Στο χωριό του Κορμακίτη της Κερύνειας, οι Μαρωνίτες κάτοικοι, δημιούργησαν το αμάλγαμα μιας δικής τους γλώσσας.
Περήφανοι για τη διατήρηση των «κορματζιθκιανών», όπως επικράτησε η ονομασία τους, πρόκειται για ένα γλωσσολογικό χρυσωρυχείο, το οποίο σήμερα απειλείται με εξαφάνιση.
Κι αυτό γιατί μιλιέται μόνο από τους εγκλωβισμένους Μαρωνίτες του Κορμακίτη και είναι κατανοητή από άλλα 1000 άτομα.
Ωστόσο, η γλώσσα «Sanna», ενδέχεται να εξαφανιστεί με την επόμενη γενεά, καθώς οι ομιλητές της είναι άνω των 30 ετών και οι Μαρωνίτες της τελευταίας γενιάς δεν τη διδάσκονται όσο θα έπρεπε.
Τα «αράπικα» του Κορμακίτη, Sanna
Οι πρώτοι Μαρωνίτες σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, ήλθαν στην Κύπρο γύρω στον 8ο αιώνα και η κοινότητα δημιουργήθηκε από τέσσερα μεταναστευτικά κύματα από Συρία και Λίβανο, λόγω των Αραβικών επιδρομών.
Η Καρπάσια μαζί με τον Κορμακίτη, τον Ασώματο Κερύνειας και την Αγία Μαρίνα Σκυλλούρας, αποτελούν τα τέσσερα μαρωνίτικα χωριά. Ωστόσο, τα κυπρωμαρωνίτικα «αράπικα» διατηρήθηκαν σε Κορμακίτη και Αγία Μαρίνα. Αφενός γιατί το πρώτο χωριό ήταν απομονωμένο και αποτελούσε μια στενά συνδεδεμένη αγροτική κοινωνία και αφετέρου γιατί η Αγία Μαρίνα είχε επαφές με Λιβανέζους Μοναχούς του Προφήτη Ηλία.
Τα «αράπικα» όμως διατηρήθηκαν μόνο στον Κορμακίτη, ονομάστηκαν Sanna που σημαίνει «η γλώσσα μας».
Xku fi sanna fi l-ulatna
Αν η πιο πάνω πρόταση δεν βγάζει κανένα νόημα αυτό είναι γιατί η Sanna είναι μία ιδιαίτερη γλώσσα που αποτελεί ένα αμάλγαμα έξι διαφορετικών γλωσσών.
Η πρόταση που σημαίνει «μιλάτε στη γλώσσα μας στα παιδιά μας», αποτελεί ένα δείγμα της υπό εξαφάνισης μαρωνίτικης γλώσσας.
Φανερά επηρεασμένη από τα ελληνικά και τα αραβικά, διατηρεί στοιχεία από γαλλικά, συριακά, ιταλικά και τούρκικα. Έχει 5 φωνήεντα, 18 σύμφωνα και 5 διφθόγγους. Διαθέτει μόνο αρσενικά και θηλυκά, ενώ έχει πέντε χρόνους (ενεστώτας, παρατατικός, αόριστος, μέλλοντας και υποθετικός παρατατικός), δύο εγκλίσεις (οριστική, προστακτική), τέσσερις πτώσεις (ονομαστική, γενική, αιτιατική, κλητική), δύο φωνές (ενεργητική, παθητική), ξεχωριστούς τύπους για το δεύτερο και τρίτο πρόσωπο ενικού και κοινό τύπο για το τρίτο πρόσωπο πληθυντικού.
Μερικά άλλα δείγματα βρήκαμε στη σελίδα glossesweb.com
Ismi o Kumetto! Ayşo ismak l-id?
Το όνομά μου είναι Κουμέττο. Πώς σε λένε;
Ismi l–ana o Pavlo! Ayşo ismik l–idi?
Το όνομά μου είναι Παύλος. Πώς σε λένε; (ερώτηση σε γυναίκα)
Xmenye u tisca aşka pisawnna?
Πόσο κάνουν 8 και 9 ;
Aş xar kan imps? Imps kan Yamuxmis!
Τί μέρα ήταν χθες; Χθες ήταν Πέμπτη
–Aş xar tte kun pukra? Pukra tte kun Yamussift!
Τι μέρα είναι αύριο; Αύριο είναι Σάββατο
Yamuxxat marrux fi li knise!
Την Κυριακή πηγαίνουμε στην εκκλησία!
Kilt xops ma zaytun, xaytċ casel u şraft xlip tel pakra!
Έφαγα ψωμί με ελιές, λίγο μέλι και ήπια λίγο γάλα αγελαδινό!
Σήμερα η γραφή δεν είναι αραβική και επιχειρείται η διατήρησή της μέσω του λατινικού τρόπου γραφής. Ταυτόχρονα, κάποιοι δάσκαλοι διδάσκουν εθελοντικά μία φορά τη βδομάδα τα παιδιά της μαρωνίτικης κοινότητας ούτως ώστε να γίνει μία προσπάθεια διατήρησής της.
Το 2002 η γλώσσα ψηφίστηκε ως σοβαρά απειλούμενη γλώσσα, ενώ η UNESCO την κατατάσσει στο Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Γλωσσών.
Το 2008 το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού συγκρότησε ειδική επιτροπή για την προστασία της.
Οι Μαρωνίτες δημιούργησαν δύο ομάδες την Kermia Ztite (Νέα Κέρμια) και την Hki Fi Sanna (Μιλάτε τη γλώσσα μας), οι οποίες προσπαθούν να δραστηριοποιηθούν γύρω από το ζήτημα της διάσωσής της.
Με πληροφορίες από: Αλέξανδρος-Μιχαήλ Χατζηλύρας, Οι Μαρωνίτες της Κύπρου
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Τι σημαίνουν οι λέξεις «κορατζιάζω», «γαλουλίζω», «σφοτζελλώ»; Το χωριό της Ρόδου με την αρχαία διάλεκτο που καταλαβαίνουν οι κάτοικοι της Πάφου
