του Σπύρου Κουζινόπουλου από το προσωπικό του ιστολόγιο «Φάρος του Θερμαϊκού»
Στις 31 Μαϊου 1957 το μεσημέρι, ένα αυτοκίνητο με στοιχεία Ξ.Α. (Ξένη Αποστολή), μια ανοιχτή Μπουίκ Κόβερτιμπλ, που έτρεχε με 140 χιλιόμετρα, σκότωσε στον Άλιμο Αττικής, στην παραλιακή λεωφόρο, τον τιμημένο στρατιωτικό αρχηγό των ανταρτών του ΕΛΑΣ, στρατηγό Στέφανο Σαράφη, βουλευτή τότε της ΕΔΑ και τραυμάτισε σοβαρά την αγγλίδα σύζυγό του Μάριον.
Οι υποψίες ότι δεν επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα, γεννήθηκαν από την πρώτη στιγμή, αλλά δεν πήραν – λόγω των τότε πολιτικών συνθηκών- έκταση στον τύπο της εποχής, ούτε μπόρεσαν να θεμελιωθούν στη δίκη που έγινε μετά από οκτώ μήνες.
Ο δράστης, Μάριο Μουζάλι, Αμερικανός Ιταλικής καταγωγής, ιπτάμενος σμηνίας της 7206 μοίρας υποστηρίξεως, 22 χρόνων, που υπηρετούσε στη μονάδα της αμερικανικής στρατιωτικής αεροπορίας στο Ελληνικό, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 μηνών κατά συγχώνευση για «ανθρωποκτονία εξ αμελείας» και για σωματικές βλάβες της Μάριον Σαράφη.
Ο συνεπιβάτης του αμερικανικού αυτοκινήτου, Γκάλαχαν, επίσης στρατιωτικός, που απολογούμενος κατέθεσε «δεν θυμάμαι τίποτα, δεν κατάλαβα τίποτα» και αθωώθηκε από το δικαστήριο. Μετά την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, εξαγόρασε την ποινή του προς 100 μεταλλικές δραχμές την ημέρα και έσπευσε να εξαφανιστεί από την Ελλάδα, καθώς δεν έμεινε στη χώρα μας ούτε καν για να ασκήσει έφεση.
Δέκα επτά χρόνια αργότερα, λίγο μετά τη μεταπολίτευση του 1974, η Μάριον Σαράφη, που κατά τη διάρκεια της δικτατορίας βοήθησε ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα από το Λονδίνο, είχε δηλώσει απερίφραστα στο δημοσιογράφο Δημήτρη Κοκκινάκη:
«Ο άντρας μου δολοφονήθηκε. Τον σκότωσε η CIA. Από τότε το ένιωθα αυτό. Τώρα είμαι σίγουρη».
Ο στρατηγός Σαράφης εκείνη τη μοιραία ημέρα, επέστρεφε με λεωφορείο στο σπίτι του από τα κεντρικά γραφεία της ΕΔΑ, όπου είχε πάρει μέρος σε σύσκεψη, καθώς ήταν αντιπρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του κόμματος της Αριστεράς. Μόλις έφτασε στο σπίτι, φόρεσε το μαγιό και είπε στη γυναίκα του να πάνε για μπάνιο. Πήρε εκείνη μια τσάντα με πετσέτες και το μαγιό της και βγήκαν στην παραλιακή λεωφόρο, που ήταν πολύ κοντά στο σπίτι τους. Πέρασαν το πρώτο διάζωμα «αφού πρώτα βεβαιωθήκαμε ότι δεν περνάει αυτοκίνητο», είπε η Μάριον Σαράφη. Λίγο πριν πατήσουν στη νησίδα, έγινε το κακό: Η μπουίκ έπεσε επάνω τους. Το σώμα του στρατηγού τινάχτηκε ψηλά και πετάχτηκε δέκα μέτρα μακριά. Τον μεταφέρανε στην κλινική «Κυανούς Σταυρός», στη λεωφόρο Συγγρού, όπου ξεψύχησε.
Δύο αυτοκίνητα
Η αρχαιολόγος και μεγάλη φίλη της Ελλάδος, Μάριον Σαράφη, που πέθανε στις 10 Δεκεμβρίου 1999, σε ηλικία 86 ετών, υποστήριζε μέχρι την ημέρα του θανάτου της, ότι το σπίτι τους παρακολουθούνταν λίγο πριν το τραγικό συμβάν: κάτι «ύποπτοι άνθρωποι» της αμερικανικής βάσης του Ελληνικού, που ήταν τότε το «κέντρο» της CIA στην Ελλάδα, είχαν νοικιάσει μια βίλα κοντά στο σπίτι τους και τους παρακολουθούσαν. Κι ακόμη, τον Μουζάλι τον είχε δει, να τρέχει πλάϊ στη νησίδα, σα να έκανε εξάσκηση, μερικές ημέρες πριν το κακό.
Το πιο σημαντικό στοιχείο στην υπόθεση, είναι η ύπαρξη ενός δεύτερου αυτοκινήτου, χρώματος λευκού, που έτρεχε παράλληλα με του δράστη, έτσι ώστε να καλύπτεται ο δρόμος.
«Ούτως ώστε να μην υπάρχει η παραμικρή δυνατότητα διαφυγής», όπως είχε δηλώσει το 1976 στους δημοσιογράφους ο ένας από τους συνηγόρους πολιτικής αγωγής, ο διαπρεπής νομικός Δημοσθένης Μιράσγεζης, εκφράζοντας επίσης τη βεβαιότητα ότι «επρόκειτο για δολοφονία».
Γιατί όμως σκότωσαν τον στρατηγό; Η Μάριον Σαράφη αποδίδει την, όπως τη χαρακτήρισε «εγκληματική ενέργεια», στον έντονο αντιαμερικανισμό του στρατηγού, και κυρίως στην εκστρατεία που είχε αναλάβει για να φύγουν οι Βάσεις του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ από την Ελλάδα. Ο επαναστάτης του 1935, ο αρχηγός του ΕΛΑΣ στην Κατοχή, ήταν ένας ανυποχώρητος και επικίνδυνος μαχητής για την ειρήνη. Έπρεπε λοιπόν να φύγει από τη ζωή
Βάσεις και ετεροδικία
Άλλωστε, το θέμα που εκείνες τις ημέρες δέσποζε στα ελληνικά πράγματα, ήταν το θέμα της ετεροδικίας.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1956, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Ευάγγγελος Αβέρωφ και ο εδώ Αμερικανός επιτετραμένος, υπέγραφαν σε ατμόσφαιρα «θερμής φιλίας και πλήρους κατανοήσεως», κατά την έκφραση του υπουργού, μία σύμβαση που άλλαζε το από 19-6-1951 καθεστώς και συγκεκριμένα «προσήρμοζε το νομικόν καθεστώς των εν Ελλάδι δυνάμεων των ΗΠΑ προς το ισχύον και έναντι των άλλων κρρατών-μελών του ΝΑΤΟ».
Η κυβέρνηση πανηγύριζε για την «κατάργησιν της ετεροδικίας». Η αντιπολίτευση, απληροφόρητη και γιαυτό επιφυλακτική τις πρώτες μέρες, έσπευσε να διευκρινίσει μετά, ότι επρόκειτο για αντισυνταγματική συμφωνία, όπως έλεγε ο Γεώργιος Παπανδρέου ή για μερική άρση της ετεροδικίας κλπ. Ήταν δε μοιραίο να φτάσει για επικύρωση στη Βουλή, μία μόλις εβδομάδα μετά το θάνατο του στρατηγού Σαράφη!
Τα γεγονότα ήταν νωπά ακόμη: Ο Μουζάλι μετά το τραγικό συμβάν σταμάτησε το αυτοκίνητο. Ειδοποιήθηκαν αμέσως οι Αμερικανοί. Έφτασαν επιτόπου δύο αξιωματικοί που πρώτα-πρώτα ερεύνησαν το θέμα της…. μέθης του δράστη. Βρήκαν (;) λοιπόν δύο μπουκάλια μπύρα στο αμάξι, ένα κλειστό κι ένα ανοιγμένο. Μετά πήραν μαζί τους τον Μουζάλι, αφού δήλωσαν ότι: «Θα τεθεί εις την διάθεσιν των ελληνικών αστυνομικών αρχών ευθύς ως ληφθεί η κατάθεσίς του».
Το αλαλούμ με τον Μουζάλι
Η Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών προχώρησε και στην έκδοση σχετικής ανακοίνωσης που άρχιζε ως εξής:
«Αι αμερικανικαί στρατιωτικαί Αρχαί έθεσαν εν προφυλακίσει μέχρι εκδόσεως αποφάσεως έναν Αμερικανό αεροπόρο, το αυτοκίνητο του οποίου ετραυμάτισε τον στρατηγό και βουλευτή Στ. Σαράφη».
Στο Ελληνικό έσπευσαν οι ανώτεροι αστυνομικοί Γεωργίου και Ρακιτζής, πήραν τον Μουζάλι και τον πήγαν στη Γενική Ασφάλεια. Λίγο μετά, η αμερικανική Πρεσβεία πληροφορούσε ότι ο δράστης: «κρατείται εις ελληνικάς φυλακάς αλλά υπό φρούρησιν Αμερικανού στρατιωτικού αστυνομικού»!
Μόνο ο Ευάγγελος Αβέρωφ πανηγύριζε, λέγοντας σε ανακοίνωση του υπουργείου Εθνικής Άμυνας ότι ο δράστης παραδόθηκε στις ελληνικές Αρχές «καίτοι κατά την σύμβασιν, οι Αμερικανοί στρατιώτες, οι υπόδικοι ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων κρατούνται από των αμερικανικών αρχών».Ακόμη, από το ρεπορτάζ του τύπου της εποχής, πληροφορούμαστε ότι οι Αμερικανοί έπαιρναν καθημερινά αντίγραφα των καταθέσεων από τις Ελληνικές Αρχές, διότι, όπως έλεγαν, «διενεργούσαν διοικητικήν εξέτασιν».
Το ρευστό κλίμα της εποχής
Για να καταλάβουμε το κλίμα μέσα στο οποίο διαδραματίζονταν όλα αυτά, πρέπει να πούμε ότι το 1957 ήταν η εποχή όπου ο Κων. Καραμανλής δήλωνε (Μάρτιος) στη Βουλή ότι «μετά από εμέ η δικτατορία», ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Α. Αποστολίδης παραιτούνταν (Ιούλιος) λέγοντας ότι «αυτή δεν είναι κυβέρνηση, αλλά ενωμοτάρχης και ενωμοτία της χωροφυλακής» και ο βασιλιάς Παύλος σε έναν σφοδρό αντικομμουνιστικό λόγο που είχε εκφωνήσει στη Θεσσαλονίκη, αποκαλούσε τον κομμουνισμό «προσωρινή μολυσματική νόσο» και δήλωνε ότι ο λαός «στερείται πολιτικής αγωγής»!.
Αν οι Αμερικανοί μας έκαναν τη χάρη και «μας έδωσαν» τον Μουζάλι, δεν σημαίνει αυτό ότι θα τον δικάζαμε κιόλας. Οι καταγγελίες της Αριστεράς ήταν σαφείς: μάλλον θα τη γλυτώσει ο δράστης! Όπως και έγινε. Τελικά γράφτηκε ότι βρέθηκε μια «…ΝΑΤΟϊκή φόρμουλα» και επρόκειτο έτσι να δικαστεί με βάση ένα νόμο του ΝΑΤΟ.
Το θέμα έφτασε και στη Βουλή, στη συζήτηση περί ετεροδικίας. Τελικά, το σχέδιο νόμου της ετεροδικίας, πέρασε με ονομαστική ψηφοφορία και επί 59 παρόντων βουλευτών, υπέρ ψήφισαν 33 και κατά 26 βουλευτές.
Έτσι, με την έγκριση της Βουλής, μία εβδομάδα μετά το θάνατο του βουλευτή από αμερικανικό αυτοκίνητο, πέρασε το θέμα της ετεροδικίας και «έσβησε» σιγά-σιγά το θέμα Σαράφη. Ξανάρθε στην εικαιρότητα για λίγο με τη δίκη και ξαναξεχάστηκε από πλευράς δημοσιότητας.
Στην κοινή γνώμη παρέμειναν τεράστια αναπάντητα ερωτήματα. Ο στρατηγός Σαράφης ήτανν ένας ιδανικό στόχος για τις σκοτεινές δυνάμεις. Και τον χτύπησαν, εγκαινιάζοντας τις «αμερικανικού τύπου» εκκαθαρίσεις με αυτοκίνητο, σύμφωνα με τη Μάριον Σαράφη. Καταγγελίες που δεν μπόρεσαν τα επόμενα χρόνια να στοιχειοθετηθούν και να αποδειχτούν, καθώς δεν βρέθηκε κανείς δυστυχώς να μιλήσει. Βλέπετε δεν έτυχε να υπάρξει και στην περίπτωση αυτή κάποιος «Τίγρης», όπως αυτός που με το παράτολμο σάλτο του βοήθησε να αποκαλυφθεί η αλήθεια και σε ένα άλλο «τροχαίο ατύχημα», λίγα χρόνια αργότερα….
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Στέφανος Σαράφης γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1890. Σπούδασε Νομικά. Το 1909 κατατάσσεται εθελοντής στο Σύνταγμα Πεζικού Τρικάλων. Παίρνει μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους και το 1924 φοιτά στη Γαλλική Σχολή Πολέμου. Αργότερα γίνεται στρατιωτικός ακόλουθος στο Παρίσι. Διακρίνονταν πάντοτε για τις δημοκρατικές του πεποιθήσεις.
Πρωτεργάτης στο κίνημα του 1935, βρίσκεται στις φυλακές Αβέρωφ, καθαιρεμένος και καταδικασμένος σε ισόβια. Βγαίνει, με τη χορήγηση αμνηστίας, αλλά συλλαμβάνεται από τη δικτατορία Μεταξά το 1936 και εκτοπίζεται στη Μήλο, όπου μένει μέχρι το 1940. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε την αγγλίδα σύζυγό του Μάριον Πάσκοου.
Τον πρώτο καιρό μετά την Ιταλογερμανική εισβολή, αρχίζει τις συζητήσεις για τον αντιστασιακό τρόπο που πρέπει να αντιμετωπιστεί η Κατοχή.Τον Ιούλιο του 1941 στη Νεάπολη (Εξάρχεια) έχει την πρώτη του επαφή με το ΚΚΕ και συναντιέται με το ηγετικό του στέλεχος Λευτέρη Αποστόλου. Από τον Ιούλιο μέχρι τον Απρίλιο του 1942 συλλαμβάνεται δύο φορές από τους Ιταλούς. Μετά αρχίζει πάλι τις επαφές και βγαίνει στο βουνό. Αρχικά συγκροτεί μαζί με άλλους αξιωματικούς την αντιστασιακή οργάνωση «3Α», στη συνέχεια συζητά με την οργάνωση ΕΚΚΑ την ένωση όλων των αντιστασιακών δυνάμεων και την 1η Μαρτίου 1943, μετά από μία σύντομη αιχμαλωσία του από τον ΕΛΑΣ, προσχωρεί στις δυνάμεις του. Από το Μάϊο του 1943, είναι ο στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣ, μαζί με τον Άρη Βελουχιώτη που είναι ο καπετάνιος και τον Ανδρέα Τζήμα (Σαμαρινιώτης) που είναι ο πολιτικός εκπρόσωπος του ΕΑΜ.
Καταδιώκεται, όπως χιλιάδες άλλοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης από το μετακατοχικό κράτος και από το 1946 μέχρι το 1951 βρίσκεται εξόριστος στην Ικαρία. Το 1951 εκλέγεται βουλευτής, αλλά ακυρώνεται η εκλογή του γιατί ήταν εκτοπισμένος. Το 1952 εκλέγεται αντιπρόεδρος της Ε.Ε. της ΕΔΑ και το 1956 βουλευτής Μαγνησίας της ΕΔΑ.
Το άρθρο γράφτηκε με βάση στοιχεία από ένα αφιέρωμα στον στρατηγό Στέφανο Σαράφη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΑΝΤΙ, τεύχος 45, στις 15 Μαίου 1976, καθώς και από τα ρεπορτάζ των εφημερίδων Ελευθερία, ΕΜΠΡΟΣ και Μακεδονία των ημερών που συνέβη το περίεργο «τροχαίο» με θύμα τον στρατιωτικό αρχηγό του ΕΛΑΣ και βουλευτή Στ. Σαράφη
