«Εφιάλτης» ονομάζεται ο διασημότερος πίνακας του βρετανού ζωγράφου Γιόχαν Χάινριχ Φίσλι. Απεικονίζεται ένας δαίμονας να κάθεται πάνω σε μια κοιμισμένη γυναίκα η οποία έχει τα χέρια στο κεφάλι της.
Πρόκειται για τον μεσαιωνικό δαίμονα «Incubus», ένα θέμα που ο ζωγράφος έχει επαναλάβει σε πολλά του έργα.
Πίσω τους διακρίνεται ένα κεφάλι αλόγου, που σύμφωνα με τη λαϊκή πεποίθηση ήταν κακός οιωνός.
Ο πίνακας συμβολίζει τον εφιαλτικό ύπνο ενώ έχει έντονα ερωτικά στοιχεία. Πρόκειται για ένα γοητευτικό πίνακα, ο οποίος εκτέθηκε πρώτη φορά το 1872 και προκάλεσε την αντίδραση των κριτικών, με αποτέλεσμα να γίνει αμέσως διάσημος.
Αν και η γυναίκα κοιμάται, μοιάζει νεκρή. Φοράει λαμπερά ρούχα σε αντίθεση με το σκοτεινό περιβάλλον που την περιβάλλει.
Βελούδινες κόκκινες κουρτίνες μέσα από τις οποίες ξεπροβάλλει το κεφάλι αλόγου με λαμπερά μάτια.
Στα πόδια της υπάρχει ένα τραπεζάκι με έναν καθρέπτη, ένα φιαλίδιο και ένα βιβλίο.
Το άλογο και ο δαίμονας συναντούνται στους γερμανικούς μύθους, σύμφωνα με τους οποίους αυτά τα πλάσματα κυρίευαν τους ανθρώπους που κοιμούνται μόνοι.
Ο πίνακας ονομάστηκε «nightmare», με το δεύτερο συνθετικό να προέρχεται από τη σκανδιναβική λέξη «mara»,
που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το πνεύμα που βασάνιζε τους ανθρώπους, τους προκαλούσε δύσπνοια και βάρος στο στήθος.
Ο Φίσλι πούλησε τον πίνακα πάμφθηνα, όμως όταν άρχισε να εκτίθεται απέφερε τεράστια κέρδη, καθώς πλήθος κόσμου ήθελαν να τον θαυμάσουν από κοντά. Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, η κοιμισμένη γυναίκα ήταν η ερωμένη του ζωγράφου, Anna Landholdt, ανιψιά ενός φίλου του, την οποία είχε γνωρίσει ενώ ταξίδευε από τη Ρώμη στο Λονδίνο.
Ο Φίσλι ήταν ερωτευμένος μαζί της όμως ο πατέρας της δεν ενέκρινε τον γάμο τους και τελικά η κοπέλα παντρεύτηκε έναν οικογενειακό φίλο. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι «ο Φίσλι είναι ο δαίμονας που την έχει επισκεφθεί στον ύπνο της».
Η πίνακας απέκτησε τεράστια φήμη και ο Φίσλι δημιούργησε ακόμη τρία έργα με παρόμοιο θέμα. Μάλιστα, ενέπνευσε και τη Μαρία Σέλεϊ, η οποία έχει συμπεριλάβει μια σκηνή στο έργο Φράνκεστάιν που μοιάζει με το θέμα του πίνακα. Σύμφωνα με το μυθιστόρημα, η γυναίκα του Βίκτωρα δολοφονείται από το τέρας την ημέρα του γάμου τους. «Ήταν άψυχη, πεσμένη στο κρεβάτι, το κεφάλι της κρεμόταν κάτω, και τα ωχρά και στρεβλωμένα χαρακτηριστικά της ήταν καλυμμένα από τα μαλλιά της» περιέγραφε η Σέλεϊ.
Διαβάστε επίσης:
