Η προκρούστεια κλίνη βρίσκει το τέλειο ανάλογό της στον τροχό, όπου ανά τους αιώνες βασανίστηκαν άπειρα θύματα. Το θύμα τεντωνόταν επάνω σε ένα ξύλινο τελάρο, με τα χέρια δεμένα και τεντωμένα πάνω από το κεφάλι του και βαρίδια κρεμασμένα από τα πόδια.
Αργότερα χρησιμοποιούσαν περιστρεφόμενα τύμπανα. Με τη βοήθεια μοχλών, ο δήμιος μπορούσε να σφίξει ή να χαλαρώσει τα σχοινιά που έδεναν το θύμα, σηκώνοντάς το αργά, μέχρι να βρεθεί κυριολεκτικά κρεμασμένο στον αέρα μπροστά στους ανακριτές του.
Το μαρτύριο της ισπανικής «σκάλας» και οι διάφορες παραλλαγές
Σε μεταγενέστερες, τεχνικά βελτιωμένες, εκδοχές αυτής της εξελισσόμενης τεχνολογίας, χρησιμοποιούσαν εγκάρσιες δοκούς για να ανυψώνουν τον ανακρινόμενο σε βολική θέση για τον βασανιστή. Γι’ αυτό και ισπανική παραλλαγή αυτού του οργάνου ονομάζεται «escalera«, δηλαδή σκάλα.
Το όνομα φαίνεται ιδιαίτερα επιτυχημένο, αφού η τάση στους ισπανικούς θαλάμους βασανιστηρίων ήταν να στήνεται η σκάλα επάνω σε ένα τοίχο. Μια επιπλέον εξέλιξη ήταν τα τύμπανα με προεξοχές ή καρφιά, πράγμα που έκανε το μηχάνημα να κινείται πολύ πιο ομαλά και επώδυνα.
Σε μια ιταλική εκδοχή του, τοποθετούσαν ένα μυτερό παλούκι κάτω από την πλάτη του θύματος, προσθέτοντας έτσι στην απίστευτη αγωνία του την ανάγκη να κρατάει την πλάτη του για να το αποφύγει. Το παλούκι αυτό ήταν γνωστό με το ειρωνικό όνομα «la veglia» ή η «αγρύπνια».
Η «αυστριακή σκάλα» ήταν ακουμπισμένη σε τοίχο υπό γωνία και διέφερε από την κλασική εκδοχή του εργαλείου στο ότι δεν τεντωνόταν ολόκληρο το σώμα του θύματος, αλλά μόνο τα χέρια του. Ο περιστρεφόμενος μηχανισμός τραβούσε τους καρπούς αργά αργά προς τα πάνω, μέχρι να εξαρθρωθούν και οι δύο ώμοι.
Ακόμη και χωρίς αυτές τις βελτιώσεις, η κλασική κρεμάστρα προκαλούσε βαριές σωματικές βλάβες. Καθώς ο ανακριτής έκανε στον κρατούμενο ερωτήσεις, έως και τέσσερις βοηθοί έστριβαν τις βίδες, ενώ τα γρανάζια δεν επέτρεπαν τη χαλάρωση των σχοινιών ανάμεσα στις διαδοχικές περιστροφές.
Είτε το λειτουργούσαν τέσσερις είτε ένας, το εργαλείο αυτό τέντωνε το σώμα του θύματος μέχρι που έσπαγε. Υποχωρούσαν πρώτα τα μπράτσα και μετά τα πόδια, καθώς έσπαγαν οι αρθρώσεις και οι τένοντες. Επιπλέον, με πόδια και χέρια τεντωμένα και στέρεα πακτωμένα, το πρόσωπο και το σώμα του κρατούμενου μπορούσε να υποβληθεί σε οποιαδήποτε άλλο μαρτύριο μπορούσαν να σκεφτούν οι διώκτες του. Η κρεμάστρα και τα συναφή δεν ήταν απλά και μόνο εργαλεία επιβολής, αλλά αποτελούσαν κυριολεκτικά τον πάγκο εργασίας του βασανιστή.
Ο Άγγλος που βασανίστηκε φρικτά απ΄την Ιερά εξέταση πάνω από τρεις φορές
Όταν ο Άγγλος Τζον Κούστος έπεσε στα χέρια της Ιεράς Εξέτασης στη Λισαβόνα το 1743 με την κατηγορία της μασονίας, οι χειριστές της κρεμάστρας είχαν αποκτήσει ήδη μεγάλη επιδεξιότητα.
Αφού τον έγδυσαν και τον τοποθέτησαν πάνω στην πλατφόρμα, με τον λαιμό του σε ένα σιδερένιο κολάρο και τα πόδια ακινητοποιημένα από δύο σιδερένιους χαλκάδες, πέρασαν γύρω από τα πόδια του θηλιές από λεπτό σκοινί, το οποίο έβγαινε από τέσσερις τρύπες και ήταν συνδεδεμένο με βίδες κάτω από την κρεμάστρα.
Σιγά σιγά άρχισαν να σφίγγουν αυτές τις βίδες, χαράζοντας το δέρμα και τη σάρκα των ποδιών και των χεριών του και προκαλώντας του εφιαλτικό πόνο, καθώς το αίμα έτρεχε ποτάμι.
Τέσσερις φορές έστριψαν οι βασανιστές της Ιεράς Εξέτασης τις βίδες, μέχρι που τα σκοινιά έφτασαν στο κόκκαλο και ο Κούστος έχασε τις αισθήσεις του. Τον έβγαλαν τότε από την κρεμάστρα και του παραχώρησαν έξι ολόκληρες εβδομάδες ανάπαυλας για να ανακάμψει το σώμα του και να μπορέσουν έτσι να συνεχίσουν το μαρτύριο.
Όταν ο Κούστος επέστρεψε στο τραπέζι του μαρτυρίου, οι βασανιστές του δοκίμασαν καινούριες μεθόδους. Αυτή τη φορά άπλωσαν τα χέρια του, με τις παλάμες προς τα έξω και έδεσαν τους καρπούς του με σκοινιά.
Μετά, τραβώντας τα σκοινιά προς τα πίσω έφεραν τα χέρια του σε τέτοια θέση, ώστε να ακουμπήσουν μεταξύ τους οι παλάμες του.
Η διαδικασία επαναλήφθηκε ξανά και ξανά, ώσπου τα χέρια του Κούστος εξαρθρώθηκαν στους ώμους και άρχισε να φτύνει αίμα. Μετά τον πήγαν στο κελί του, όπου τον περιποιήθηκαν γιατροί και επανέφεραν το σώμα του στην αρχική του κατάσταση, έτσι ώστε να μπορούν να τον βάλουν για τρίτη φορά στην κρεμάστρα.
Δυο μήνες αργότερα, θεώρησαν ότι ήταν πάλι έτοιμος για βασανιστήρια.
Αυτή τη φορά τύλιξαν μια χοντρή σιδερένια αλυσίδα δύο φορές γύρω από το σώμα του στο ύψος του στομαχιού και την έδεσαν με κρίκους στους καρπούς των χεριών του.
Αυτοί οι κρίκοι συνδέθηκαν με τη σειρά τους με τροχαλίες, τις οποίες έστρεφαν οι βασανιστές μέσω ενός τυμπάνου. Καθώς τα σκοινιά σφίγγονταν όλο και περισσότερο, αυξανόταν η πίεση στο στήθος του Κούστος μέχρι που η αλυσίδα χώθηκε βαθιά στη σάρκα του, ενώ ταυτόχρονα εξαρθρώθηκαν οι καρποί και οι ώμοι του.
Για μια ακόμη φορά τον πήγαν στο κελί του να ανακάμψει και μερικές εβδομάδες αργότερα τον παρέδωσαν και πάλι στους βασανιστές του.
Ωστόσο, οι προσπάθειες των ιεροεξεταστών δεν απέδωσαν ούτε τώρα οπότε εγκατέλειψαν την προσπάθεια. Ο Κούστος καταδικάστηκε τελικά να υπηρετήσει τέσσερα χρόνια κωπηλάτης σε γαλέρα.
«Μου έδεσε ένα σκοινί σε κάθε αστράγαλό μου, λύγισε ανάποδα τα γόνατά μου μέχρι που έσπασαν οι επιγονατίδες»
Πριν από τον Κούστος, είχε δοκιμάσει τη σαδιστική μανία της Ιεράς Εξέτασης, ο σκωτσέζος περιηγητής Γουίλιαμ Λίθγκαου, όταν τον συνέλαβαν για κατασκοπεία στη Μάλαγα της Ισπανίας το 1620.
Το τραπέζι, στο οποίο τοποθετήθηκε δεν ήταν οριζόντιο αλλά όρθιο και στηριγμένο σε ένα τοίχο, μια θέση που μπορεί να έκανε το μηχάνημα πιο επώδυνο, μείωνε όμως ταυτόχρονα τη δυνατότητα του βασανιστή να εκμεταλλευτεί κάποιες ειδικές στιγμές του μαρτυρίου του θύματος του.
Κάτι που ελάχιστη σημασία είχε στην περίπτωση του Λίθγκαου. Έγραφε ο ίδιος:
«Ο βασανιστής με έγδυσε, με έφερε στο τραπέζι των βασανιστηρίων και με τοποθέτησε πάνω. Μετά με κρέμασε περνώντας δύο λεπτά σκοινιά από τους ώμους και τις μασχάλες μου, τα οποία έδεσε σε κρίκους στον τοίχο πάνω από το κεφάλι μου.
Ύστερα με ανασήκωσε στο κατάλληλο για εκείνο ύψος, έσκυψε, και πέρασε τα πόδια μου κάτω από το δεύτερο από τα τρία ξύλα που αποτελούσαν την κρεμάστρα.
Μετά έδεσε ένα σκοινί σε κάθε αστράγαλό μου κι άρχισε να τραβάει προς τα επάνω, λυγίζοντας ανάποδα τα γόνατά μου μέχρι που έσπασαν οι επιγονατίδες και οι τένοντες. Μετά με άφησε εκεί να κρέμομαι για μια ώρα που μου φάνηκε αιώνας..
Ύστερα έδεσε ένα κορδόνι εφτά φορές γύρω από τα μπράτσα μου, ξάπλωσε ανάσκελα, και πατώντας με τα δύο του πόδια την αδύνατη και τσιτωμένη κοιλιά μου, άρχισε να πιέζει με δύναμη και να τραβάει το κορδόνι, προκαλώντας μου μεγάλο πόνο στο σώμα, μέχρι που οι εφτά βόλτες του κορδονιού έφτασαν σε ένα συγκεκριμένο σημείο των χεριών μου.
Εκεί έκοψαν τους τένοντες και τη σάρκα μέχρι το κόκκαλο, μαγκώνοντας ταυτόχρονα τα δάχτυλά μου στο εσωτερικό της μιας παλάμης. Από τότε μέχρι και σήμερα, το αριστερό μου χέρι είναι άχρηστο…».
Διαβάστε στη «ΜτΧ»: 
