικό σπίτι της δεκαετίας του ’70.
Το σεμεδάκι πάνω στην τηλεόραση, το κλασσικό σερβάν, οι καρέκλες, τα πάντα. Είναι πραγματικό σπίτι ή το στήσατε εσείς;
Έχεις χτυπήσει διάνα. Είναι το πατρικό μου σπίτι. Εδώ πέρασα τα εφηβικά μου χρόνια. Είναι το σπίτι των γονιών μου, έχουν φύγει και οι δύο.
Έχει μείνει έτσι όπως το βλέπετε στην ταινία. Δεν αλλάξαμε τίποτα. Μόνο τα καδράκια φέραμε.
Είναι το σπίτι που μεγάλωσα, στη δεκαετία του 70. Το ραδιόφωνο μόλις ήρθαμε από την Κωνσταντινούπολη το πήραμε.
Όλα αυτά είναι της μάνας μου, μόνο οι φωτογραφίες του Ωνάση δεν υπήρχανε.
ΜτΧ: Η ταβέρνα που τρώνε οι φοιτητές μαζί με τα στελέχη του νεοϊδρυθέντος ΠΑΣΟΚ; Που είναι;
Αυτή είναι μια φοβερή ταβέρνα που υπάρχει στο Χαλάνδρι, έτσι ακριβώς. Είναι κρυμμένη μέσα σε μία πυλωτή και είναι ακριβώς όπως ήταν τη δεκαετία του ΄70.
Δεν έχουμε προσθέσει τίποτα εμείς, εκτός από δύο τρία μικρά πράγματα που είχαν σχέση με τους χορηγούς.
ΜτΧ: Στο Νοτιά δείχνετε και ένα μέλος του ΠΑΣΟΚ της εποχής, τον Ευσταθίου. Ποιος είναι αυτός ο Ευσταθίου; Είναι κάποιο υπαρκτό πρόσωπο;
Όχι όχι. Είναι ένα σύμβολο του Πασόκου της εποχής.
Είναι αν θα μπορούσα να το πω έτσι λίγο χιουμοριστικά, ο μέσος όρος μεταξύ του Λαλιώτη και του Πάγκαλου εκείνης της εποχής. Δεν αναφέρομαι σε κάποιον συγκεκριμένα.
ΜτΧ: Και τι έγινε μετά από χρόνια, ο «Ευσταθίου»;
Ο Ευσταθίου τώρα είναι συνταξιούχος.
Που και που περνάνε από το μπαλκόνι του χαρτοπετσέτες, που γράφουν Αλλαγή.
ΜτΧ: Γιατί δε διαλέξατε κάποιον ηθοποιό από τους λεγόμενους σταρ;
Γιατί δεν με ενδιαφέρει η επιλογή μου να πάω σε σταρ ηθοποιό. Με ενδιαφέρει να βρω ένα καλό ηθοποιό που να μπορεί να κάνει το ρόλο.
Τώρα, ο καλός ηθοποιός θα μπορούσε να είναι και σταρ, θα μπορούσε να είναι και άγνωστος.
Η προτεραιότητα μου δεν είναι να βρω σταρ, είναι να βρω αυτόν που κάνει για τον ρόλο. Κα σαφώς πρέπει να είναι καλός ηθοποιός.
Υπάρχουν πολλές ταινίες του Γούντι Άλεν που βλέπεις καταπληκτικούς ηθοποιούς, τους οποίους δεν τους ξέρεις.
Δεν είναι τόσο γνωστοί, αλλά είναι επίσης καταπληκτικοί ηθοποιοί.
ΜτΧ: Σε μια σκηνή του έργου χρησιμοποιείται τη φράση του Γκοντάρ: «η ηθική της κάμερας εξαρτάται από που τη στήνεις».
Τη χρησιμοποιούσαν οι διανοούμενοι της εποχής, οι σινεφίλ του τότε ΚΚΕ εσωτερικού και του Ρήγα.
Εξαρτάται πως ορίζεις την ηθική σου.
Την ασπάζομαι, όχι με την ηθική που έβαζε ο Γκοντάρ, με μια άλλη ηθική που έχει να κάνει με την προσωπική μου αφηγηματική λογική.
ΜτΧ: Σήμερα η κάμερα έχει ηθική;
Όπως τη χρησιμοποιούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, νομίζω πως όχι.
ΜτΧ: Στην τηλεόραση;
Εκεί δεν είναι θέμα κάμερας. Η κάμερα έχει να κάνει με το λόγο, που συνοδεύει την κάμερα.
Δεν έχει να κάνει με το τι βλέπει η κάμερα.
ΜτΧ: Είστε από τους κορυφαίους σκηνοθέτες της διαφήμισης. Ασχολείστε ακόμα;
Με επιλεγμένους πελάτες, όχι πάρα πολλούς. Άλλωστε η διαφήμιση αυτή τη στιγμή δεν έχει πολύ μεγάλη δραστηριότητα.
Αλλά έχω κάποιους πελάτες που τους αγαπάω και τους σέβομαι . Τους στηρίζω και με στηρίζουν.
ΜτΧ: Σήμερα τα διαφημιστικά σποτ πως σας φαίνονται; Είναι καλύτερα ή χειρότερα σε σχέση με την τελευταία πενταετία;
Είναι πιο μαζεμένα, δε μου αρέσουν τόσο πολύ. Δεν υπάρχει η φαντασία που υπήρχε παλαιότερα.
Διαφημίζονται πολύ λίγα προϊόντα, τα οποία δεν έχουν δυνατότητα να βάλεις σενάρια με φαντασία ή ευρηματικότητα.
Αυτά που κυριαρχούν είναι οι κινητές τηλεφωνίες και προϊόντα κυρίως νεανικά.
Λόγω έλλειψης χρημάτων λοιπόν, δεν έχουν πολύ μεγάλα μπάτζετ. Είναι περισσότερο hard sell διαφημίσεις.
ΜτΧ: Παρατηρείτε ότι στα χρόνια της κρίσης, υπάρχει μια άνθιση του κινηματογράφου ή έχουμε ακόμα πολύ δρόμο, για να γίνουν ωραίες ταινίες σαν τη δική σας;
Υπάρχει άνθιση του κινηματογράφου. Υπάρχει μια ποικιλία, υπάρχει μια πολυμορφία.
Υπάρχουν όλων των ειδών ταινίες. Δηλαδή έχουμε από τον Παπακαλιάτη μέχρι τον Λάνθιμο. Είναι μια τεράστια διαδρομή.
Απόσταση μάλλον, είναι ένα τόξο που καλύπτει τα κοινά. Και το ποσοτικό και το ποιοτικό.
ΜτΧ: Στην τηλεόραση υπάρχει χώρος, για καλές δουλειές όπως αυτές που παρουσιάζετε τα τελευταία χρόνια;
Και ναι και όχι. Αυτή τη στιγμή η τηλεόραση πραγματικά φυτοζωεί και υπάρχει μια φοβερή άνθιση του διαδικτύου.
Τώρα ξαφνικά βγήκε το Netflix με μια απίστευτα χαμηλή τιμή.
Δε μπορώ να καταλάβω, πως θα ανταγωνιστεί η τηλεόραση το Netflix και δη η ελληνική τηλεόραση.
Εντάξει θα μου πεις ακόμα το Netflix δεν έχει ακόμη υπότιτλους.
Αλλά πρέπει να κάνεις κάτι πολύ μοναδικό στην τηλεόραση και το οποίο πρέπει να είναι και πολύ κοστοβόρο.
ΥΓ: Μια σύντομη κριτική για το Νοτιά.
Όταν τελειώνει μια ταινία ξέρεις ήδη αν σου άρεσε ή όχι. Θες όμως να το συζητήσεις και με τους άλλους.
Τη μέρα που είδαμε την ταινία, όταν τελείωσε ο Νοτιάς δεν σηκώθηκε κανείς από το κάθισμα.
Για λίγα λεπτά έβλεπαν όλοι τους τίτλους τέλους και δεν μίλαγαν. Μάλλον έπρεπε να περάσει λίγος χρόνος για τη μετάβαση από το τότε, στο τώρα. Ο πρώτος που έσπασε τη σιωπή ήταν ένας κύριος που κράτησε το παλτό της καλής του, ώστε να το φορέσει και της είπε τρυφερά:
-μας ταξίδεψε…
– ε ναι! του απάντησε γλυκά. Πιάστηκαν αγκαζέ και ανηφόρισαν προς την έξοδο.
Πως γράφτηκε ο Νοτιάς
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’60, στην οδό Σωκράτους 61, σχεδόν δίπλα στην Ομόνοια, υπήρχε για πολλά χρόνια το φωτογραφείο της οικογένειας Μπουλμέτη.
Εκεί ο νεαρός Τάσος πήγαινε συχνά για να βοηθήσει τον πατέρα του και να μάθει την τέχνη της φωτογραφίας.
Από τα χέρια του περνούσαν συνεχώς φιλμ, αρνητικά και φακοί, αναπτύσσοντας συνεχώς την καλλιτεχνική του τάση.
Μετά από τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο UCLA του Λος Αντζελες, επέστρεψε στην Ελλάδα ως σκηνοθέτης και παραγωγός.
Αφού δούλεψε σε πολλές εκπομπές, το 1990 σκηνοθέτησε την ταινία «Βιοτεχνία Ονείρων, η οποία απέσπασε συνολικά 8 βραβεία στην Ελλάδα και το Χρυσό βραβείο ταινιών του Φανταστικού Κινηματογράφου στο Φεστιβάλ του Χιούστον. Η μεγάλη επιτυχία όμως, ήρθε το 2003 με την «Πολίτικη κουζίνα», που αποτέλεσε ταινία σταθμό για το σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, κόβοντας περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια εισιτήρια.
Από τις αρχές του 2016, στους κινηματογράφους προβάλλεται ο «Νοτιάς».
Η νέα ταινία του Τάσου Μπουλμέτη, που αποτελεί ένα νοσταλγικό ταξίδι στην Αθήνα του ΄60 και του ΄70.
Aφηγείται μια συγκινητική ιστορία ενηλικίωσης μέσα από τη ματιά του Σταύρου.
Ένας νέος που του αρέσει να ανατρέπει μύθους και ιστορίες που διδάσκονται στα σχολεία.
Γι αυτό βάζει το Μινώταυρο να τρώει τον Θησέα, τις Σουλιώτισσες να πηδούν από το Ζάλογγο και οι φούστες τους να γίνονται αλεξίπτωτα.
Όταν όμως, ο νέος έρθει αντιμέτωπος με τη ζωή, θα κάνει τις ιστορίες του εικόνες και θα ανακαλύψει τον εαυτό του.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για άλλη μια βιωματική ταινία του σκηνοθέτη και το σενάριο «γράφτηκε» σταδιακά όπως ζούσε. Μέσα στο φωτογραφείο που δούλεψε μικρός, την περίοδο που σπούδαζε και όταν ταξίδευε στον κόσμο.
Η «Μηχανή του Χρόνου» συνάντησε τον σκηνοθέτη Τάσο Μπουλμέτη στη Στοά Χόλιγουντ, όπου εξελίσσεται μεγάλο μέρος της ταινίας.
