Είναι μία από τις αρχαιότερες πόλεις της Μεσογείου αλλά η τελευταία μοιρασμένη πρωτεύουσα. Η κυπριακή πόλη δεν έχει ένα ούτε δύο αλλά τέσσερις ονομασίες. Άλλοτε είναι γνωστή ως Λήδρα κι άλλοτε ως Nicosia. Όλοι φυσικά την γνωρίζουν ως Λευκωσία.
Οι αρχαιότεροι συνοικισμοί της Λευκωσίας χρονολογούνται στη νεολιθική εποχή, λίγο πριν από το 4.000 π.Χ. Ο πρώτος συνοικισμός, μαρτυρείται πως ήταν η σημερινή περιοχή της Αγλαντζιάς. Ωστόσο, υπήρχαν κι άλλοι μικρότεροι κοντά στον χώρο των Κυβερνητικών Γραφείων, στην περιοχή Προδρόμου και στο σημερινό Δημαρχείο Λευκωσίας.
Το βασίλειο της Λήδρας
Μετά το τέλος του Τρωικού Πολέμου, οι Αχαιοί μετανάστευσαν στην Κύπρο όπου ίδρυσαν τα δέκα βασίλεια. Μικρές πόλεις – κράτη οι οποίες επιβίωσαν από το 1050 έως περίπου το 330 π.Χ.
Το βασίλειο των Λεδρών, όπως είχε αρχικά ονομαστεί η Λήδρας, μία σχετικά ασήμαντη πόλη η οποία ήταν περισσότερο ένας μικρός γεωργοκτηνοτροφικός οικισμός.
Έγινε γνωστή γύρω στο 673 π.Χ σε έναν κατάλογο βασιλείων που πλήρωναν φόρο υποτελείας στον Ασσύριο βασιλιά Εσσαρχαδών. Το ένατο στη σειρά Κυπριακό Βασίλειο που αναγράφεται στον κατάλογο είναι αυτό του Ονασαγόρα, βασιλιά της Λήδρας.
Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως διάφορα ευρήματα αξίας από το «ασήμαντο» βασίλειο, όπως ένα σύμπλεγμα κτιρίων, εργαστηρίων κεραμικής, υφαντικής και άλλων δωματίων κοντά στον λόφο της ΠΑΣΥΔΥ που επαληθεύουν την ύπαρξη ενός σημαντικού πυρήνα της εποχής του Σιδήρου στην Λευκωσία. Στον ίδιο χώρο βρέθηκε ένα μεγάλο ελαιοτριβείο.
Σήμερα, η Λήδρας είναι ένας από τους πιο κεντρικούς και γνωστούς πεζόδρομους στο κέντρο της Λευκωσίας.
Η πόλη των «Λευκών Θεών»
Η Λευκωσία είναι γνωστή και ως Λευκόθεο.
Αν και δεν είναι σίγουρη η προέλευση αυτής της ονομασίας μία ερμηνεία αναφέρει πως ονομάστηκε έτσι επειδή ήταν η πόλη των «Λευκών Θεών».
Μία επικρατέστερη ερμηνεία αφορά τον Λεύκο γιο του Πτολεμαίου Α’, ο οποίος κατά τη διάρκεια των αραβικών επιδρομών είχε ανοικοδομήσει την πόλη δίνοντάς της το όνομά του.
Ωστόσο, αυτή η ερμηνεία δεν είναι διαβεβαιωμένη και έτσι άλλες ιστορίες αναφέρουν πως το όνομα προέρχεται από το Λευκή Περιουσία ή Λευκή Ουσία, καθώς στην περιοχή βρίσκονται σε αφθονία ασβεστολιθικά πετρώματα (ψαμμίτες) που έχουν χαρακτηριστικό λευκό χρώμα ή από το φυτό Λευκή.
Η σειρήνα Λευκωσία
Σειρήνων μὲν πρῶτον ἀνώγει θεσπεσιάων φθόγγον ἀλεύασθαι καὶ λειμῶν᾿ ἀνθεμόεντα, αναφέρει ο Οδυσσέας στους συντρόφους του στην Ομήρου Οδύσσεια για να τους ενημερώσει πως ένας από τους κινδύνους που θα αντιμετωπίσουν είναι το «τραγούδι των γλυκόλαλων Σειρήνων», τις οποίες όμως πρέπει να προσπεράσουν γιατί είναι μαγευτικό και επικίνδυνο.
Στην Ελληνική μυθολογία, οι Σειρήνες ήταν τρεις επικίνδυνες γυναίκες-πουλιά, με κεφάλι γυναίκας και σώμα πουλιού.
Γυναικείες θεότητες που σχετίζονταν με το νερό, τον έρωτα και τον θάνατο, στην επικρατέστερη εκδοχή θεωρούνται κόρες του ποτάμιου θεού Αχελώου και της Μούσας Μελπομένης (σύμφωνα με τον Απολλόδωρο), ή της Τερψιχόρης (Απολλώνιος ο Ρόδιος) ή της Στερόπης. Αλλη εκδοχή τις αναφέρει ως κόρες του θαλάσσιου θεού Φόρκι και της Γης.
Σύμφωνα με τον Όμηρο, ο οποίος τις αναφέρει για πρώτη φορά στην Οδύσσεια, οι Σειρήνες ήταν δύο και κατοικούσαν στο νησί Ανθεμόεσσα, στο Τυρρηνικό πέλαγος, στο στενό της Μεσσήνης, μεταξύ Σικελίας και Καλαβρίας.
Σύμφωνα με την εκδοχή αυτών που ισχυρίζονται ότι ήταν δύο, αυτές ήταν η Αγλαόπη (λαμπρή στην όψη) και η Θελξιέπεια (γοητευτική στο λόγο), άλλοι τις αναφέρουν τρεις, δίνοντάς τους τα ονόματα Παρθενόπη, Λευκωσία (Λευκή ουσία) και Λίγεια (Καθαρή φωνή) ή, σύμφωνα με τον Ησίοδο, Αγλαόφωνος, Μόλπη και Θελξινόη. Κατά τον Πλάτωνα, που τις αναφέρει στην Πολιτεία του, οι Σειρήνες ήταν οχτώ.
Η πόλη της Νίκης
Μία τελευταία εκδοχή η οποία δεν έχει ερμηνεία είναι η αναφορά της Λευκωσίας ως Καλλινίκισις μέσα από το βίο του Αγίου Σπυρίδωνος ο οποίος αναφέρει πως «ο Τριφύλλιος έγινε Επίσκοπος της Καλλινικησέων πόλεως ήτοι Λευκών θεών αγίας του θεού Εκκλησίας».
Οι Φράγκοι όμως κατακτητές δεν μπορούσαν να προσφέρουν τα δύο ονόματα. Κι έτσι ονόμασαν τη Λευκωσία Nicosie. Από πού προέρχεται όμως η λέξη;
Η πλησιέστερη ερμηνεία είναι πως η λέξη προέρχεται από το γαλλικό Nicosie από τη λέξη νίκη. Nicosie, nom de ville, du mot grec νίκη, vaincre» – δηλαδή «Λευκωσία, όνομα πόλης, από την λέξη νίκη». Δεδομένου ότι είναι κανόνας στα γαλλικά τα τοπωνύμια να έχουν την κατάληξη -ie, η γαλλική Λευκωσία έγινε Nicosie.
Ακολούθως οι Ενετοί το μετέτρεψαν σε Nicosia δεδομένου ότι ήδη γνώριζαν τη λέξη. Πώς; Από την ύπαρξη μιας δεύτερης (ή μάλλον πρώτης) Nicosia στη Σικελία. Το όνομα της σικελικής πόλης φέρει δύο ελληνικές ερμηνείες: άλλοι υποστηρίζουν πως ονομάστηκε έτσι από τον Άγιο Νικόλα (Νίκου Οίκος) ενώ άλλη από την πόλη της νίκης (Νίκης Οίκος).
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Η δίδυμη αδελφή της Λευκωσίας στην Ιταλία. Η οχύρωση της πόλης που έγινε πρότυπο για τον Χάνδακα και πόλεις στην Ιαπωνία, την Αγγλία, τη Φιλανδία και το Βιετνάμ!
