ΠΗΓΗ: Βασανιστήρια, το έπος της ανθρώπινης κτηνωδίας, Μάικλ Κέριγκαν, εκδόσεις Γνώση
Η ηλεκτρική καρέκλα άρχισε να χρησιμοποιείται για εκτελέσεις κρατουμένων στις Ηνωμένες Πολιτείες ήδη από το 1890. Στα άντρα των βασανιστών, ωστόσο, ο ηλεκτρισμός άργησε να κάνει πολύ την εμφάνισή του.
Ενώ οι δυνατότητες που παρείχε ο ηλεκτρισμός στον τομέα των βασανιστηρίων πρέπει να ήταν εξαρχής προφανείς, το πρόβλημα ήταν κυρίως τεχνολογικό.
Πώς μπορούσε ένας δήμιος να υποβάλει τα θύματά του σε ηλεκτροσόκ χωρίς να τα σκοτώσει;
Η επιστήμη του ηλεκτρικού βασανισμού ήταν παρόλα αυτά απλή: αυτό που μετρούσε δεν ήταν τα βολτ της ηλεκτρικής τάσης αλλά τα αμπέρ της έντασης.
Η καθυστέρηση του ηλεκτρικού βασανισμού
Τα όπλα ηλεκτρικής ακινητοποίησης μπορούν να προκαλέσουν εκκενώσεις 200.000 βολτ, αλλά είναι τόσο χαμηλής έντασης ώστε να μην κινδυνεύει άμεσα η ζωή του θύματος.
Ο συνδυασμός υψηλής τάσης με χαμηλή ένταση δεν ήταν εύκολο να επιτευχθεί.
Χρειάστηκαν δεκαετίες πειραματισμών για να ξεπεραστεί η δυσκολία.
Άλλος ένας λόγος για την αργοπορία της εφαρμογής του ηλεκτρισμού στα βασανιστήρια ήταν η έλλειψη πραγματικής ανάγκης.
Υπήρχαν τόσες άλλες δοκιμασμένες μέθοδοι ώστε να μη φαίνεται καθόλου απαραίτητη η προσθήκη ενός ακόμη όπλου σε ένα ήδη υπερπλήρες οπλοστάσιο.
Ένα εξευτελιστικό βασανιστήριο
Το 1991, μία έκθεση της Διεθνούς αμνηστίας περιέγραψε τη χρήση του ηλεκτρικού βασανισμού στη χειρότερη του μορφή.
Διεκτραγώδησε την υπόθεση του Ρομπέρτο, ενός 50χρονου καθηγητή Πανεπιστημίου, πρόσφυγα από το Ζαΐρ, τον οποίο συνέλαβαν κάποια στιγμή οι δυνάμεις ασφαλείας και τον έσπασαν στο ξύλο.
Μετά από λίγη ώρα, ωστόσο, ένας ανώτερος αξιωματικός έκανε την εμφάνισή του και είπε στους βασανιστές να σταματήσουν.
«Θα αφήσετε σημάδια», είπε, «και θα έχουμε πρόβλημα με τη διεθνή αμνηστία».
Στις 4 εβδομάδες που ακολούθησαν οι βασανιστές του Ρομπέρτο δεν τον άγγιξαν ούτε μία φορά με τα χέρια τους ή με τα πόδια τους.
Αντί αυτού, εφάρμοσαν ηλεκτρόδια στη βάση της σπονδυλικής του στήλης, στα γεννητικά του όργανα και σε άλλες περιοχές, προσθέτοντας στοιχεία εξευτελισμού στον ανυπόφορο πόνο. Στις περισσότερες περιπτώσεις έκανε εμετό, έχανε τον έλεγχο των εντέρων του και των σωματικών του λειτουργιών και λιποθυμούσε.
Ένα σύγχρονο βασανιστήριο
Το ηλεκτροσόκ αποτελεί το κατεξοχήν σύγχρονο βασανιστήριο.
Πρώτον, επειδή είναι τεχνολογικά εξελιγμένο και δεύτερον επειδή μπορεί εύκολα να κρυφτεί από τους διεθνείς παρατηρητές και τα Μ.Μ.Ε.
Στη σύγχρονη εποχή, όπου τα πακέτα βοηθείας και οι εμπορικές συμφωνίες συνδέονται όλο και περισσότερο με την υποχρέωση ενός καθεστώτος να τηρεί τις συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα ηλεκτρικά βασανιστήρια έχουν ένα σημαντικό πολιτικό πλεονέκτημα: τη δυνατότητα διάψευσης.
Στην πραγματικότητα, οι βασανισμοί με ηλεκτροσόκ αφήνουν συχνά μόνιμα ίχνη, αλλά τα μικρά αυτά κοκκινωπά σημαδάκια δύσκολα γίνονται αντιληπτά από μία γρήγορη έρευνα, σε αντίθεση με τα κραυγαλέα σημάδια που αφήνουν οι γόπες των τσιγάρων ή οι μελανιές των χτυπημάτων.
Έτσι εξηγείται και η άμεση σχέση ανάμεσα στην αύξηση της χρήσης τέτοιων μεθόδων από τις αρχές της δεκαετίας του ’70, αλλά και στην αντίστοιχη αύξηση του παγκόσμιου προβληματισμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τα κράτη- παρίες δεν είχαν καμία ανάγκη από ηλεκτρικά βασανιστήρια.
Η πρώην Σοβιετική Ένωση δεν τα χρησιμοποιούσε σχεδόν καθόλου.
Αδιαφορώντας τόσο για την κοινή γνώμη όσο και για τις γνώμες των ίδιων τους των πολιτών, οι σοβιετικοί ηγέτες δεν έβλεπαν κανένα λόγο να εγκαταλείψουν την αγαπημένη τους μέθοδο: τον ξυλοδαρμό.
Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και με τους Ναζί, οι οποίοι δεν είχαν κανένα απολύτως πρόβλημα με την υστεροφημία τους και με τις πιο γνωστές και παραδοσιακές μεθόδους επίδειξης κτηνωδίας.
Οι «δημοκρατικοί» Γάλλοι, πρωτοπόροι στο ηλεκτροσόκ όταν έχαναν τις αποικίες τους
Πρωτοπόροι στον βασανισμό με ηλεκτροσόκ κατά τον 20ο αιώνα ήταν οι Γάλλοι.
Το «ξήλωμα» της παλιάς Γαλλικής Αυτοκρατορίας με πρώτη την Ινδοκίνα στη δεκαετία του 1950 και δεύτερη την Αλγερία, προκάλεσε έντονους τριγμούς σε ένα έθνος που περηφανευόταν για την ισχύ και την προοδευτικότητα του.
Στην περίπτωση της Αλγερίας, ο πατριωτισμός και ο φιλελευθερισμός των Γάλλων προχωρούσαν σε τέτοιο βαθμό πιασμένοι χέρι-χέρι, ώστε βορειοαφρικανική χώρα να θεωρείται μάλλον ακέραιο τμήμα του μητροπολιτικού εδάφους παρά μία απλή αποικία.
Αυτό το ιδεολόγημα σύντομα κατέρρευσε έχοντας να αντιμετωπίσει έναν αιματηρό αγώνα Ανεξαρτησίας, ο οποίος ξέσπασε προς τα τέλη του 1954.
Ο πειρασμός να χρησιμοποιήσουν βασανιστήρια ιδιαίτερα στην κορύφωση της κρίσης παραήταν μεγάλος για να μπορούν να αντισταθούν.
Ωστόσο, οι Γάλλοι είχαν τις ευαισθησίες τους σχετικά με το πώς θα φαινόταν κάτι τέτοιο στην παγκόσμια κοινή γνώμη που παρακολουθούσε από κοντά τις εξελίξεις.
Εξ’ ου και η συνωμοτικότητα που κάλυπτε τα βασανιστήρια των ύποπτων «Φελς», όπως αποκαλούσαν οι Γάλλοι άποικοι τους αλγερινούς επαναστάτες, και η υιοθέτηση ηλεκτρικών μεθόδων, οι οποίες υποτίθεται ότι δεν άφηναν ίχνη.
Ο Φραντς Φανόν, ψυχίατρος στην Αλγερία εκείνης της εποχής αφηγήθηκε τις εμπειρίες του στο βιβλίο «Της γης οι κολασμένοι».
Εκεί κατέγραψε τις τρομακτικές μακροπρόθεσμες ψυχολογικές και σωματικές συνέπειες του ηλεκτρικού βασανισμού. Εννοούσε τόσο τη σχεδόν ανυπόφορη αίσθηση αδικίας, όσο και τα καθαρά σωματικά συμπτώματα.
«Ένιωθαν τα χέρια τους να ξεκολλάνε, τα κεφάλια τους έτοιμα να εκραγούν και τις γλώσσες τους σαν να ήτανε έτοιμοι να τις καταπιούν. Δεν υπήρχαν όμως ούτε πληγές που αιμορραγούν ούτε εκχυμώσεις που να μπορούν να τις δείξουν στον παγκόσμιο Τύπο».
Από αυτήν την άποψη, η χρήση ηλεκτρικών βασανιστηρίων ήταν σαφής επιλογή.
Οι Γάλλοι τροφοδοτούσαν τα όργανα των βασανιστηρίων με μπαταρίες αυτοκινήτων ή τηλέφωνα πεδίου μάχης και τύλιγαν τα ηλεκτρόδια γύρω από το πέος του θύματός τους, από τον αστράγαλο ή κάποιο άλλο άκρο του σώματός του ή τοποθετούσαν ένα ηλεκτρόδιο σε σταθερή θέση και χρησιμοποιούσαν το άλλο για να πλήξουν τα πιο ευαίσθητα σημεία του σώματος.
Τα φορτία που διοχέτευαν δεν ήταν τεράστια, αλλά έκαναν τη δουλειά τους.
Ήταν σύμφωνα με έναν αμερικανό πεζοναύτη που εκπαιδεύτηκε στις γαλλικές τεχνικές «εξαιρετικά επώδυνο».
Το πόσο επιτυχημένες ήταν αυτές οι μέθοδοι μακροπρόθεσμα είναι φυσικά εξαιρετικά αμφισβητήσιμο.
Η Γαλλία έχασε την αποικία της και το μυστικό της γαλλικής συμπεριφοράς δεν μπορούσε να μείνει κρυφό επ’ άπειρον.
Με δεδομένη την αποξένωση του αλγερινού πληθυσμού και την αυξανόμενη απομόνωση της Γαλλίας στο πλαίσιο της Διεθνούς κοινότητας της εποχής δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε με τον γάλλο πράκτορα που είπε ότι με τα βασανιστήρια κερδήθηκε μεν ο πόλεμος της Αλγερίας, ωστόσο στο πεδίο της ηθικής η Γαλλία έχασε.
Διαβάστε στη «ΜτΧ»: 
