Την έλεγαν Μαργκαρέτα Γερτρούδη Ζέλε. Στην ιστορία όμως έμεινε γνωστή ως Μάτα Χάρι. Γεννήθηκε στην πόλη Leeuwarden της Ολλανδίας στις 7 Αυγούστου 1876.
Ο πατέρας της, Άνταμ Ζέλε, ήταν ευκατάστατος κατασκευαστής καπέλων.
Tον Ιανουάριο του 1889 χρεοκόπησε και ένα χρόνο μετά οι γονείς της χώρισαν.
Γυναίκα με έμφυτο ερωτικό ταμπεραμέντο
Το ερωτικό της ταμπεραμέντο φάνηκε από πολύ νωρίς. Τον Νοέμβριο του 1892 παρακολουθούσε μαθήματα σε κολλέγιο στο Leiden.
Την έδιωξαν όταν την έπιασαν να ερωτοτροπεί με τον διευθυντή. .
Ήταν μελαχρινή με σκούρα επιδερμίδα, αισθησιακά χείλη και μεγάλα μαύρα μάτια. Η ομορφιά της ήταν εξωτική και την είχε πάρει από τη Χαβανέζα μητέρα της.
Ο αποτυχημένος γάμος
Στα 19 της παντρεύτηκε τον πολύ μεγαλύτερό της Σκωτσέζο αξιωματικό, Rudolph MacLeod, συνταγματάρχη του ολλανδικού στρατού.
Ο γάμος τους, αν και τους χάρισε δυο παιδιά, δεν υπήρξε ευτυχισμένος αφού ήταν γεμάτος συγκρούσεις.
Εκείνη τον κατηγορούσε ότι ήταν βίαιος, μέθυσος, χαρτοπαίκτης και φιλάργυρος.
Εκτός αυτών, της είχε μεταδώσει αφροδίσια νοσήματα από τις σεξουαλικές επαφές που είχε στα πορνεία.
Εκείνος είχε γράψει: «μακάρι να μπορούσα να απαλλαγώ από αυτήν…….δεν αντέχω να υπάρχει αυτό το πλάσμα δίπλα μου……πολλές φορές διερωτώμαι με ποιο τρόπο θα μπορούσα να την ξεφορτωθώ».
Ο γάμος ωστόσο υπήρξε το «όχημα» που την οδήγησε στην υψηλή κοινωνία.
Η αρχή μιας καριέρας
Μόλις χώρισαν, η Μαργκαρέτα πηγαίνει στο Παρίσι και εμφανίζεται αρχικά ως «Λαίδη Μακλέοντ» και «πριγκίπισσα της Ιάβα» σε ένα αμφιλεγόμενο καμπαρέ της εποχής, στο Σαλόν Κιρέεβσκι. Ο τολμηρός χορός της ήταν ένα μείγμα ανατολίτικων χορών που ενθουσίαζε το κοινό. Με το όνομα «Μάτα Χάρι» δηλαδή «το μάτι της ημέρας», μπαίνει στα μεγάλα σαλόνια, αλλά και στις μεγάλες κρεβατοκάμαρες του Παρισιού. Γοητευτική και μυστηριώδης γυναίκα, γίνεται αμέσως έμπιστη συντροφιά πολλών αξιωματικών. Τον Μάιο του 1905, στο θέατρο Guimet εμφανίσθηκε γυμνή στη σκηνή, χορεύοντας έναν ερωτικό χορό. Ακολούθησαν περιοδείες σε Παρίσι, Βρυξέλλες, Λονδίνο, Μαδρίτη, Βερολίνο, Χάγη, Βιέννη, Κάιρο και σε άλλες μεγάλες πόλεις όπου αποθεώθηκε. Δεν ήταν μια συνηθισμένη αρτίστα και δεν είχε ερωτικές αναστολές.
Μια κατάσκοπος γεννιέται
Στη διάρκεια των παραστάσεων στη Γερμανία, οι τοπικές αρχές κατάσχουν τα περιουσιακά της στοιχεία και την απελαύνουν. Η Μάτα Χάρι επιστρέφει στο Άμστερνταμ και συναντά τον Γερμανό πρόξενο Κράμερ.
Εκεί γίνεται η πρώτη συμφωνία: να πάρει πίσω την περιουσία της μαζί με κάποια σημαντική αμοιβή αρκεί να κατασκόπευε γι’ αυτούς.
Η εντυπωσιακή χορεύτρια ήταν ο ιδανικός άνθρωπος στο παιχνίδι κατασκοπείας που παιζόταν μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Οι Γάλλοι στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, της προσέφεραν ένα εκατομμύριο φράγκα για να αξιοποιήσει το διεθνές δίκτυο εραστών της, κατασκοπεύοντας τους Γερμανούς.
Έτσι, εκμεταλλευόμενη τις γνωριμίες της, πληρώνεται και από τους δύο, αφού γίνεται μια «διπλή πράκτορας». Έχοντας ολλανδικό διαβατήριο, μπορούσε σ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου να μετακινείται ελεύθερα από τη μία χώρα στην άλλη. Στην τελευταία αποστολή της στην Ισπανία, «αποπλάνησε» τον γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο, προκειμένου να του εκμαιεύσει απόρρητα σχέδια. Εκείνος με τη σειρά του υπονόησε μέσω τηλεγραφήματος στους δικούς του, ότι η Μάτα Χάρι αποδέχθηκε να δουλεύει για όφελος της Γερμανίας.
Ένας εχθρός που ξέρει τα πάντα υπάρχει παντού
Το παιχνίδι της κατασκοπίας παιζόταν στην Ευρώπη αργά και μεθοδικά. Στο Βερολίνο δρα η Φροϊλάιν Ντόκτορ ή διαφορετικά I-4GW, μια πράκτορας που κατάφερε να πάρει στα χέρια της όλες τις λίστες με τα ονόματα Γάλλων πρακτόρων στις ουδέτερες χώρες. Παράλληλα, Ιταλοί παραβιάζουν τα στρατιωτικά μυστικά της Βιέννης, ενώ Αυστριακοί σαμποτέρ ανατινάζουν και βυθίζουν τα αγκυροβολημένα ιταλικά θωρηκτά Μπενεντέτο Κρότσε και Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Ένας εχθρός που ξέρει τα πάντα υπάρχει παντού.
Η πρώτη σύλληψη
Τον Νοέμβριο του 1916, οι Βρετανικές αρχές τη συλλαμβάνουν σε ένα ατμόπλοιο στο Falmouth, που κατευθυνόταν από την Ισπανία στην Ολλανδία, πιστεύοντας ότι ήταν η Γερμανίδα κατάσκοπος Κλάρα Μπένεντιξ.
Τη μετέφεραν στη βρετανική αντικατασκοπεία (ΜΙ5) για ανάκριση όπου κατέθεσε ότι είχε στρατολογηθεί από έναν Βέλγο αξιωματικό, για λογαριασμό της βελγικής υπηρεσίας πληροφοριών. Παράλληλα ισχυρίστηκε ότι ο Γάλλος πρόξενος στο Vigo της Ισπανίας, της είχε ζητήσει να κατασκοπεύσει τις ρωσικές δυνάμεις στην Αυστρία.
Το τέλος της Μάτα Χάρι
Το 1917 όμως η συνοχή του γαλλικού στρατού κλονίζεται από τις λιποταξίες και η Μάτα Χάρι, η πράκτορας με τον κωδικό Η21, θεωρείται ο εχθρός που πρέπει να εξολοθρευτεί.
Αν και αυτό δεν αποδείχθηκε ποτέ, μόλις γύρισε στο Παρίσι στις 13 Φεβρουαρίου 1917, οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες τη συλλαμβάνουν στο ξενοδοχείο Ελυζέ με την κατηγορία της κατασκοπείας και τη φυλακίζουν στις γυναικείες φυλακές του Σαιντ Λαζάρ.
Στις 25 Ιουλίου περνάει από στρατοδικείο και καταδικάζεται σε θάνατο δια τουφεκισμού.
Στις 15 Οκτωβρίου 1917, βρίσκεται μπροστά από το στρατιωτικό απόσπασμα στο δάσος του Βανσέν και αρνείται να της δέσουν τα μάτια ή τα χέρια.
Εκτελέστηκε ως διπλή πράκτορας και υπεύθυνη για το θάνατο χιλιάδων στρατιωτών. Το σώμα της δεν αναζητήθηκε από κανέναν και γι’ αυτό δόθηκε στους επιστήμονες για σκοπούς ιατρικής έρευνας.
Ήταν τελικά πράκτορας;
Υπήρξε ή όχι η Μάτα Χάρι κατάσκοπος και αν ναι υπέρ ποιας χώρας; Μπορεί να ήταν η πράκτορας Η-21 του Βερολίνου μπορεί και όχι. Η δίκη της πάντως χρησιμοποιήθηκε για να ισχυροποιηθεί το εσωτερικό μέτωπο. Οι περισσότεροι από τους εραστές της ήταν στρατιωτικοί και η ίδια είχε πρόσβαση στην υψηλή κοινωνία, άρα ήταν άριστη επιλογή για τις μυστικές υπηρεσίες, που ανέκαθεν πόνταραν στην αδυναμία των ανδρών, χρησιμοποιώντας όμορφες γυναίκες.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι ήταν διπλή κατάσκοπος.
Αυτό πάλι θα μπορούσε να αποτελέσει τεκμήριο ότι έκανε πολύ καλά τη δουλειά της και δεν άφησε ίχνη.
Σύμφωνα με τους τότε αξιωματικούς, οι πληροφορίες που παρέδιδε ήταν ασήμαντες, αλλά και αυτό είναι σχετικό.
Το σίγουρο είναι ότι η Μάτα Χάρι υπήρξε ταλαντούχα χορεύτρια και ερωμένη, αλλά μάλλον άπειρη σε θέματα κατασκοπίας. Ίσως τελικά παγιδεύτηκε σε μια αντιπαράθεση μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών η οποία την οδήγησε στο εκτελεστικό απόσπασμα. Το 2017 η Γαλλία θα αποχαρακτηρίσει τα επίσημα έγγραφα. Ίσως τότε απαντηθούν όλα τα ερωτήματα.
