Απόσπασμα από το βιβλίο του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού, «Σταυροφόροι Χωρίς Σταυρό: Ισλαμική τρομοκρατία, ΗΠΑ και Νεοοθωμανισμός». Εκδόσεις Α. Α. ΛΙΒΑΝΗ
Το καλάθι της τρομοκρατίας
Παρ’ ότι η τρομοκρατία είναι ένας όρος που πλημμυρίζει τη δημοσιότητα σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της Υφηλίου, δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός του φαινομένου.
Προφανώς, η αδυναμία δεν οφείλεται σε ανεπάρκεια των επιστημόνων, αλλά στο γεγονός ότι η τρομοκρατία διαπλέκεται τόσο στενά με πολιτικές σκοπιμότητες, που δεν αφήνει περιθώρια για ακριβείς αντικειμενικές επιστημονικές προσεγγίσεις.
Ο όρος εμφανίζεται την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης κι αναφέρεται στην πρακτική του Ροβεσπιέρου, αλλά σταδιακά άλλαξε νόημα.
Η οργάνωση Κου Κλουξ Κλαν, που ιδρύθηκε από Νοτίους αμέσως μετά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο, είχε ως στόχο τον εκφοβισμό και την παρεμπόδιση των δημοκρατικών αλλαγών στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Είναι μία πρώιμη περίπτωση του φαινομένου της ακροδεξιάς τρομοκρατίας.
Ακροαριστερή τρομοκρατία
Την ίδια περίοδο, αναπτύσσεται και η ακροαριστερή τρομοκρατία με την εκτέλεση κρατικών αξιωματούχων και παραγόντων του κατεστημένου.
Η ακροαριστερή τρομοκρατία είναι κατά κανόνα ατομική και εντάσσεται στη στρατηγική της επαναστατικής ανατροπής των καθεστώτων.
Είναι μία από τις μεθόδους της επαναστατικής πάλης κι όχι, τουλάχιστον σύμφωνα με τη θεωρία, αυτοσκοπός.
Οι θιασώτες της θεωρούν, ότι η εκτέλεση προσώπων, που συμβολίζουν την εξουσία, την εκμετάλλευση και την καταπίεση, μπορεί να λειτουργήσει σαν καταλύτης, να ενθαρρύνει τις λαϊκές μάζες και να τις εξωθήσει προς την κατεύθυνση της μαζικής εξέγερσης.
Οι προσδοκίες αυτές δεν δικαιώθηκαν από τα γεγονότα, αλλά διατήρησαν την ακτινοβολία τους για πολλές δεκαετίες.
Στο 19ο αιώνα τέτοιες οργανώσεις έδρασαν στη Ρωσία (μεταξύ άλλων θύμα ήταν και ο τσάρος Αλέξανδρος Γ’), σε χώρες της δυτικής Ευρώπης και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Συνέχεια αυτής της κατηγορίας τρομοκρατικής δράσης αποτελούν οι οργανώσεις του αντάρτικου των πόλεων, που έδρασαν στη Δυτική Ευρώπη κυρίως μετά το κύμα της κοινωνικής αμφισβήτησης που τη σάρωσε από τα τέλη της δεκαετίες του 1960.
Οργανώσεις όπως, η Φράξια Κόκκινος Στρατός στη Γερμανία, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες στην Ιταλία, η Άμεση Δράση στη Γαλλία, ο Ερυθρός Στρατός στην Ιαπωνία και η 17 Νοέμβρη στην Ελλάδα, χρησιμοποιούσαν την ατομική τρομοκρατία με σκοπό να αφυπνίσουν τις λαϊκές μάζες και να προωθήσουν το επαναστατικό τους όραμα.
Η ακροαριστερή τρομοκρατία έχει συγκεκριμένο στόχο και ενδιαφέρεται πολύ για την απήχηση που έχουν οι ενέργειες της στην κοινή γνώμη, αφού αντλεί την πολιτική νομιμοποίηση από την υποτιθέμενη συναίνεση των μαζών.
Γι’ αυτό το λόγο, κατά κανόνα αποφεύγει την τυφλή βία και προσέχει κατά το δυνατόν να μην προκύψουν θύματα εκτός του στόχου.
Υπάρχουν περιπτώσεις που ματαιώθηκαν τρομοκρατικές ενέργειες, επειδή υπήρχε κίνδυνος να προκύψουν παράπλευρες απώλειες.
Παρ’ όλα αυτά, είχαμε τέτοιες απώλειες.
Το ενδιαφέρον να μην υπάρξουν παράπλευρα θύματα πηγάζει όχι τόσο από ηθική αντίληψη για την αξία της ανθρώπινης ζωής όσο από την ιδεολογία και την πολιτική στρατηγική της ακροαριστερής τρομοκρατίας.
Η αναρχομηδενιστική τρομοκρατία
Ειδική περίπτωση αντάρτικου πόλης είναι η αναρχομηδενιστική τρομοκρατία.
Συχνά συγχέεται με την ακροαριστερή τρομοκρατία, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για παράλληλο, αλλά διακριτό φαινόμενο.
Σε αντίθεση με την ακροαριστερή τρομοκρατία, οι αναρχομηδενιστικές ένοπλες οργανώσεις δεν ενδιαφέρονται για την επιδοκιμασία των λαϊκών τάξεων, ούτε εντάσσουν τη δράση τους σ’ ένα σχέδιο αφύπνισης και ενεργοποίησης των μαζών.
Όπως έγραψε στην «Κατήχηση του Επαναστάτη» στα τέλη του 19ου αιώνα, ο πατέρας του ρεύματος Σεργκέι Νετσάγεφ, «ο επαναστάτης περιφρονεί κάθε δόγμα. Απαρνείται την επιστήμη του κόσμου, την οποία αφήνει στην επερχόμενη γενιά. Γνωρίζει μονάχα μία επιστήμη, την επιστήμη της καταστροφής».
Η ατομική τρομοκρατία, δηλαδή η εκτέλεση με όπλο ή με βόμβα προκαθορισμένου ανθρώπινου στόχου, δεν αποτελεί μονοπώλιο των οργανώσεων που οραματίζονταν την επανάσταση.
Υπάρχει και η περίπτωση της ατομικής τρομοκρατίας με σκοπό τη συλλογική εκδίκηση.
Σχεδόν αμέσως μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων στη δεκαετία του 1910 από το καθεστώς των Νεοτούρκων, η αρμενική οργάνωση Ντασνάκ εκτέλεσε στο Βερολίνο, στη Ρώμη, στην Τυφλίδα και στην Κεντρική Ασία τους πολιτικούς υπευθύνους της Γενοκτονίας.
Πρόκειται για την περιβόητη επιχείρηση «Νέμεσις».
Ένα είδος συνέχειας εκείνων των ενεργειών ήταν η δράση του αρμενικού ΑΣΑΛΑ εναντίον τουρκικών στόχων στη δεκαετία του 1970.
Η τρομοκρατία εθνοτικού χαρακτήρα
Παραλλήλως με την ακροαριστερή τρομοκρατία αναπτύσσεται και η τρομοκρατία οργανώσεων εθνοτικού χαρακτήρα.
Την αφορμή για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο την έδωσε ο φόνος του αρχιδούκα των Αψβούργων, από το Σέρβο φοιτητή Γαβριήλ Πρίνσιπ, ο οποίος ήθελε να εκδικηθεί για την κατοχή της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης από την Αυστροουγγαρία.
Στην κορυφή του καταλόγου βρίσκονται οι Παλαιστίνιοι, αλλα στον ίδιο κατάλογο είναι και η εβραϊκή οργάνωση Ιργκούν, που πραγματοποίησε πολλές αιματηρές βομβιστικές επιθέσεις εναντίον των Βρετανών, πριν ιδρυθεί το κράτος του Ισραήλ.
Στέλεχος αυτής της οργάνωσης ήταν ο μετέπειτα πρωθυπουργός του Ισραήλ Μεναχέμ Μπέγκιν.
Στην ίδια κατηγορία ανήκουν ο ιρλανδικός IRA, η βάσκικη ΕΤΑ και το αυτονομιστικό κίνημα της Κορσικής.
Υπάρχει και μία κατηγορία εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων που στηρίχθηκαν στην κλασική αντάρτική δράση, αλλά σ’ ορισμένες περιπτώσεις κατέφυγαν επιλεκτικά και σε τρομοκρατικές ενέργειες.
Παλαιότερα ήταν οι Σαντινίστας στη Νικαράγουα, το Φαραμπούντο Μαρτί στο Σαλβαδόρ, αργότερα το κουρδικό PKK στην Τουρκία, οι Τσετσένοι και ο αλβανικός UCK στο Κοσσυφοπέδιο.
Το εάν ορισμένα εξ αυτών έχουν χαρακτηριστεί τρομοκρατικές οργανώσεις κι άλλα μαχητές της ελευθερίας εξαρτάται από τις πολιτικές σκοπιμότητες των ΗΠΑ, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό επιβάλλουν τις σχετικές ταξινομήσεις.
Ακροδεξιά τρομοκρατία
Την ίδια περίοδο, έχουμε δείγματα γραφής και της ακροδεξιάς τρομοκρατίας, με πιο χαρακτηριστικό την έκρηξη βόμβας στο σιδηροδρομικό σταθμό της Μπολώνιας τη δεκαετία του 1970.
Η τυφλή βία εντάσσεται στη λεγόμενη στρατηγική της έντασης, που ο στόχος της είναι τριπλός:
1. Να εκφοβίσει τους πολίτες και να υπονομεύσει την πολιτική στράτευσή τους
2. Να συκοφαντήσει πολιτικά την Αριστερά
3. Να εξωθήσει τις κυβερνήσεις να λάβουν αυταρχικά μέτρα
Τη μέθοδο της προβοκάτσιας έχουν χρησιμοποιήσει πολλές φορές όχι μόνο δικτατορικά καθεστώτα, αλλά και παρακρατικές ή ακροδεξιές οργανώσεις σε δημοκρατικές χώρες.
Ο εμπρησμός του Ράιχσταγκ από τους Ναζί είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα.
Η πολύνεκρη έκρηξη στην Οκλαχόμα των Ηνωμένων Πολιτειών, που είχε ως δράστη τον ακροδεξιό Τίμοθι Μακ Βέι, είναι μία ιδιάζουσα περίπτωση τυφλής ακροδεξιάς τρομοκρατίας, δεδομένου ότι δεν φαίνεται να εντάσσεται σε συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο.
Κρατική τρομοκρατία
Παρ’ ότι συνήθως η επίσημη εκδοχή για το τρομοκρατικό φαινόμενο δεν συμπεριλαμβάνει την κρατική τρομοκρατία, αυτή αποτελεί ένα σημαντικότατο σκέλος.
Δεν είναι μόνο οι προβοκάτσιες για την καλλιέργεια κλίματος και τη συκοφάντηση εσωτερικών ή εξωτερικών αντιπάλων.
Είναι και η προσφυγή σε τρομοκρατικές μεθόδους για την εξουδετέρωση αποσχιστικών κινημάτων, αντάρτικου πόλεων ή και ειρηνικών πολιτικών αντιπάλων.
Το μετακεμαλικό καθεστώς στην Τουρκία οργάνωσε ειδικές παραστρατιωτικές μονάδες και παρακρατικούς μηχανισμούς με αποστολή την εξόντωση των ακροαριστερών οργανώσεων και του PKK.
Στη Λατινική Αμερική κυβερνήσεις οργάνωσαν τάγματα θανάτου με σκοπό την εξόντωση προσώπων που συμμετείχαν σε εκδηλώσεις πολιτικές διαμαρτυρίας.
Ακόμα και στη δημοκρατική Ισπανία, η κυβέρνηση του Φελίπε Γκονζάλες χρησιμοποίησε ειδικά κομάντος για την εξόντωση των Βάσκων αυτονομιστών της ΕΤΑ.
Θα πρέπει όμως να γίνει διάκριση ανάμεσα στα κράτη που καταφεύγουν σε τρομοκρατικές πρακτικές για να εξοντώσουν εσωτερικούς ή εξωτερικούς εχθρούς και σ’ εκείνα που επεμβαίνουν στρατιωτικά για να επιβάλουν την πολιτική τους.
Άλλη κατηγορία είναι τα κράτη που χρησιμοποιούν τρομοκρατικές οργανώσεις για να προωθήσουν τα σχέδιά τους ή που υποστηρίζουν τέτοιες για λόγους αλληλεγγύης.
Απόσπασμα από το βιβλίο του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού, «Σταυροφόροι Χωρίς Σταυρό: Ισλαμική τρομοκρατία, ΗΠΑ και Νεοοθωμανισμός». Εκδόσεις Α. Α. ΛΙΒΑΝΗ
