Αλληλοδιδακτική μέθοδος
Ο δάσκαλος που έδινε τα πρώτα στοιχεία στους μαθητές ονομαζόταν στοιχευτής ή γραμματιστής.
Τον έλεγαν και χαμαιδιδάσκαλο, γιατί συνήθως δίδασκε σε κάποιον δρόμο ή πλατεία και καθόταν ο ίδιος όπως και οι μαθητές του στο έδαφος.
Μαζί του είχε και έναν βοηθό, που τον αποκαλούσαν υποδιδάσκαλον.
Συχνά χρησιμοποιούσε για τη διδασκαλία των μικρών μαθητών κάποιον προχωρημένο, τον πρόσχολο ή πρωτόσχολο.
Εφάρμοζε, με άλλα λόγια, μία εκπαιδευτική μέθοδο που είναι γνωστή ως «αλληλοδιδακτική μέθοδος».
Νομικές… ανομίες
Η Νομική Σχολή της Βηρυτού, ήταν η πιο διάσημη έπειτα από αυτήν της Κωνσταντινούπολης.
Οι πειρασμοί όμως που ελλόχευαν στην πόλη ήταν πολλοί και οι σπουδαστές ήταν επιρρεπείς σε οχλοκρατικές ενέργειες και σε μαγεία.
Υπήρχαν και οργανωμένοι φοιτητικοί σύλλογοι που συντόνιζαν τις ενέργειες αυτές.
Ο διοικητής της πόλης και ο επίσκοπος είχαν εντολή από τον αυτοκράτορα να τους αντιμετωπίζουν με σκληρότητα.
Τόσο πολλοί και μεγάλοι ήταν οι πειρασμοί στην ασιατική πόλη, ώστε πολλοί νέοι που ήθελαν να γίνουν χριστιανοί, επειδή φοβούνταν μήπως παρασυρθούν από την αμαρτία, περίμεναν να τελειώσουν πρώτα τις σπουδές τους και μετά να βαπτιστούν.
Το πρώτο πανεπιστήμιο της Ευρώπης
Το πρώτο πανεπιστήμιο της Ευρώπης, περίπου με τη σημερινή μορφή, ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 425 μ.Χ. από τον Θεοδόσιο Β’.
Πρόπλασμα του ιδρύματος λειτουργούσε επί Μ. Κωνσταντίνου και λεγόταν Μέγα Διδασκαλείο.
Στην εποχή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ’ του Μονομάχου (1042-1055) ιδρύθηκε σχολή με δύο κατευθύνσεις, φιλοσοφική και νομική, που πήρε το όνομα Διδασκαλείο των Νόμων.
Τη σχολή αυτή χαρακτηρίζουν πολλοί ως το πρώτο πανεπιστήμιο της Ευρώπης, επειδή προσιδίαζε περισσότερο στα δεδομένα των σημερινών πανεπιστημίων.
Όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος
Αν η συμπεριφορά κάποιου φοιτητή θεωρούνταν μεμπτή, αν π.χ. ήταν θαμώνας καπηλειών ή νυχτοπερπατούσε ή έπαιζε ζάρια ή διάβαζε μαγικά βιβλία, και οι παραινέσεις και απειλές δεν έπιαναν τόπο, τότε παίρνονταν αυστηρότερα μέτρα που έφταναν ως και τη μαστίγωσή του, ποινή που θεωρούνταν ατιμωτική γι’ αυτόν.
Ατιμωτική θεωρούνταν και η ποινή της αποβολής απ’ το πανεπιστήμιο και η υποχρέωση να επιστρέψει στην πατρίδα του.
Ο Όμηρος… προφήτης
Στο Πανδιδακτήριο οι φοιτητές έρχονταν σε επαφή και με την αρχαιοελληνική λογοτεχνική παράδοση, αλλά σε πολλά χωρία των αρχαίων κειμένων δινόταν χριστιανική ερμηνεία. Έτσι, ερμηνεύοντας το έργο του Ομήρου, οι καθηγητές δίδασκαν ότι ο Άρης συμβόλιζε τα ανθρώπινα πάθη και ότι η πατρίδα η προσφιλής στους συντρόφους του Οδυσσέα, η λεγόμενη «Ιθάκη», ήταν η επουράνιος Ιερουσαλήμ, από την οποία μας απομακρύνουν οι ηδονές, μεταβάλλοντάς μας σε ζώα, όπως εκείνους η Κίρκη.
Οι κακές συνέπειες της απαιδευσίας…
Κατά τον 12ο αιώνα εμφανίστηκε στο Βυζάντιο η θρησκευτική παράταξη που είναι γνωστή με την ονομασία «ζηλωτές».
Οι οπαδοί της τηρούσαν με αυστηρότητα όλους τους κανόνες τους οποίους υπαγόρευε η εκκλησιαστική ηθική, αλλά αδιαφορούσαν εντελώς για τη μόρφωση.
Λένε μάλιστα ότι ένας ζηλωτής πατριάρχης δεν ήταν σε θέση ούτε να διαβάσει σωστά!
Οι ζηλωτές είχαν την υποστήριξη των μοναχών, ήταν φανατικοί υποστηρικτές της ορθοδοξίας και σφοδροί επικριτές της παρέμβασης των αυτοκρατόρων στα θρησκευτικά ζητήματα.
Η φανατική προσήλωση σε αυτές τις ιδέες τους οδηγούσε ακόμα και σε στασιαστικές ενέργειες.
Μάθε, παιδί μου, γράμματα
Στο Βυζάντιο, μεταξύ των μέσων σωφρονισμού των μαθητών, ήταν η νηστεία, το ξύλο και η αποβολή από το σχολείο.
Ως προς το πρώτο, ο μαθητής που παραμελούσε τα μαθήματά του και ήταν απροετοίμαστος, το μεσημέρι που οι συμμαθητές του έφευγαν από το σχολείο, κλειδωνόταν μέσα από τον δάσκαλο, νηστικός και καταντροπιασμένος.
Στην ημερήσια διάταξη ήταν, βέβαια, και το ξύλο.
Σημειωτέον ότι την τιμωρία από τον δάσκαλο συμπλήρωνε και η τιμωρία από τους γονείς.
