Η πιο φονική μάχη που έκρινε τον Αμερικανικό Εμφύλιο. Στο Γκέτυσμπεργκ οι Βόρειοι εκμεταλλεύτηκαν το λάθος του στρατηγού Λη και κράτησαν τους Νότιους μακριά από την Ουάσιγκτον

Ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος ξέσπασε στις 14 Απριλίου του 1861 και για τα επόμενα τέσσερα χρόνια οι άγριες συγκρούσεις των Νότιων με τους Βόρειους είχαν τελικό απολογισμό πάνω από 1 εκατομμύριο νεκρούς.

Τα στρατεύματα της Συνομοσπονδίας, όπως λεγόταν το κράτος των Νοτίων, επιθυμούσαν να εισβάλλουν στον Βορρά.  Η Ένωση, που αποτελούσε το στρατόπεδο των Βόρειων, αδυνατούσε τα πρώτα δύο χρόνια του εμφυλίου να συγκρατήσει την ορμή των Νοτίων. Παρά την άρτια εκπαίδευση των στρατιωτών της Ένωσης, οι Νότιοι κέρδιζαν ολοένα και περισσότερο έδαφος στον Βορρά. Η υπεροχή των Νότιων ήταν εμφανής και στόχος της κατάληψης της Ουάσινγκτον ερχόταν όλο και πιο κοντά. Αυτή ήταν η εικόνα του εμφυλίου μέχρι την περίφημη μάχη στο χωριό Γκέτυσμπεργκ. Την πιο αιματηρή μάχη του πολέμου που καθόρισε την τελική νίκη των Βορείων στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο.

Το σχέδιο του Ρόμπερτ Λη και ο αυτοσχεδιασμός του Μιντ

Υπεύθυνος για την καταπληκτική πορεία του στρατού των Νοτίων ήταν ο στρατηγός Ρόμπερτ Λη. Μια σημαντική προσωπικότητα του Αμερικανικού Εμφυλίου. Οξυδερκής αξιωματικός, είχε επιλέξει ένα ικανότατο επιτελείο και ακολουθούσε μία στρατηγική που τη ζήλευαν οι βόρειοι στρατηγοί. Οι επιτυχίες του στο πεδίο μάχης διαδέχονταν η μία την άλλη.

Εκείνο τον καιρό, στα μισά του εμφυλίου, ο αδαμάντινος χαρακτήρας του και η δυνατή του προσωπικότητα είχαν κερδίσει την εμπιστοσύνη 80.000 περίπου στρατιωτών. Είχε την ικανότητα να ψυχολογεί τόσο τον αντίπαλο όσο και το στράτευμα του.

Το 1863 οι Νότιοι ετοιμάζονταν να κατοχυρώσουν την Πενσυλβανία ως έδρα με σκοπό να προχωρήσουν στην Ουάσινγκτον.
Το σχέδιο του Λη για την επίθεση ήταν αρχικά ο διαχωρισμός της στρατιωτικής του δύναμης σε τέσσερα μέρη, διαφορετικής δυναμικότητας. Τα τρία τέταρτα του στρατού θα στρατοπέδευαν σε καίρια σημεία της υπαίθρου, ενώ το τέταρτο τμήμα θα κατευθυνόταν πιο μακριά προς το ποτάμι για να αντιμετωπίσει τμήματα του αντιπάλου. Αυτός ο σχεδιασμός θα εμπόδιζε τον στρατό της Ένωσης να πλησιάσει την Πενσυλβανία. Ο Λη λέγεται ότι αντέγραψε την τακτική του Ναπολέοντα που χώριζε τον στρατό του σε δύο η τρία τμήματα, αναγκάζοντας τον αντίπαλο να διασπάσει τις δυνάμεις του. Στην συνέχεια ανακάλυπτε το αδύνατο σημείο του εχθρού και με μία γρήγορη αναδιάταξη δυνάμεων επετίθετο εκεί. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία ήταν να υπάρχει καλή πληροφόρηση των θέσεων και καλός συντονισμός των μονάδων ώστε να μην υπάρξει σύγχυση. Βασικό ρόλο θα έπαιζε το ιππικό που ως ταχύτερη μονάδα θα ειδοποιούσε για τις μεταβολές.

Αν και το σχέδιο του Ρόμπερτ Λη ήταν αρκετά καλό, ο Τζορτζ Μιντ, υποστράτηγος της Ένωσης και αντίπαλος του Λη αποφάσισε να δράσει διαφορετικά. Έχοντας παλιότερα υπηρετήσει κάποια χρόνια κοντά στον Ρόμπερτ Λη, όταν ήταν αξιωματικός του μηχανικού, ο Μιντ είχε καταφέρει να μάθει κάτι από την πολύπλοκη προσωπικότητα του Λη. Παρά τις αντιδράσεις της Ουάσινγκτον, ο Μιντ οδήγησε τα στρατεύματά του μακριά από το ποτάμι. Παράλληλα, πληροφορήθηκε και για το πραγματικό σχέδιο του Λη. Η αυθόρμητη απόφασή του ήταν και η σωστή.

Η μάχη του Γκέτυσμπεργκ και το λάθος του στρατηγού Λη

Η Μάχη του Γκέτυσμπεργκ διήρκεσε τρεις μέρες, από την 1η Ιουλίου έως τις 3 Ιουλίου του 1863, με νίκη των Βορείων και υποχώρηση των Νοτίων. Οι απώλειες όμως ήταν τεράστιες και για τις δύο πλευρές.

Το απρόβλεπτο σχέδιο του Μιντ χάλασε το πλάνο του Λη και αναπάντεχα τα δύο αντίπαλα σώματα ξεκίνησαν να μάχονται. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι άντρες του Μιντ να υποχωρήσουν και να «ταμπουρωθούν» σε ένα χωριό, το Γκέτυσμπεργκ. Αμέσως ο Λη έδωσε εντολή να περικυκλώσουν το χωριό περιμετρικά, καταλαμβάνοντας τους γύρω λόφους. Το ίδιο βράδυ, ο Λη αναγκάστηκε να σκεφτεί άλλο σχέδιο επίθεσης. Κοντά του είχε τον υποστράτηγο Λόνγκστρητ, ο οποίος τον συμβούλεψε αρκετές φορές.

Ο Μιντ κατάφερε να εξασφαλίσει ενισχύσεις και εν τέλει συγκέντρωσε περίπου 50.000 στρατιώτες. Την επόμενη μέρα, το πλάνο επίθεσης του Λόνγκστρητ για τους Νότιους ήταν η σταδιακή κατάληψη των λόφων προς το Γκέτυσμπεργκ. Η ιδέα ήταν καλή και όπως φαίνεται και η πιο λογική, αλλά ο Λη είχε άλλη άποψη. Ο στρατηγός Λη δεχόταν πιέσεις από τη Συνομοσπονδία. Οι Νότιοι χρειάζονταν άμεσα μια νίκη για να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για τους Βόρειους και για να απειλήσουν ακόμη περισσότερο την ισχύ του Αβραάμ Λίνκολν. Έτσι αποφασίστηκε γενική επίθεση. Με την πρώτη ευκαιρία που θα ξεπερνούσαν το πρόβλημα των λόφων, ο στρατός θα αντιμετώπιζε μέσα στο χωριό τους Βόρειους. Ο Μιντ όμως είχε κι αυτός στο πλάι του ικανότατους συνεργάτες. Ο στρατηγός Χάνκον είχε παρατάξει εκπληκτικά τους στρατιώτες γύρω από τους λόφους κι η μάχη που ακολούθησε ήταν πραγματικά σκληρή.

Παρά την αποτυχία των Νοτίων, ο Λη επέμεινε στο πλάνο του κι έτσι και την επόμενη μέρα διέταξε γενική επίθεση. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο λάθος του.Ο στρατός του δεν είχε κατάλληλο εξοπλισμό, ούτε επαρκή ρουχισμό.

Οι ατέλειωτοι μήνες πολέμου και πορείας χωρίς σωστή διατροφή τους είχε εξοντώσει, ενώ και αριθμητικά ήταν λιγότεροι από τους στρατιώτες της Ένωσης. Η αποστολή ήταν σκέτη αυτοκτονία. Οι μάχες σώμα με σώμα ιδιαίτερα σκληρές. Στο τέλος της 3ης Ιουλίου του 1863, ο Ρόμπερτ Λη παρατηρώντας τη δραματική τροπή που είχε πάρει η μάχη, ζήτησε άμεση υποχώρηση. Ο στρατός του μετακινήθηκε προς τα νότια, στην πόλη της Βιρτζίνιας. Ο ίδιος κατάφερε να ξεφύγει από τον στρατηγό Μιντ ο οποίος επέλεξε να μην τον κυνηγήσει άμεσα. Έτσι άδοξα έληξε για τους Νότιους η μάχη του Γκέτυσμπεργκ.

Οι Βόρειοι κατόρθωσαν την πιο σημαντική τους νίκη και οι Νότιοι συνειδητοποίησαν ότι οι βλέψεις τους δεν ήταν τίποτε άλλο από «φρούδες ελπίδες».

«Μια κυβέρνηση, από τον λαό, με τον λαό, για τον λαό να μη χαθεί»

Έτσι κλείνει ο «Λόγος του Γκέτυσμπεργκ», ο επικήδειος λόγος που εκφώνησε ο Ρόμπερτ Λη προς τιμήν των πεσόντων της μάχης του Γκέτυσμπεργκ. Ο διορατικός στρατηγός καθυστέρησε να καταλάβει πως ο Εμφύλιος δεν έλυσε κάποιο πρόβλημα, αλλά γιγάντωσε τα ήδη υπάρχοντα. Μέσα από τον διάσημο λόγο του, ουσιαστικά απευθύνθηκε στον Λίνκολν. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ φάνταζε ο μοναδικός άνθρωπος που θα μπορούσε να ενώσει την Αμερική και να την οδηγήσει σε μια πορεία δύσκολης αλλά σταδιακής προόδου.

Συνέπειες του εμφυλίου

Το τέλος του Αμερικανικού Εμφύλιου βρήκε την Αμερική διχασμένη και κατεστραμμένη οικονομικά. Περίπου 600.000 στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους και περισσότερες από 45 πόλεις χάθηκαν από τον χάρτη.
Η τραγική ειρωνεία είναι ότι ο λόγος που ξεκίνησε ο εμφύλιος ήταν οι διαφορετικές απόψεις μεταξύ Βορρά και Νότου για το κατά πόσο η Αμερική θα ήκμαζε οικονομικά ευκολότερα και γρηγορότερα. Το αποτέλεσμα ήταν ότι το 40% της αμερικανικής οικονομίας καταστράφηκε.

Ταυτόχρονα, το τέλος του Εμφυλίου σήμανε και την κατάργηση της δουλείας και μια περισσότερο ενωμένη και φιλελεύθερη πολιτική για τον αμερικανικό λαό. Μελανό σημείο ήταν η παράλληλη εμφάνιση της ρατσιστικής και ξενοφοβικής οργάνωσης Κουκ-Κλουξ-Κλαν.

Διαβάστε επίσης: Οι Κύπριοι που πολέμησαν σκληρά και πέθαναν στην επική μάχη της Κρήτης. Ο αριθμός των νεκρών Γερμανών σόκαρε τον Χίτλερ που ακύρωσε την κατάληψη της Κύπρου…