Το 1567, η διοίκηση των Βενετών στο νησί αποφάσισε τη νέα οχύρωση της Λευκωσίας. Είχε προηγηθεί η δημιουργία τειχών από τους Φράγκους, ωστόσο ανάμεσα στο 1489 και 1565 οι Ενετοί τα γκρέμισαν αφού ανακάλυψαν το μπαρούτι, κάτι που σήμαινε πως οι πόλεις έπρεπε να αμύνονται με κανόνια αλλά και να προφυλάσσονται από αυτά.
Η Οθωμανική απειλή
Στα μέσα του 16ου αιώνα, η οθωμανική επέκταση γινόταν πιο ορατή και πιο απειλητική από ποτέ.
Έχοντας ήδη θέσει υπό τον έλεγχό τους τα νησιά του Αιγαίου και τα Βαλκάνια, οι Τούρκοι άρχισαν να επεκτείνονται από Σερβία έως τα σύνορα της Αυστρίας.
Το 1567, ο Σελίμ Β’ ανέβηκε στον θρόνο.
Τότε οι βενετικές αρχές της Λευκωσίας κατάλαβαν πως η νέα οχύρωση του νησιού ήταν πέρα για πέρα επιτακτική, καθώς η πρωτεύουσα αποτελούσε το διοικητικό κέντρο και την έδρα του τοποτηρητή.
Τα νέα τείχη
Την ίδια περίοδο φτάνει στο νησί ο Τζούλιο Σαβορνιάνο.
Γνωστός μηχανικός και αρχιτέκτονας με το που πάτησε το πόδι του στο νησί «βρέθηκε να σχεδιάζει την οχύρωση της πόλης», αναφέρει ο D. B. Lorrini το 1597 στα χρονικά του.
Το σχέδιο που είχε να προτείνει για την οχύρωση της πόλης ήταν κάτι εντελώς νέο, που δεν είχε εφαρμόσει προηγουμένως.
Όντως ο Τζούλιο Σαβορνιάνο έπιασε δουλειά με την οικονομική ενίσχυση των Βενετών ευγενών καθώς και την εργασία κυπρίων χωρικών που άντεχαν στη ζέστη της Κύπρου.
Δημιούργησε την οχύρωση σε σχήμα άστρου με έντεκα προμαχώνες.
Έτσι πίστευε ότι τα τείχη επιτρέπουν καλύτερη χρήση της νέας γενιάς πυροβόλων όπλων της εποχής και καλύτερη άμυνα από τους υπερασπιστές της πόλης.
Τα τείχη έχουν τρεις πύλες, της Πάφου, της Κερύνειας και την πύλη της Αμμοχώστου που ήταν και η πιο μεγάλη από τις τρεις και που ονομάστηκε πόρτα Τζούλια προς τιμή του αρχιτέκτονα.
Το οχυρωματικό έργο ολοκληρώθηκε το 1570, ο Σαβορνιάνο όμως πρότεινε το «ντύσιμό του» με πέτρα μόνο σε καιρό ειρήνης. Η τουρκική πολιορκία όμως, δεν επέτρεψε την ολοκλήρωση του έργου. Τέσσερις μήνες μετά η Λευκωσία είχε πέσει.
Η δίδυμη πόλη Πάλμα Νόβα
Στη Βόρεια Ιταλία οι κάτοικοι της Γαληνοτάτης αντιμετώπιζαν τις τουρκικές επιθέσεις τη μία μετά την άλλη.
Ήδη από το 1470 έως το 1499 η περιοχή Φριούλι, που βρισκόταν υπό τη Βενετική κυριαρχία είχε αντιμετωπίσει εφτά τουρκικές επιθέσεις.
Το 1500, ζητείται από τον Leonardo Da Vinci να μελετήσει το οχυρό της Gradisca για να ξεκινήσει η οχύρωση άλλων πόλεων.
Έντεκα χρόνια μετά, το οχυρό έπεσε στα χέρια των αυστριακών δυνάμεων.
Πλέον, η Γαληνοτάτη κινδυνεύει τόσο από τους Τούρκους όσο κι από τους Αψβούργους.
Για αυτό η διοίκηση αποφασίζει να αναγείρει μία νέα πόλη-οχυρό, στην περιοχή Πάλμα που αποτελεί στρατηγικό σημείο.
Το νέο οχυρό που θα χτιστεί ονομάζεται Πάλμα Νόβα που σημαίνει Νέα Νίκη. Πάλμα για να θυμίζει τη νίκη των Βενετών στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου ενάντια στους Οθωμανούς το 1571.
Το νέο έργο ανατίθεται στον αρχιτέκτονα της Λευκωσίας, Τζούλιο Σαβορνιάνο.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί αντιτίθενται και το έργο αποσπά πολλές αρνητικές κρητικές, αφού η οχύρωση της Λευκωσίας δεν στάθηκε δυνατή να αποτρέψει την τουρκική πολιορκία.
Στις 16 Οκτωβρίου του 1593, οι Τζούλιο Σαβορνιάνο, Μπονέτο Λορίνι, Σκάμοζι κι άλλοι δύο καταθέτουν γραπτώς το “Terminazione”, δηλαδή τη θέση και την τελική σχεδίαση ενός οχυρωματικού έργου που σκοπό είχε την αποτροπή της Οθωμανικής προέλασης.
Το οχυρωματικό έργο ολοκληρώθηκε την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα.
Η Πάλμα Νόβα, έχει πολλά στοιχεία που θυμίζουν τη Λευκωσία.
Οι μόνες διαφορές μεταξύ των δύο πόλεων, είναι πως η Πάλμα έχει 9 αντί 11 προμαχώνες, ενώ ο πολεοδομικός της ιστός αναπτύσσεται γύρω από μία κεντρική πλατεία την οποία καταλήγουν όλοι οι ακτινωτοί δρόμοι της πόλης.
Λευκωσία, Πάλμα Νόβα, Χάνδακας: κοινή καταγωγή
Ο Τζούλιο Σαβορνιάνο, είχε προσπαθήσει να ολοκληρώσει το οχυρωματικό έργο που εφάρμοσε σε Λευκωσία και Πάλμα Νόβα, και στον Χάνδακα της Κρήτης.
Το προμαχωνικό σύστημα εφαρμόστηκε από τον Βενετό αρχιτέκτονα για πρώτη φορά στην κρητική περιοχή, για να εξυπηρετηθεί καλύτερα η χρήση κανονιών.
Αστεροειδείς πόλεις σε όλο τον κόσμο
Τα τείχη του Σαβορνιάνο σε Λευκωσία και Πάλμα Νόβα, θεωρούνται το αποκορύφωμα της αναγεννησιακής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.
Τα έργα του ενθουσίασαν και επηρέασαν τους Ευρωπαίους και όχι μόνο, αφού πόλεις κτισμένες στο ίδιο σχέδιο συναντούνται σε ολόκληρον τον κόσμο από τον Καναδά έως την Ιαπωνία.
Hakodate
Στο βόρειο τμήμα της Ιαπωνίας η Hakodate ανεγέρθηκε το 1864 και αποτελεί σημαντικό λιμάνι και τουριστικό προορισμό. Την κατασκευή της ανέλαβε ο Ιάπωνας Ayasaburo Takeda.
Halifax
Κατά την περίοδο της αγγλικής αποικιοκρατίας, οι Άγγλοι ανήγειραν τείχη χρησιμοποιώντας την οχυρωματική αρχιτεκτονική του Σαβορνιάνο, προκειμένου να προστατευθούν από τις επιθέσεις των ιθαγενών. Η οχύρωση ολοκληρώθηκε το 1856.
Hamina
Στο νοτιοανατολικό τμήμα της Φινλανδίας, η πόλη Hamina κτίστηκε σε σχήμα αστεριού το 1722, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις επιδρομές.
Άλλες αστεροειδείς πόλεις βρίσκονται στο Naarden και Hellevoetsluis της Ολλανδίας, στο Hue του Βιετνάμ, την Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας και την Usuda της Ιαπωνίας.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Οι ανασκαφές στα τείχη της Λευκωσίας και δη στην Πύλη Πάφου, αποκάλυψαν το «μυστικό» των Ενετών και επιβεβαίωσαν τις ιστορικές αναφορές για τον Πεδιαίο ποταμό. Σημαντική ανακάλυψη και για τους Οθωμανούς – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ …
