Οι φωτογραφίες συγκλονίζουν κι ας έχουν περάσει 44 χρόνια από την τουρκική εισβολή. Περιγράφουν την καταστροφή των ορθόδοξων χριστιανικών ναών στα κατεχόμενα: τέμπλα απογυμνωμένα από εικόνες, λυπηρά και κατεστραμμένα.
Τέμπλα περίτεχνα καλυμμένα με υφάσματα, σημαίες της Τουρκίας και του ψευδοκράτους, ισλαμικές επιγραφές και αφίσες. Εκκλησίες άδειες, ρυπαρές, κατεστραμμένες. Ναοί που μετατράπηκαν σε τζαμιά ή σε στάνες. Βεβηλωμένες εικόνες. Εικονοστάσια, μανουάλια και εκκλησιαστικά σκεύη στοιβαγμένα στο κάστρο της Κερύνειας.
Σε μια αδημοσίευτη φωτογραφία, τούρκοι στρατιωτικοί ασεβούν μπροστά σε λεηλατημένο τέμπλο κοιτώντας προκλητικά τον φακό. Σε μια άλλη, ένας στρατιώτης ποζάρει χαμογελαστός, βάζοντας το σπαθί του στον λαιμό του Αγίου Νεοφύτου για να απαθανατίσει τον αποκεφαλισμό του. Και οι δύο φωτογραφίες των στρατιωτών είναι τραβηγμένες στο βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στον Κουτσοβέντη, νότια του Πενταδαχτύλου, που έχει μετατραπεί σε στρατόπεδο των κατοχικών δυνάμεων.
Εικόνες για την εξαθλίωση που υφίστανται οι ορθόδοξες χριστιανικές εκκλησίες στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου μετά την τουρκική εισβολή, είχαν έρθει στο φως της δημοσιότητας όλα αυτά τα χρόνια. Η έρευνα, ωστόσο, του αρχαιολόγου Χριστόδουλου Χατζηχριστοδούλου εστιάζει κυρίως στα τέμπλα-εικονοστάσια της τουρκοκρατούμενης περιοχής της Κύπρου. Εισχωρεί στο εσωτερικό των ναών και με αποκλειστικές φωτογραφίες συγκεντρώνει ένα πολύτιμο υλικό για την αποσύνθεση μνημείων της Ορθοδοξίας.
Από τους 600 και πλέον τουρκοκρατούμενους ορθόδοξους ναούς, αναφέρει στην «Κ», οι περισσότεροι δεν διασώζουν τίποτα από την εκκλησιαστική τους επίπλωση. Τέμπλα, προσκυνητάρια, άμβωνες, εικόνες, εκκλησιαστικά βιβλία, ιερά σκεύη, όλα, έχουν αρπαχθεί από τις κατοχικές αρχές. Πολλά έχουν παντελώς καταστραφεί και άλλα ξεπουλήθηκαν σε παράνομες αγορές του κόσμου (Ευρώπη, Αμερική, Ιαπωνία). Στους λεηλατημένους λαούς, όσα υπολείμματα εικονοστασίων έχουν απομείνει, καταστρέφονται μέρα με τη μέρα. Μετρημένες στα δάχτυλα είναι οι εκκλησίες που διασώζουν τα τέμπλα τους. Μεταξύ αυτών, οι ναοί του Αρχαγγέλου στην Κερύνεια, του Αγίου Μάμαντος στη Μόρφου (16ος αι.), οι μονές του Αποστόλου Βαρνάβα στη Σαλαμίνα (17ος αι.) και της Παναγίας στο Τρίκωμο (19ος αι.), οι οποίοι έχουν μετατραπεί σε «μουσεία εικόνων».
Δυστυχώς, η τουρκική εισβολή του 1974 διέκοψε βίαια την καταγραφή από την Εκκλησία της Κύπρου, τη μελέτη και τη συντήρηση των μνημείων που εκτελούσε το Τμήμα Αρχαιοτήτων. «Η καταστροφή των εικονοστασίων στα κατεχόμενα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αποτελεί κενό δυσαναπλήρωτο. Ακόμα και η μοναδική πρόσφατη εκπονηθείσα διατριβή η οποία αφορούσε τα τέμπλα της Κύπρου, δεν συμπεριελάμβανε εκείνα των κατεχόμενων περιοχών!», επισημαίνει ο κ. Χατζηχριστοδούλου.
Χαμένος πλούτος
Οι σποραδικές δημοσιεύσεις και οι ελάχιστες φωτογραφίες που σώθηκαν, αν και σημαντικές λόγω της μοναδικότητάς τους, δεν μπορούν να ανασυνθέσουν τον πλούτο που έχει για πάντα χαθεί. «Ακούστηκε πριν από χρόνια ότι τα ξυλόγλυπτα εικονοστάσια, τα οποία αφαιρέθηκαν από τους ναούς μας, συγκεντρώθηκαν από τους εισβολείς σε αποθήκες χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα. Εκείνο που διαπιστώσαμε, μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003, είναι η ηθελημένη εκ μέρους των κατακτητών καταστροφή τους ή η εγκατάλειψη τους στη φθορά του χρόνου, η μερική επαναχρησιμοποίηση ή η παράνομη πώληση τμημάτων τους, κυρίως των βημόθυρων και των ξυλόγλυπτων επιστέψεων.
Σε ορισμένους ναούς οι οποίοι μετατράπηκαν σε τζαμιά, τα τέμπλα καλύφθηκαν με υφάσματα και στα ανοίγματα τους τοποθετήθηκαν σημαίες της Τουρκίας και του ψευδοκράτους. Τα πρόσωπα των αγγέλων και των αγίων, κατά την πάγια τακτική των μoυσουλμάνων, καταστρέφονται κακόβουλα».
Πηγή: «Καθημερινή»
Διαβάστε επίσης
