Ο παθολόγος ομιλίας Ουέντελ Τζόνσον και η ομάδα του διεξήγαγαν το 1939 στο πανεπιστήμιο της Αϊόβας ένα πείραμα για να βρουν τα πραγματικά αίτια του τραυλισμού. «Πειραματόζωα» ήταν 22 ορφανά παιδιά, τα μισά από τα οποία εμφάνιζαν πρόβλημα στην ομιλία τους.
Τα αποτελέσματα ήταν μάλλον απογοητευτικά, ωστόσο το πείραμα έμεινε στην ιστορία ως το «Τερατώδες Πείραμα», καθώς πυροδότησε προβλήματα ομιλίας σε παιδιά που ήδη τραύλιζαν και τα επηρέασε αρνητικά σε όλη την ενήλικη ζωή τους.
«Ο τραυλισμός δεν ξεκινάει από το στόμα του παιδιού, αλλά από το αυτί του γονέα»
Τη δεκαετία του ’30 επικρατούσε η θεωρία, ανάμεσα σε ψυχολόγους και παθολόγους, πως ο τραυλισμός είχε κάποια οργανική ή γενετική αιτία. Με άλλα λόγια αν κάποιος γεννιόταν με προβλήματα τραυλισμού, αυτό δεν θα μπορούσε να αλλάξει ποτέ. Ο Ουέντελ Τζόνσον, παθολόγος ομιλίας, είχε διαφορετική άποψη. Πίστευε ότι ο τραυλισμός είναι μια μαθημένη συμπεριφορά. Συνήθιζε να λέει πως ο «ο τραυλισμός δεν ξεκινάει από το στόμα του παιδιού, αλλά από το αυτί του γονέα». Οι ιδέες του ήταν αρκετά καινοτόμες για τη εποχή και αν επιβεβαιωνόταν θα προκαλούσε επανάσταση στον χώρο της λογοθεραπείας και της ψυχολογίας.
Ο παθολόγος επίσης θεωρούσε πως ο χαρακτηρισμός και μόνο ενός παιδιού ως τραυλό θα είχε αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην ομιλία του όσο και στη συμπεριφορά του.
Για να αποδείξει και επιστημονικά τη θεωρία του σκέφτηκε να διεξαγάγει ένα πείραμα, το οποίο έμεινε γνωστό ως το «Τερατώδες Πείραμα».
Το πείραμα του τραυλισμού
Ο Τζόνσον με τη βοηθό του Μαίρη Τούντορ και την ομάδα του σχεδίασαν ένα πείραμα με σκοπό να πυροδοτήσουν προβλήματα ομιλίας σε παιδιά που έπασχαν από τραυλισμό και σε παιδιά που δεν είχαν κανένα πρόβλημα. Αν όλα τα παιδιά εμφάνιζαν προβλήματα στην ομιλία τους θα αποδείκνυε ότι δεν υπήρχε κανένα «φυσιολογικό ελάττωμα».
Ο παθολόγος που ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβας, χρησιμοποίησε 22 παιδιά από το ορφανοτροφείο της πόλης. Τα υποκείμενα του πειράματος ήταν μεταξύ 5 και 15 χρόνων και σε κανένα δεν αποκαλύφθηκε ο λόγος της «έρευνας». Τα ενημέρωσαν μόνο ότι πρόκειται για συναντήσεις λογοθεραπείας.
Ανάμεσα στα 22 παιδιά, τα 10 είχαν πρόβλημα στην ομιλία τους, όπως πληροφόρησαν τον Τζόνσον οι δάσκαλοί τους. Τα 22 παιδιά χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες, στους «κανονικά ομιλούντες» και στους «τραυλούς». Στη μία ομάδα, όσο τα παιδιά μιλούσαν, επιβραβεύονταν για την ευφράδεια του λόγου τους. Στη δεύτερη ομάδα, ωστόσο, οι υπεύθυνοι του πειράματος, μεταχειρίστηκαν τα «πειραματόζωά» τους αρνητικά. Τους επισήμαναν συνεχώς ότι τραύλιζαν, ακόμη και αν δεν το έκαναν και τους συμβούλευαν να μην επαναλαμβάνουν τις ίδιες λέξεις.
Το πείραμα άρχισε τον Ιανουάριο του 1939 και ολοκληρώθηκε τον Μάιο του ίδιου έτους.
Αν και καμία από τις δύο ομάδες δεν απέκτησε τραυλισμό στο τέλος του πειράματος, η ομάδα που δέχτηκε αρνητική μεταχείριση, ανέπτυξε πολλά από τα προβλήματα αυτοπεποίθησης που συχνά συνδέονταν με όσους είχαν τραυλισμό.
Από τα 11 παιδιά των «τραυλών», τα 6 άρχισαν να τραυλίζουν μετά τη διεξαγωγή του πειράματος, ενώ από τα 5 που ήδη τραύλιζαν, η κατάστασή τους μετά το «Τερατώδες Πείραμα» χειροτέρεψε.
Αναγνωρίζοντας τη δύναμη του πειράματος, ο Τζόνσον και η ομάδα του προσπάθησαν να αντιστρέψουν τη «ζημιά» που προκάλεσαν.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα για τα ορφανά που είχαν κατηγοριοποιηθεί ως τραυλά ήταν μη αναστρέψιμα. Ήταν ένα γεγονός που έπρεπε να αντιμετωπίσουν για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Τα ηθικά προβλήματα του πειράματος και η παρομοίωση του με τα απάνθρωπα πειράματα των Ναζί
Παρά τις προθέσεις του Τζόνσον να βοηθήσει τα παιδιά που αντιμετώπιζαν προβλήματα στην ομιλία τους, το «Τερατώδες Πείραμα» γρήγορα ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων.
Ούτε τα παιδιά, ούτε οι υπεύθυνοι του ορφανοτροφείου γνώριζαν ότι συμμετείχαν σε πείραμα, μέχρι που το έμαθαν 60 χρόνια αργότερα από ένα δημοσίευμα εφημερίδας.
Τα αποτελέσματα δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ. Υπήρχαν μόνο στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου.
Την ίδια εποχή που έγινε το πείραμα, ο Ναζισμός γιγαντωνόταν σταδιακά στην Ευρώπη και όλο και περισσότεροι μιλούσαν για τις απάνθρωπες ιατρικές πρακτικές των γιατρών της ναζιστικής Γερμανίας. Ο καθηγητής Φράνκλιν Σίλβερμαν και μαθητής του Τζόνσον, ανέφερε αργότερα πως η επιλογή να μη δημοσιευτεί το πείραμα ήταν σωστή.
«Έφερνε μνήμες στον κόσμο από τα πειράματα των Ναζί σε ανθρώπινα υποκείμενα. Οι υπόλοιποι καθηγητές συμβούλευσαν τον Τζόνσον ότι η καριέρα του θα καταστρεφόταν αν δημοσιοποιούσε τα δεδομένα. Ήταν λίγο ενοχλητικό, κυρίως αν σκεφτόσουν ότι ο Τζόνσον που έκανε το πείραμα, γνώριζε τον πόνο του να σου λένε ότι είσαι τραυλός».
Ο «τραυλός» καθηγητής
Η άποψη του Τζόνσον ότι ο τραυλισμός πρόκειται για επίκτητη συμπεριφορά πήγαζε από προσωπική εμπειρία. Ο Ουέντελ μιλούσε κανονικά έως την ηλικία των 6 ετών, όταν ένας δάσκαλός του ενημέρωσε τους γονείς του ότι τραύλιζε. Έκτοτε, απέκτησε μια «εμμονή» με την ομιλία του. Πλέον δίσταζε να μιλήσει και επαναλάμβανε συλλαβές.
Τα επόμενα χρόνια αφοσιώθηκε στο να βρει τι ήταν αυτό που τον έκανε να τραυλίζει. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτή η διαταραχή δεν ευθυνόταν σε κάποιο εγκεφαλικό ελάττωμα, αλλά ήταν αποτέλεσμα εξωτερικών παραγόντων.
Το πείραμα απέδειξε εν μέρει τον συλλογισμό του, αλλά κατακρίθηκε. Μάλιστα, τα παιδιά που συμμετείχαν όταν ενηλικιώθηκαν μήνυσαν το πανεπιστήμιο για ψυχολογική και συναισθηματική οδύνη. Έξι από αυτά συμβιβάστηκαν με 925.000 δολάρια και επίσημη συγγνώμη από το πανεπιστήμιο.
Διαβάστε στη «ΜτΧ»: Η συμμετοχή των νοσοκόμων στα πειράματα του Χίτλερ για μικρά παιδιά. Φορούσαν μάσκες προστασίας από την ακτινοβολία και είχαν εκπαιδευτεί για να «φροντίζουν» τα ορφανά (Προσοχή! Σκληρές Εικόνες)…
