ΠΗΓΗ: Βασανιστήρια, το έπος της ανθρώπινης κτηνωδίας, Μάικλ Κέριγκαν, εκδόσεις Γνώση.
Τα τουριστικά γραφεία σε όλη τη Βρετανία δείχνουν στους επισκέπτες τους τόπους, όπου υπέβαλλαν τις γλωσσούδες στο μαρτύριο της πατητής.
Το μαρτύριο αυτό της παλιάς Αγγλίας μπορεί σήμερα να έχει γίνει τουριστικό αξιοπερίεργο αλλά η δοκιμασία για τα θύματα δεν ήταν καθόλου ανώδυνη.
Η καρέκλα της πατητής ήταν μια τιμωρία που αφορούσε πρώτα και κύρια στις γυναίκες που είχαν άποψη και την εξέφραζαν.
Η δημόσια τιμωρία τους ήταν για τους άντρες της εποχής ένας αποτελεσματικός τρόπος χαλιναγώγησης των γυναικών.
Προπομπός της πατητής ήταν η «κακίστρω», μια άλλη καρέκλα που είχε στη μέση του καθίσματος ένα καθίκι, με σκοπό τον απόλυτο εξευτελισμό της γυναίκας που καθόταν εκεί.
Μερικές φορές έβαζαν το θύμα να καθίσει μπροστά στην πόρτα του σπιτιού και να ταπεινωθεί μπροστά στα μάτια των γειτόνων.
Άλλες φορές ανέβαζαν την καρέκλα επάνω σε ένα κάρο το οποίο περιέφεραν στους δρόμους εν μέσω ιαχών αποδοκιμασίας.
Και παρόλο που η λέξη «γλωσσοκοπάνα» φαίνεται ότι αφορούσε κατά κύριο λόγο τις γυναίκες, ανάλογη μεταχείριση μπορούσε να επιφυλαχθεί και για άντρες.
Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να μας δείχνει ότι η κακίστρω χρησιμοποιήθηκε ποτέ για πατητή, αλλά η ιδέα αυτού του είδους της τιμωρίας σαφώς και προϋπήρχε, όπως αποκαλύπτει μια καταχώρηση στο κτηματολόγιο του Τσέστερ «όπου βάζουν τις γλωσσούδες και τις βυθίζουν στο νερό».
Αν και υπήρχαν πολλές παραλλαγές αυτής της τοπικής κατά κανόνα τιμωρίας, η καρέκλα της πατητής, όπως αναπτύχθηκε στη διάρκεια του Μεσαίωνα, ήταν ένα κάθισμα είτε ανεβασμένο είτε κρεμασμένο από τι ένα άκρο μιας μετακινούμενης δοκού, το άλλο άκρο της οποίας χειρίζονταν οι βασανιστές.
Η όλη κατασκευή στηριζόταν επάνω σε μια πλατφόρμα με τροχούς, οπότε το σύστημα μπορούσε ή να κρυφτεί ή να αποκαλυφθεί εύκολα, επιτρέποντας έτσι τη διαπόμπευση των θυμάτων στους δρόμους, όπως γινόταν και με την παλιά κακίστρω. Η συσκευή είχε σχεδιαστεί κατ’ απομίμηση του γερανού των λιμανιών εκείνης της εποχής.
Και πράγματι, υπάρχουν μαρτυρίες για μια πατητή στο λιμάνι του Αμπερντίν. Το καθαρό θαλασσινό νερό όμως ήταν η εξαίρεση.
Τα περισσότερα θύματα τα βύθιζαν κατά κανόνα στους χειρότερους και πιο μολυσμένους βούρκους που είχαν στη διάθεσή τους οι διώκτες τους.
Στο Χαλ του 14ου αιώνα ο λάκκος της πατητής βρισκόταν δίπλα ακριβώς από τους παμπάλαιους υπονόμους, οπότε το θύμα έβγαινε από τη δοκιμασία καλυμμένο ολόκληρο από περιττώματα.
Το πόσο αυστηρά έπρεπε να εφαρμοστεί αυτού του τύπου η τιμωρία ήταν καθαρά θέμα των τοπικών αρχών.
Το 1692 για παράδειγμα το συνοικιακό συμβούλιο του Γουέικφιλντ έδειξε τον ανθρωπισμό του εκδίδοντας μια μάλλον γραφική προειδοποίηση σε δύο πιθανές υποψήφιες για πατητή:
«Και επειδή η Κάθριν Χ και η Μάργαρετ Ρ. είναι μεγάλες ανακατώστρες και ανησυχούνε τους γείτονές τους, σκυλοβρίζονται και αλληλοκατηγορούνται όλη μέρα, εξ ου και διατάσσομεν εάν συνεχίσουν να συμπεριφέρονται έτσι, ο αρχιχωροφύλαξ θα τις περιλάβει ή με την πατητή ή με την κακίστρω».
Σε αρκετά μέρη η καρέκλα ήταν ειδικά κατασκευασμένη για να μπορεί να διαβαθμιστεί η τιμωρία, αφού μόνο όταν αφαιρούσαν μια περόνη χωνόταν το θύμα βαθιά μέσα στο νερό.
Αυτοί που χειρίζονταν την καρέκλα της πατητής στο Γουόρκ είχαν το ελεύθερο να βυθίζουν τη γυναίκα στο νερό όσο συχνά χρειαζόταν για να ψυχρανθεί η «θερμόαιμη ιδιοσυγκρασία» της μόνο που κάθε λάθος μπορούσε να κοστίσει ακριβά.
Το 1731 μια γυναίκα απ’ το Νότιγχαμ πνίγηκε έχοντας «βυθιστεί πολύ και σοβαρά» με αποτέλεσμα να διωχθεί αργότερα ο δήμαρχος για αμέλεια και για ελλιπή παροχή προαστασίας στο θύμα.
Το πρόβλημα ήταν ότι από την ίδια τη φύση της τιμωρίας η καρέκλα της πατητής δεν μπορούσε παρά να είναι πρώτα και κύρια ένα εργαλείο επιβολής δικαιοσύνης οχλοκρατικού τύπου. Μέρος του προβλήματος ήταν ότι οι αρχές στην πραγματικότητα έβλεπαν την πατητή σαν έναν εύκολο τρόπο να ξεδίνει ο λαουτζίκος και όχι σαν σοβαρό μέσο τιμωρίας.
Οι πατητές στον Τάμεση είχαν μετατραπεί σε καταξιωμένο θεσμό όταν το 1572 πάρθηκαν μέτρα κατά της γυναίκας του Ντάουνικ, νεκροθάφτη της ενορίας.
Την έβαλαν σε μια ολοκαίνουρια κακίστρω και τη βύθισαν με το κεφάλι και τα αυτιά τρεις φορές γιατί ήταν γλωσσού και αγύριστο κεφάλι. Υπήρχαν αρκετές καρέκλες πατητής διάσπαρτες σε ολόκληρο το κεντρικό Λονδίνο.
Η πρωτεύουσα όμως ήταν η πρώτη πόλη που έδειξε να δυσανασχετεί με αυτό το έθιμο οπότε στα τέλη του 17ου αιώνα βλέπουμε σαφή σημάδια αποδυνάμωσής του.
Η επαρχιακή Αγγλία άργησε πολύ να μιμηθεί την πρωτεύουσα.
ΠΗΓΗ: Βασανιστήρια, το έπος της ανθρώπινης κτηνωδίας, Μάικλ Κέριγκαν, εκδόσεις Γνώση
