Το καλοκαίρι του 1959 η Ελλάδα αλλάζει το παλαιό σύστημα των μέτρων και των σταθμών. Η οκά και ο πήχης καταργούνται και τη θέση τους παίρνουν το κιλό και το μέτρο.
Επειδή όμως καμία αλλαγή δεν είναι εύκολη, τον πρώτο καιρό επικρατεί χάος στις συναλλαγές με τα κλιμάκια της αγορανομικής υπηρεσίας να τρέχουν και να μην φτάνουν.
Η οκά, που είχε καθιερωθεί στην Ελλάδα από το 1876, ήταν μονάδα μέτρησης βάρους τουρκικής προέλευσης και αντιστοιχούσε σε 1.280 γραμμάρια. Υποδιαιρούνταν σε 400 δράμια που αντιστοιχούσε σε 3,2 γραμμάρια το καθένα, ενώ πολλαπλάσιό της ήταν το καντάρι, ίσο με 44 οκάδες.
Εκτός από την οκά άλλαξε και ο πήχης, η μονάδα μέτρησης μήκους, επίσης τουρκικής προέλευσης που αντιστοιχούσε σε 64,8 εκατοστά και υποδιαιρούταν σε 8 ρούπια.
Ειδικά για τις μετρήσεις οικοπέδων στην Ελλάδα χρησιμοποιούταν ο τεκτονικός πήχης ισοδύναμος προς 75 εκατοστά του μέτρου.
Αν και το σύστημα αυτό ήταν αρκετά περίπλοκο, το κοινό είχε συνηθίσει να συναλλάσσεται με βάση αυτό και άργησε να κατανοήσει το νέο.
Τον πρώτο καιρό επικράτησε χάος
Πωλητές και αγοραστές δυσκολεύονταν να προσδιορίσουν ακριβείς ποσότητες και τιμές.
Η νοικοκυρά εξακολουθούσε να ζητά 100 δράμια τυρί, γιατί δεν μπορούσε να υπολογίσει την ποσότητα σε γραμμάρια και ο μπακάλης που δεν είχε την παλιά ζυγαριά ούτε και κομπιουτεράκι, κατέφευγε σε μαθηματικές πράξεις με μολύβι και χαρτί για να βρει την αντιστοιχία. Και όταν τα κατάφερνε, η νοικοκυρά υποπτευόταν μήπως τελικά την έκλεψε.
Στο δημοσίευμα της εφημερίδας Τα Νέα, στις 2 Ιουλίου 1959 ο ρεπόρτερ Φάνης Κλεάνθης περιγράφει τι συνάντησε την προηγουμένη, πρώτη ημέρα της εφαρμογής των νέων μέτρων και σταθμών:
«Οι γυναικούλες της αθηναϊκής συνοικίας που βγήκαν χθες το πρωί να ψωνίσουν, έτριβαν με κατάπληξη τα μάτια τους μόλις αντίκρισαν τις πινακίδες με τις τιμές στα διάφορα μαγαζιά. Το ψωμί 5 δραχμές. Το κρέας 28. Το ρύζι, η ζάχαρη, το λάδι, τα μακαρόνια – όλα τα έβλεπαν πιο φθηνά κατά 25% περίπου. Καλέ τι θαύμα έγινε κι έπεσε τόση φθήνια; είπε μία και σταυροκοπήθηκε».
Πόσα δράμια είναι ένα κιλό και πόσα ρούπια μας κάνουν ένα μέτρο; Το ρεπορτάζ είναι γλαφυρό και περιγράφει:
«Αλλά αν τα θαύματα κρατούν, όπως λέει η παροιμία, τρεις μέρες, το χθεσινό δεν κράτησε ούτε τρία λεπτά. Πολύ γρήγορα η ψευδαίσθηση διαλύθηκε, γιατί πληροφορήθηκαν όλοι πως οι νέες τιμές αφορούσαν τα νέα σταθμά. Πέντε δραχμές είχε το κιλό το ψωμί και 28 το κιλό το κρέας -και όχι η οκά.
Εν τω μεταξύ, από χθες, οι μπακάληδες βρήκαν τον μπελά τους. Διότι οι πελάτες ασυνήθιστοι στα νέα σταθμά, καθορίζουν σε οκάδες και δράμια την ποσότητα που θέλουν να αγοράσουν. Αυτοί όμως δεν επιτρέπεται να μεταχειριστούν δράμια. Πρέπει να ζυγίσουν με γραμμάρια και καταφεύγουν κάθε τόσο σε ειδικούς πίνακες που έχουν κρεμάσει πλάι στις ζυγαριές».
Στο ίδιο ρεπορτάζ ο συντάκτης περιγράφει απολαυστικούς διαλόγους μεταξύ πελατών και απελπισμένων μπακάληδων:
-Πόσο μπέικον θέλετε;
-75 δράμια
-Μάλιστα. 75 δράμια μας κάνουν 240 γραμμάρια. Ορίστε εσείς τι είπατε; Πόσο ζυγίζει αυτό το φύλλο μπακαλιάρος; Αμέσως να σας πω. 750 γραμμάρια. Δεν καταλαβαίνετε; Α!Θέλετε σε δράμια; Μάλιστα 750 γραμμάρια μας κάνουν 235 δράμια.
Και η ιστορία αυτή κράτησε χθες όλη την ημέρα και θα κρατήσει πολύ ακόμη, ωσότου συνηθίσει ο κόσμος να λογαριάζει με κιλά και γραμμάρια.
Οι καταστηματάρχες είχαν να αντιμετωπίσουν και τις νοικοκυρές που πήγαιναν με τις συνταγές στο χέρι, στις οποίες η δοσολογία κάθε υλικού ήταν γραμμένη σε … δράμια. Όπως έλεγαν οι μπακάληδες στο ίδιο ρεπορτάζ ο «Οδηγός Μαγειρικής και Ζαχαροπλαστικής» έπρεπε να ξαναγραφτεί…
Στην αρχή παρατηρήθηκαν και φαινόμενα κερδοσκοπίας.
Μάλιστα, ενώ η μεταρρύθμιση είχε προγραμματιστεί για την 1η Ιουνίου, μετατέθηκε ένα μήνα αργότερα, καθώς «είχε παρατηρηθεί προ ημερών και συγκεκριμένως κατά τας παραμονάς εφαρμογής του κιλού σημαντικότατη υπερτίμησης των νέων σταθμών ως και της αμοιβής δια την μετατροπήν των ζυγών από οκάδες εις κιλά», έγραφαν τα Νέα, στο φύλλο της 3ης Ιουνίου 1959.
Στην περίπτωση του μέτρου τα πράγματα ήταν ακόμα πιο δύσκολα.
Οι ράφτες και οι μοδίστρες κατέστρεψαν πολλά υφάσματα ή έφτιαξαν στενά ρούχα και ευτραφείς κυρίες και το ανάποδο.
Αρκετοί πελάτες είδαν κοντύτερα τα παντελόνια τους και πολύ πιο στενά τα πουκάμισά τους αν και είχαν στηθεί με τις ώρες για να μετρήσουν τις διαστάσεις τους.
Η μεταρρύθμιση προκάλεσε και σύγχυση στον υπολογισμό των οικοπέδων και στα σχετικά συμβόλαια.
Για πολλά χρόνια αργότερα δημοσιεύονταν αγγελίες στις οποίες τα οικόπεδα αναφέρονταν σε πήχεις.
Πάντως αν και έχουν περάσει 57 χρόνια από την αλλαγή, ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται κατά κάποιο τρόπο το παλαιό σύστημα: «Μην το κουνήσεις ρούπι από εδώ», λέει η μάνα στο παιδί και «τα έχει 400» λέμε για κάποιον που είναι πολύ έξυπνος.
Η αρχική φωτογραφία της Αθήνας του 1954 είναι του Léonard Gianadda από το αρχείο Médiathèque Valais – Martigny και την εντόπισε η συλλέκτρια Λίζα Κουτσαπλή.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Το ριφιφί του αιώνα. Η ανεξιχνίαστη ληστεία στο θησαυροφυλάκιο της Τράπεζας Εργασίας το 1992. Οι δράστες έσκαψαν τούνελ 20 μ., τρύπησαν τον ατσάλινο τοίχο και άνοιξαν 301 θυρίδες… 
