Του Στέφανου Μίλεση. Πηγή: Πειραιόραμα
Ο ιστορικός κινηματογράφος «Καλιφόρνια» του Πειραιά βρίσκεται στην συμβολή των οδών Αντιπλοίαρχου Βλαχάκου και Παλαμηδίου στην συνοικία της Αγίας Σοφίας.
Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε στα τέλη του 1930 και η λειτουργία του κινηματοθεάτρου ξεκίνησε στις 25 Ιανουαρίου του 1931. Επειδή ήταν κατασκευασμένο με προδιαγραφές κινηματοθεάτρου ήταν εξ ολοκλήρου από μπετόν αρμέ και διέθετε δύο εξόδους, την κεντρική και μια έξοδο κινδύνου.
Είχε την δυνατότητα να φιλοξενήσει 590 θεατές και μπορούσε να εκκενωθεί εντός 5 λεπτών – χρόνος απίστευτος για τις προδιαγραφές της εποχής εκείνης.
Ήταν, κυρίως, χειμερινός αλλά με το άνοιγμα των πολλών παραθύρων που διέθετε μπορούσε να λειτουργήσει και κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.
Διέθετε σύγχρονες ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις με πίνακες ασφαλείας πρωτοποριακές για την Ελλάδα και φωτισμό κινδύνου. Οι θύρες όλες, εσωτερικά, ήταν μεταλλικές για να υπάρχει θερμική στεγανότητα σε περίπτωση πυρκαγιάς. Ήταν ο «Τιτανικός» της εποχής σε προδιαγραφές ασφαλείας.
Στις 19 Μαρτίου του 1950, Κυριακή βράδυ, στις 8.45, ανάφλεξη που προκλήθηκε από υπερθέρμανση της ταινίας στον θάλαμο προβολής, προκάλεσε φωτιά με αποτέλεσμα να καταστραφεί ολοσχερώς η μηχανή προβολής.
Η φωτιά κατασβέστηκε με παρέμβαση του ιδιοκτήτη του κινηματογράφου Σ. Πετράκου, ο οποίος μαζί με τον Νικόλαο Κόμη, που ήταν βοηθός μηχανικού, με αυτοθυσία χρησιμοποίησαν τους ατομικούς πυροσβεστήρες. Στην προσπάθειά του μάλιστα ο Πετράκος να κατασβέσει την φωτιά, κάηκε στο πρόσωπο και στα χέρια.
Το περιστατικό θα σταματούσε σε αυτό το σημείο και οι 450 θεατές θα έφευγαν χωρίς να ολοκληρωθεί η προβολή της ταινίας «Πουλημένη στην Αμαρτία» που παιζόταν εκείνη την βραδιά.
Η φωνή και ο πανικός
Όμως ο καπνός και η έντονη οσμή έφτασαν στους θεατές του εξώστη που ήταν ακριβώς κάτω από τον θάλαμο προβολής.
Τότε ακούστηκε μια γυναικεία φωνή που ούρλιαξε: «Φωτιά, φωτιά». Αυτό ήταν το σύνθημα του πανικού.
Ακολούθησε πανδαιμόνιο. Άνδρες που βρίσκονταν στον εξώστη άρχισαν να πηδούν κάτω, στην κυρίως αίθουσα, από ύψος 7 μέτρων. Ακολούθησαν σκηνές αλλοφροσύνης για τα 450 άτομα που προσπάθησαν να βγουν έξω ποδοπατώντας ο ένας τον άλλον. Οι πρώτοι έπεσαν και οι επόμενοι πατούσαν πάνω τους και αφού έπεφταν κι αυτοί έρχονταν κι άλλοι, κι άλλοι.
Παγίδες θανάτου
Η κεντρική κλίμακα εξόδου – πλάτους 2,5 μέτρων και αποτελούμενη από 28 σκαλοπάτια – καθώς και η έξοδος κινδύνου, αποτελούμενη από 33 σκαλοπάτια, λειτούργησαν σαν παγίδες θανάτου. Η έξοδος πανικού των θεατών ήταν τέτοια ώστε τα κάγκελα στην έξοδο κινδύνου λύγισαν από τα ανθρώπινα σώματα που συμπιέστηκαν πάνω σε αυτά.
Αποτέλεσμα του πανικού ήταν ο θάνατος 8 ατόμων και ο τραυματισμός άλλων 26.
Μετά το τραγικό αυτό δυστύχημα, οι ανακρίσεις έδειξαν ότι δεν θα γινόταν απολύτως τίποτα αν δεν υπήρχε ο πανικός των θεατών.
Στην αίθουσα προβολής, ένα δωματιάκι 3Χ4 μ., είχαν απλά μαυρίσει οι τοίχοι και ο φωτισμός του κινηματογράφου λειτουργούσε καλώς ακόμα και εντός του μικρού δωματίου προβολής από το οποίο είχε ξεκινήσει η πυρκαγιά. Ουδείς έπαθε κάτι από την φωτιά και οι θάνατοι προήλθαν από ασφυξία λόγω της συμπίεσης που δέχθηκαν όσοι έπεσαν πρώτοι, από τους πίσω.
Επειδή ο κινηματογράφος «Καλιφόρνια» είχε κατασκευαστεί από την αρχή για κινηματοθέατρο από μπετόν αρμέ και η θύρα της αίθουσας προβολής ήταν μεταλλική, η μετάδοση πυρκαγιάς στην κυρίως αίθουσα ήταν σχεδόν αδύνατη.
Η Επιτροπή Υπαλλήλων Χειριστών Κινηματογράφων είχε αποστείλει υπόμνημα προς τις τότε ανακριτικές αρχές (Γ΄Αστυνομικό Τμήμα Πειραιά) ότι λόγω της απεργίας που είχαν την ημέρα εκείνη οι χειριστές των μηχανών προβολών, στον θάλαμο βρίσκονταν ο ιδιοκτήτης του κινηματογράφου μαζί με βοηθό μηχανικό και όχι ο μηχανικός, που κατά το νόμο ήταν ο αρμόδιος χειριστής προβολής.
Η ταινία που παιζόταν την βραδιά εκείνη ήταν η «Πουλημένη στην Αμαρτία». Ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας ήταν Criss Cross – μια παραγωγή του 1949 με πρωταγωνιστή τον Μπαρτ Λάνκαστερ και την Ιβόν ντε Κάρλο.
Η ταινία ήταν μαγνήτης για το κοινό της εποχής καθώς ανήκε στο είδος φιλμ νουάρ είδος που «πούλαγε» τότε. Στην ταινία παρουσιάζεται για πρώτη φορά και ο, άγνωστος μέχρι τότε, Τόνι Κέρτις σε ρόλο χορευτή – το όνομά του δεν αναφέρεται, καν, στο καστ της ταινίας.
Ο τίτλος της ταινίας, μετά το περιστατικό του κινηματογράφου άλλαξε από την εταιρεία διανομής και επανακυκλοφόρησε στις ελληνικές αίθουσες ως «Ο κόκκινος διάβολος του Λος Άντζελες».
Η ταινία, ενώ είχε προβληθεί πολύ καιρό πριν στην αθηναϊκές αίθουσες, στην περιοχή της Αγίας Σοφίας Πειραιά ανέβηκε για πρώτη φορά την Πέμπτη 16 Μαρτίου με αποτέλεσμα και τις τέσσερις ημέρες που μεσολάβησαν μέχρι το περιστατικό της 19ης Μαρτίου, η αίθουσα να είναι γεμάτη. Η προβολή των ταινιών, τότε διαρκούσε πολλές εβδομάδες και πάντα η πρώτη εβδομάδα προβολής μάζευε τον περισσότερο κόσμο.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Ο ιστορικός κινηματογράφος «Λουϊζιάνα» στο Ριζοκάρπασο που λειτούργησε με ανταλλακτικά που έστειλαν Κύπριοι μετανάστες από την Αμερική. Στην αρχή λειτούργησε με γεννήτριες γιατί δεν υπήρχε ρεύμα
