Το 1946 ο σουρεαλιστής ζωγράφος Σαλβαδόρ Νταλί συνεργάστηκε με τον Ουόλτ Ντίσνεϋ για μία ταινία κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους. Το φιλμ με διάρκεια 6 λεπτών και 30 δευτερολέπτων έμεινε ανολοκλήρωτο και για πολλά χρόνια το έργο παρέμεινε μυστικό.
Το 1999, πάνω από μισό αιώνα αργότερα, ο ανιψιός του Ντίσνεϊ, Ρόι βρήκε κατά λάθος την ταινία και την ολοκλήρωσε, όσο εργαζόταν πάνω στο αριστουργηματικό «Fantasia 2000».
Το «Πεπρωμένο» και ο ανεκπλήρωτος έρωτας
Το μικρού μήκους φιλμ ονομάστηκε «Destino», δηλαδή «πεπρωμένο» και αναφερόταν στον τραγικό και ανεκπλήρωτο έρωτα του θεού «Chronos», την προσωποποίηση του χρόνου, ο οποίος ερωτεύεται τη θνητή όμορφη κοπέλα, Ντάλια. Αδυνατεί όμως να καταλάβει την ανάγκη που έχει η κοπέλα να την ερωτευτεί. Η ίδια ελπίζει μέχρι τέλους πως θα καταφέρει να τον κερδίσει, αλλά τελικά δεν τα καταφέρνει.
Το έργο δεν είχε διαλόγους μόνο τη μουσική του μεξικανού συνθέτη Αρμάντο Ροντρίγκες και τη μελαγχολική χροιά της Ντόρα Λους.
Η Ντάλια βλέπει και ταυτόχρονα υφίσταται σουρεαλιστικούς σχεδιασμούς στο σχεδόν ποιητικό «Destino», όπου η αγάπη μοιάζει να χάνεται και να ανακαλύπτεται από την αρχή. Η γυναίκα αντικρίζει το πρόσωπο του αγαπημένου της να λιώνει, ντύνεται με ένα φόρεμα από τη σκιά ενός κουδουνιού και στην συνέχεια γίνεται πικραλίδα, μυρμήγκια κρέμονται από ένα χέρι που στη συνέχεια μεταμορφώνονται σε Γάλλους και κάνουν ποδήλατο.
Η ταυτότητα του σουρεαλιστή δημιουργού είναι ορατή παντού. Χελώνες με πρόσωπα στην πλάτη τους συγκρούονται και σχηματίζουν μια μπαλαρίνα. Δεν λείπουν τα ρολόγια που λιώνουν, οι κλεψύδρες και τα αγαπημένα μάτια του Νταλί. Όλα μαζί δημιουργούν ένα σουρεαλιστικό τοπίο βγαλμένο από τα πιο παρανοϊκά όνειρα του ζωγράφου!
Για την πλοκή της, ο Σαλβαδόρ Νταλί δήλωσε πως είναι «μια μαγική απεικόνιση του προβλήματος της ζωής μέσα στο λαβύρινθο του χρόνου», ενώ ο Ουόλτ Ντίσνεϊ ανέφερε ότι ήταν «μια απλή ιστορία για μια νεαρή κοπέλα που αναζητά την αληθινή αγάπη.»
Η συνάντηση των δύο προσωπικοτήτων και το «στοπ» στην παραγωγή της ταινίας
Οι δύο από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του 20υ αιώνα συναντήθηκαν για πρώτη φορά το 1944.
Αν και δεν υπάρχουν φωτογραφικά ντοκουμέντα από την πρώτη τους συνάντηση, η ιστορία διαδόθηκε από στόμα σε στόμα.
Ο Νταλί είχε ήδη ολοκληρώσει μια δουλειά για το Χόλιγουντ. Εργαζόταν πάνω στην ταινία του Άλφρεντ Χίτσκοκ «Νύχτα Αγωνίας».
Κατά τη διάρκεια ενός δείπνου στην έπαυλη του Τζαν Γουόρνερ, ενός από τους ιδρυτές της εταιρείας – κολοσσού «Warner Bros», ο Ντίσνεϊ με τον Νταλί συμφώνησαν να συνεργαστούν για μία μικρού μήκους ταινία.
«Πολλοί παρευρισκόμενοι παραξενεύτηκαν με τη συνεργασία των δύο ανδρών. Αλλά ήταν τόσο διαφορετικοί και τόσο ίδιοι παράλληλα», ανέφερε ο Ντέιβιντ Μπόσερτ, συγγραφέας του βιβλίου «Dali and Disney: Destino: The Story, Artwork, and Friendship Behind the Legendary Film», που εκδόθηκε το 2015. Πρόσθεσε ότι «ο Νταλί στην πραγματικότητα ήταν μεγάλος θαυμαστής του Ντίσνεϊ. Για κάποιο διάστημα θεωρούσε ότι ο Ντίσνεϊ ήταν ο καλύτερος αμερικανός σουρεαλιστής».
Ο ισπανός ζωγράφος ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1946 και για τους επόμενους 4 μήνες δούλευε ασταμάτητα στο στούντιο της «Ντίσνεϋ» μαζί με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της εταιρίας, Τζον Χεντς. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα δημιούργησε 22 πίνακες και περισσότερα από 136 σχεδιάσματα και ζωγραφιές, θέλοντας να αποδώσει όσο καλύτερα γινόταν την ιδέα που είχε στο μυαλό του.
Ωστόσο, το έργο έμεινε ανολοκλήρωτο.
Η καταστροφή της αμερικανικής οικονομίας μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν καθοριστικός παράγοντας για την παύση της παραγωγής.
Ο Ντίσνεϊ επιπλέον δεν μπορούσε να πληρώσει το συμβόλαιο του Νταλί από τη στιγμή που η εταιρεία χρωστούσε 4,3 εκατομμύρια δολάρια στην Τράπεζα της Αμερικής.
Κυκλοφόρησαν όμως και φήμες ότι ο εγωισμός και των δύο αντρών ήταν αυτός που έληξε τη μεταξύ τους συνεργασία. Αποκορύφωμα ήταν η ιδέα του Νταλί να τοποθετήσει κάπου μέσα στην ταινία το άγαλμα του Δία, απ’ όπου κάποια στιγμή θα αποκολλάται ένα ηλιακό ρολόι. Η ιδέα αυτή θα έπαιρνε και πολύ χρόνο και πολλά χρήματα.
«Κανείς από τους δύο δεν ήταν ευχαριστημένος με την εξέλιξη του έργου», έγραψαν οι Φρανκ Τόμας και Όλι Τζόνσον στο βιβλίο τους «Disney Animation: The Illusion of Life».
Οι φήμες περί εχθρότητας όμως σταμάτησαν όταν ο Ντίσνεϊ έστειλε επιστολή σε έναν από τους υπεύθυνους της βιογραφίας του ότι » θεωρώ τον Νταλί φίλο μου, έναν έξοχο τύπο κι έναν άνθρωπο που ευχαριστήθηκα πραγματικά που συνεργάστηκα μαζί του. Σίγουρα δεν ήταν λάθος του Νταλί που το έργο πάνω στο οποίο δουλεύαμε δεν ολοκληρώθηκε. Ήταν η αλλαγή της πολιτικής της εταιρείας σχετικά με το σχέδιο διανομής».
Η παρανοϊκό – κριτική μέθοδος του ζωγράφου και η προβολή της ταινίας μισό αιώνα αργότερα
Ήδη από το 1926, η λειτουργία των εσωτερικών μηχανισμών των παρανοϊκών ατόμων είχε κεντρίσει αρκετά το ενδιαφέρον του ισπανού ζωγράφου. Ο Νταλί είχε μεγάλη περιέργεια να μάθει πώς οι παρανοϊκοί αντιμετωπίζουν την αντικειμενική πραγματικότητα μέσα από το πρίσμα της δικής τους υποκειμενικής πραγματικότητας.
Έχοντας επηρεαστεί αρκετά από το συγγραφικό έργο του «Πατέρα της Ψυχανάλυσης», Σίγκμουντ Φρόυντ για τους συνειρμούς και τη σημαντικότητα των ονείρων και του ασυνειδήτου, ο Σαλβαδόρ Νταλί ανακάλυψε μια καινούρια καλλιτεχνική τεχνική, γνωστή ως «παρανοϊκό-κριτική μέθοδος».
Βασικό στοιχείο στη μέθοδο αυτή είχαν οι διπλές εικόνες και το κρυμμένο τους νόημα, που αποτυπώνονταν ευκολότερα στο ασυνείδητο. Δεν αντιμετώπιζε μεμονωμένα τα σουρεαλιστικά φαινόμενα και τις σουρεαλιστικές εικόνες, αλλά τη σχέση μεταξύ τν εικόνων που σχημάτιζαν ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα με εντελώς διαφορετικό νόημα.
Για τον λόγο αυτό, πολλά χρόνια αργότερα, όταν η 6λεπτη ταινία ολοκληρώθηκε, αρκετοί κατηγόρησαν την Ντίσνεϊ ότι χρησιμοποίησε κρυφές εικόνες μέσα από έργα της, ώστε να περάσει στα παιδιά υποσυνείδητα μηνύματα. Ωστόσο, το «Destino» ήταν μια καθαρά ενήλικη ταινία.
Το ανολοκλήρωτο έργο των Νταλί και Ντίσνεϊ ολοκληρώθηκε τελικά το 1999. Το 2003 δέχθηκε διθυραμβικές κριτικές και προτάθηκε για Όσκαρ Καλύτερης Μικρού Μήκους Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων».
Διαβάστε στη «ΜτΧ»: Τα γλειφιτζούρια του Νταλί. Ο σουρεαλιστής ζωγράφος σχεδίασε το λογότυπο των «Chupa Chups», όταν ο ιδρυτής της εταιρείας φοβήθηκε ότι η επιχείρησή του θα παρακμάσει…
